Zarówno oksy- jak i ksylometazolina to pochodne imidazoliny o działaniu sympatykomimetycznym, obkurczającym naczynia. Po podaniu miejscowym zmniejszają obrzęk i przekrwienie błony śluzowej, a także zmniejszają wysięk z nosa, a ich działanie oceniane jest jako zbliżone, choć z zachowaniem różnicy w stosowanych dawkach. Jakie są różnice pomiędzy preparatami zawierającymi te substancje?
Dostępne formy i połączenia z ksylo- i oksymetazoliną
Preparaty zawierające ksylo- i oksymetazolinę dla dzieci i dorosłych dostępne są w postaci sprayu, kropli lub żelu do nosa. W zależności od preferencji pacjenta możemy zatem dobrać dla niego odpowiedni preparat.
Podobieństwa i różnice
W aptece dostępnych jest wiele preparatów z ksylo- i oksymetazoliną, które różnią się przede wszystkim:
- minimalnym wiekiem stosowania – Do stosowania dla niemowląt dopuszczona jest jedynie oksymetazolina w kroplach od 3 miesiąca życia (Nasivin Baby) i w żelu od 1. roku życia (Oxalin Baby). Ksylometazolina w kroplach, sprayu i w postaci żelu do nosa może być stosowana od 2. roku życia.
- dawką – Standardowe stężenie ksylometazoliny w preparatach dla dorosłych wynosi 1 mg/ml, natomiast oksymetazoliny 0,5 mg/ml. Dawki dla dzieci są standardowo o połowę mniejsze.
- dodatkowymi substancjami regenerującymi – Obie substancje przy dłuższym czasie stosowania powodują podobne działania niepożądane w postaci wysuszenia i uszkodzenia błony śluzowej nosa.[1] Połączenie terapii ksylo- lub oksymetazoliną z substancjami regenerującymi błonę śluzową zabezpiecza ją przed destrukcyjnym wpływem substancji czynnej. Dostępne są produkty złożone ksylometazoliny z dekspantenolem oraz hialuronianem sodu, a także oksymetazoliny z suchym wyciągiem z aloesu. Połączenie ksylometazoliny z dekspantenolem dodatkowo skraca czas trwania nieżytu nosa.[2] Zgodnie z wynikami randomizowanego badania klinicznego z podwójnie zaślepioną próbą połączenie ksylometazoliny z kwasem hialuronowym (HA) umożliwia zmniejszenie dawki ksylometazoliny. Wykazano, że połączenie ksylometazoliny w stężeniu 0,05% z HA było równoważne z preparatem ksylometazoliny o stężeniu 0,1%.[3]
- dodatkowymi substancjami czynnymi – Dostępny jest preparat, w którym ksylometazoliną połączona jest z bromkiem ipratropium. Randomizowane badanie kliniczne z podwójnie zaślepioną próbą na grupie 786 pacjentów pokazało, że połączenie ksylometazoliny z bromkiem ipratropium znacznie zmniejsza wyciek z nosa w porównaniu do stosowania samej ksylometazoliny. W grupach stosujących bromek Ipratropium zaobserwowano jednak wzmożone działania niepożądane takie jak podrażnienie i suchość błony śluzowej nosa.[4] Zarówno ksylo- jak i oksymetazolina dostępne są także w połączeniach z lewomentolem i wyciągiem z eukaliptusa (Otrivin Katar i Zatoki, Vicks Sinex Aloes i Eukaliptus).
Zestawienie tabelaryczne preparatów z ksylo- i oksymetazoliną
Porównanie preparatów wg substancji czynnej, jej stężenia oraz dodatkowych składników przedstawiono w tabeli nr 1.
Tabela 1. Porównanie preparatów zawierających ksylo- i oksymetazolinę. [5]
| Substancja czynna | Nazwa handlowa | Stężenie | Postać farmaceutyczna | Dodatkowe składniki czynne preparatu | Minimalny wiek stosowania |
|---|---|---|---|---|---|
| ksylometazolina | Nasic | (0,1 + 5 mg)/dawka | aerozol do nosa | dekspantenol | od 6. r.ż. |
| Nasic Kids | (0,05 + 5 mg)/dawka | aerozol do nosa | dekspantenol | od 2. r.ż. | |
| Otrivin 0,05% | 0,5 mg/ml | krople do nosa | - | od 2. r.ż. | |
| Otrivin 0,1% | 1 mg/ml | aerozol do nosa | - | od 12. r.ż. | |
| Otrivin dla dzieci | 0,5 mg/ml | aerozol do nosa | - | od 2. r.ż. | |
| Otrivin Ipra Max | (0,5 + 0,6 mg)/ml | aerozol do nosa | bromek ipratropium | od 18. r.ż. | |
| Otrivin Katar i Zatoki | 1 mg/ml | aerozol do nosa | lewomentol, cyneol | od 12. r.ż. | |
| Otrivin menthol | 1 mg/ml | aerozol do nosa | lewomentol, cyneol | od 12. r.ż. | |
| Otrivin Regeneracja | (1 + 0,5 mg)/ml | aerozol do nosa | dekspantenol | od 12. r.ż. | |
| Sudafed XyloSpray | 1 mg/ml | aerozol do nosa | - | od 6. r.ż. | |
| Sudafed XyloSpray dla dzieci | 0,5 mg/ml | aerozol dla dzieci | - | od 2. r.ż. | |
| Sudafed XyloSpray DEX | (1 + 50 mg)/ml | aerozol do nosa | dekspantenol | od 6. r.ż. | |
| Sudafed XyloSpray DEX dla dzieci | (0,5 + 50 mg)/ml | aerozol do nosa | dekspantenol | od 2. r.ż. | |
| Sudafed XyloSpray HA | 1 mg/ml | aerozol do nosa | hialuronian sodu | od 6. r.ż. | |
| Sudafed XyloSpray HA dla dzieci | 0,5 mg/ml | aerozol do nosa | hialuronian sodu | od 2. r.ż. | |
| Xylodex 0,05% regeneracja | (0,05 + 5 mg)/dawka | aerozol do nosa | dekspantenol | od 2. r.ż. | |
| Xylodex 0,1% regeneracja | (0,1 + 5 mg)/dawka | aerozol do nosa | dekspantenol | od 6. r.ż. | |
| Xylogel 0,1% | 1 mg/g | żel do nosa | - | od 12. r.ż. | |
| Xylogel dla dzieci | 0,5 mg/g | żel do nosa | - | od 3. r.ż. | |
| Xylometazolin VP | 1 mg/g | krople do nosa | - | od 12. r.ż. | |
| Xylometazolin VP | 0,5 mg/g | krople do nosa | - | od 2. r.ż. | |
| Xylometazolin WZF 0,05% | 0,5 mg/ml | krople do nosa | - | od 2. r.ż. | |
| Xylometazolin WZF 0,1% | 1 mg/ml | krople do nosa | - | od 12. r.ż. | |
| oksymetazolina | Acatar Control | 0,5 mg/ml | aerozol do nosa | - | od 6. r.ż. |
| Afrin ND | 0,5mg/ml | aerozol do nosa | - | od 6. r.ż. | |
| Nasivin Baby | 0,1 mg/ml | krople do nosa | - | od 3. m.ż. | |
| Nasivin Classic | 0,5 mg/g | aerozol do nosa | - | od 6. r.ż. | |
| Nasivin Kids | 0,25 mg/ml | aerozol do nosa | - | od 1. r.ż. | |
| Oxalin Baby | 0,25 mg/ml | żel do nosa | - | od 1. r.ż. | |
| Oxalin Junior | 0,5 mg/g | żel do nosa | - | od 6. r.ż. | |
| Vicks Sinex Aloes i Eukaliptus | 0,5 mg/ml | aerozol do nosa | suchy wyciąg z aloesu, cyneol, lewomentol | od 6. r.ż. |
Zobacz też:
Piśmiennictwo
- Eskiizmir, G., Hirçin, Z., Özyurt, B. et al. (2011). A comparative analysis of the decongestive effect of oxymetazoline and xylometazoline in healthy subjects. European Journal of Clinical Pharmacology 67, 19–23. abstrakt⬏
- Mösges, R., Shah-Hosseini, K., Hucke, HP. et al. (2017). Dexpanthenol: An Overview of its Contribution to Symptom Relief in Acute Rhinitis Treated with Decongestant Nasal Sprays. Advances in Therapy 34, 1850–1858. abstrakt⬏
- Castellano F, Mautone G. (2002). Decongestant activity of a new formulation of xylometazoline nasal spray: a double-blind, randomized versus placebo and reference drugs controlled, dose-effect study. Drugs Exp Clin Res. PMID: 12073765. abstrakt⬏
- Eccles R, Pedersen A, Regberg D, Tulento H, Borum P, Stjärne P. (2007).: Efficacy and safety of topical combinations of ipratropium and xylometazoline for the treatment of symptoms of runny nose and nasal congestion associated with acute upper respiratory tract infection. American Journal of doi: 10.2500/ajr.2007.21.2902. abstrakt⬏
- Karty Charakterystyki Produktu Leczniczego wszystkich preparatów⬏
Artykuł podkreśla istotę właściwego nawilżenia błony śluzowej nosa. Jest to temat często pomijany przez pacjentów, aż do momentu wystąpienia działań niepożądanych po długotrwałym stosowaniu preparatów z ksylometazoliną lub oksymetazoliną. Tymczasem dodatek substancji nawilżających i regenerujących do leków o działaniu sympatykomimetycznym zwiększa skuteczność leczenia ostrego zapalenia błony śluzowej nosa. Właściwe nawilżenie przyczynia się do zmniejszenia adhezji patogenów i zapewnia prawidłowe funkcjonowanie mechanizmów fizjologicznych. Wielu pacjentów wskazuje również na korzyści z zastosowania olejków eterycznych w preparatach do inhalacji parowej jako uzupełnienie leczenia ksylometazoliną lub oksymetazoliną.