Ksylometazolina to stosowany donosowo sympatykomimetyk, który pobudza receptory α-adrenergiczne, przez co prowadzi do zwężenia naczyń krwionośnych błony śluzowej nosa i zmniejszenia obrzęku. Stosowana jest objawowo w alergicznym lub wirusowym nieżycie nosa i zapaleniu zatok.
Preparaty stosowane w terapii alergicznego nieżytu nosa zestawiono w odrębnym opracowaniu. (Patrz: “Alergiczny nieżyt nosa (katar sienny) – przegląd preparatów”.)
Ksylometazolina — Komu można polecać?
Preparaty z ksylometazoliną można polecić:
- pacjentom skarżącym się na gęsty katar,
- chorym z katarem alergicznym w skojarzeniu z lekiem przeciwhistaminowym,
- pacjentom chorującym na zapalenie zatok od 6. roku życia.[1][2]
Na rynku dostępne są preparaty z ksylometazoliną do zastosowania u dzieci od 2. roku życia.[3] Jednak według rekomendacji bezpieczne jest ich stosowanie dopiero od 6. roku życia.[4][5]
Ksylometazolina — Jak stosować?
Zaleć dawkowanie leku z ksylometazoliną:
- od 6. do 11. roku życia – 1-2 razy dziennie po 1 dawce 0,05 % roztworu,
- od 12. roku życia – 3 razy dziennie po 1 dawce 0,1 % roztworu,
- maksymalnie przez 5 dni.
Poinstruuj pacjenta, że stosując lek, należy:
- nacisnąć pompkę aerozolu jednocześnie wciągając powietrze przez nos,
- nie odchylać głowy do tyłu,
- strumień kierować na małżowinę, a nie na przegrodę.
W odróżnieniu od aplikacji aerozolu aplikacja kropli do nosa wymaga odchylenia głowy.
Żel do nosa aplikuje się podobnie jak aerozol, ale dłużej utrzymuje się na błonie śluzowej nosa.
Ksylometazolina — Jak działa?
Ksylometazolina udrażnia nos w przeciągu 5-10 minut od zastosowania i efekt ten utrzymuje się do 10 godzin.
Działa tylko objawowo, czyli stosuje się ją w celu udrożnienia nosa, a nie celem skrócenia czasu choroby czy zapobiegania innych chorobom, na przykład zapaleniu nosa i zatok przynosowych.[6]
Leki stosowane w leczeniu zapalenia zatok zestawiono w osobnym artykule. (Patrz: “Leki stosowane w zapaleniu zatok”.)
Ksylometazolina — Na co uważać?
Nadmierne używanie ksylometazoliny może doprowadzić do wystąpienia kataru „z odbicia” lub kataru polekowego, co może doprowadzić do długotrwałego stosowania kropli do nosa (uzależnienia). Jednak z przeglądu badań dotyczących przyczyn ich powstawania wynika, że były one przeprowadzone na zwierzętach i zdrowych ochotnikach, więc nie można ich wprost przenieść na warunki kliniczne.[7]
Producenci leków zmniejszających przekrwienie błony śluzowej nosa podają informację, że nie powinny być one stosowane dłużej niż 1 tydzień ze względu na ryzyko wystąpienia kataru polekowgo. Jednak informacje te nie są poparte danymi z wiarygodnych badań.[8]
Ksylometazolinę można uznać za bezpieczną podczas karmienia piersią. Ważna jest jednak prawidłowa aplikacja preparatu. Jeśli zostanie połknięty z powodu nadmiernego odchylenia głowy, mogą pojawić się ich ogólnoustrojowe działania niepożądane (np. wzrost ciśnienia krwi).
Ksylometazolina – Na jakie interakcje zwracać uwagę?
W przypadku nieprawidłowej aplikacji kropli lub aerozolu z ksylometazoliną może się ona dostać do krążenia ogólnego. Przy jednoczesnym stosowaniu z inhibitorami monoaminooksydazy, czyli moklobemidem, selegiliną i rasagilina, istnieje ryzyko wystąpienia przełomu nadciśnieniowego, choć jest ono znikome przy prawidłowej aplikacji.[5]
Ksylometazolina — Dodatkowe informacje
Leki z ksylometazoliną mogą występować w postaci aerozolu, kropli lub żelu. Poniższa tabela przedstawia podział leków z ksylometazoliną ze względu na postać leku oraz dawkę.
| Postać | Dawka | Przykłady leków | Ważność leku po otwarciu | Wiek |
|---|---|---|---|---|
| aerozol | 1 mg/ml | Otrivin | do końca okresu ważności | od 12. roku życia |
| DisnemarXylo | 3 miesiące | od 10. roku życia | ||
| SNUP | 1 rok | od 12. roku życia | ||
| Orinox | 1 miesiąc | od 12. roku życia | ||
| Sudafed XyloSpray | 24 tygodnie | od 6. roku życia | ||
| Xylometazolin ApteoMed | 4 tygodnie | od 12. roku życia | ||
| Xylometazolin Teva | 1 rok | od 10. roku życia | ||
| 0,55 mg/ml | Xylorin | do końca okresu ważności | od 6. roku życia | |
| 0,5 mg/ml | Otrivin dla dzieci | do końca okresu ważności | od 2. roku życia | |
| DisnemarXylo | 3 miesiące | od 2.rokużycia | ||
| Orinox | 1 miesiąc | od 2.roku życia | ||
| Xylometazolin APTEOMED | 4 tygodnie | od 2.roku życia | ||
| Sudafed XyloSpray dla dzieci | 20 tygodni | od 2. roku życia | ||
| krople | 1 mg/ml | Xylometazolin VP | 60 dni | od 12. roku życia |
| Xylometazolin WZF 0,1 % | 12 tygodni | od 12. roku życia | ||
| 0,5 mg/ml | Xylometazolin VP | 60 dni | od 2. roku życia | |
| Xylometazolin WZF 0,05 % | 12 tygodni | od 2. roku życia | ||
| żel do nosa | 1 mg/ml | Xylogel 0,1 % | 12 tygodni | od 12. roku życia |
| 0,5 mg/ml | Xylogel 0,05 % | 12 tygodni | od 3.roku życia |
Leki z ksylometazoliną występują również w połączeniu z innymi składnikami. Przykłady takich leków przedstawia poniższa tabela.
| Postać | Dawka ksylometazoliny | dodatkowe substancje | Lek | Termin ważności po otwarciu | wiek |
|---|---|---|---|---|---|
| aerozol | 1 mg/ml | hialuronian sodu | SudafedXyloSpray HA | 12 miesięcy | od 6. roku życia |
| dekspantenol | Nasic | 12 tygodni | od 6. roku życia | ||
| Septanazal dla dorosłych | 3 miesiące | od 6. roku życia | |||
| Otrivin Regenracja | 24 tygodnie | od 12. roku życia | |||
| Xylodex 0,1 % | 12 tygodni | od 6. roku życia | |||
| 0,5 mg/ml | dekspantenol | Nasickids | 12 tygodni | od 2. roku życia | |
| Septanazal dla dzieci | 3 miesiące | od 2. roku życia | |||
| Xylodex 0,05 % | 12 tygodni | od 2. roku życia | |||
| bromek ipratropium | Otrivin ipra MAX | do końca okresu ważności | od 18. roku życia |
Według badań stosowanie oksymetazoliny i ksylometazoliny jest równie skuteczne.[9]
Wytyczne leczenia alergicznego nieżytu nosa zostały zaprezentowane w osobnym artykule. (Patrz: “Wytyczne leczenia alergicznego nieżytu nosa (ARIA)”.)
Piśmiennictwo
- NHS: Decongestants. [dostęp: 15.08.2019]⬏
- Martindale: Xylometazoline hydrochloride⬏
- ChPL Otrivin 0,05%⬏
- Do Not Use Decongestants for Colds in ChildrenYoungerThan Age 6. medacape.com, 2018. [dostęp: 15.08.2019]⬏
- Martindale: Xylometazoline hydrochloride⬏⬏
- Wytske J, Fokkens, Valerie J, Lund, Joachim Mullol, Claus Bachert et al.: European Position Paper on Rhinosinusitis and Nasal Polyps – EPOS 2012. Otolaryngologia, 2013. pełny tekst .pdf⬏
- Mortuaire G et al.: Rbound congestion and rhinitis medicamentosa: Nasal decongestants in clinical Practice. Critical review of the literature by a medical panel. European Annals of Otorinolaryngology, Head and Neck Diseases. 2013. abstrakt⬏
- BMJ: Does Rhinitis medicamentosa (rebound congestion to topical decongestants) exist. 2011. pełny tekst [dostęp: 27.08.2019]⬏
- Eskiizmir G et al.: Comparative analysis of the decongestive effect of oxymetazoline and xylometazoline in healthy subjects. EuropeanJournal of Clinical Pharmacology. 2011. abstrakt⬏
