Pytanie

Czy leki stosowane powszechnie u ludzi mogą być niebezpieczne dla zwierząt? Które leki z domowej apteczki mogą być szkodliwe dla zwierząt?

Krótka odpowiedź

Wśród leków powszechnie stosowanych u ludzi niebezpieczne dla czworonogów, takich jak koty i psy są między innymi NLPZ, a konkretnie ibuprofen, naproksen lub diklofenak. Ponadto szczególnie niebezpieczny dla kotów jest paracetamol, który może prowadzić do śmierci zwierzęcia, a u psów zbyt duże jego dawki powodują niewydolność wątroby.

Wyjaśnienie

Samodzielne zastosowanie leków z domowej apteczki u chorego czworonoga może być bardzo niebezpieczne. Zatrucia u zwierząt są bowiem najczęściej związane z przypadkowym spożyciem niektórych leków stosowanych u ludzi, a toksycznych dla zwierząt lub leków niewłaściwie zastosowanych u zwierząt.^[1] Leki przeznaczone dla zwierząt różnią się od leków ludzkich między innymi wskazaniami do stosowania, drogą podania czy dawkowaniem. Ponadto istotna różnica dotyczy również enzymów metabolicznych odpowiadających za aktywację lub dezaktywację leków u ludzi oraz u zwierząt. 

Do leków ludzkich szkodliwych dla psów i kotów zalicza się przede wszystkim leki przeciwbólowe, takie jak:^[2]

• NLPZ (ibuprofen, naproksen czy diklofenak) – które mają wąski indeks terapeutyczny w przypadku zwierząt i wykazują większą toksyczność dla kotów niż dla psów, ich podanie może skutkować wystąpieniem objawów żołądkowo-jelitowych, wrzodów żołądka i jelit oraz niewydolnością nerek, 
• paracetamol – który jest szczególnie niebezpieczny dla kotów, ponieważ nie posiadają one enzymów odpowiedzialnych za jego metabolizm, co skutkuje zaburzeniami utlenowania krwi i może grozić śmiercią zwierzęcia, a u psów lek ten wywołuje nieodwracalne uszkodzenie wątroby. 

W weterynarii powszechnym lekiem z grupy NLPZ jest meloksykam, który może być stosowany krótkotrwale w leczeniu bólu u kotów, a także w przypadku przewlekłego bólu u psów.^[3]

Czytaj też: Czy meloksykam jest lekiem bezpiecznym dla osób starszych? – Pytanie do redakcji

Pośród innych leków ludzkich, które zastosowane w zbyt wysokich dawkach mogą być toksyczne dla psów i kotów wyróżnia się między innymi:^[2][1][4]

• β-blokery, takie jak: atenolol, propranolol, esmolol czy nebiwolol – które przy przypadkowym przedawkowaniu u psów lub kotów mogą prowadzić do ciężkiego, zagrażającego życiu zatrucia na skutek niewydolności serca, niedociśnienia oraz wtórnej ostrej niewydolności nerek, 
• SSRI, takie jak: fluoksetyna, wenlafaksyna, sertralina czy citalopram – ich przedawkowanie jest niebezpieczne dla psów i kotów ze względu na poważne zaburzenia neurologiczne, w tym: sedację, zaburzenia koordynacji, drżenia oraz napady drgawkowe, a z drugiej strony możliwe jest także ich działanie pobudzające u tych zwierząt obejmujące wzrost ciśnienia krwi, wzrost temperatury i przyspieszenie tętna, 
• minoksydyl – który wykazuje bardzo wysoką toksyczność u kotów ze względu na brak u nich enzymów metabolizujących ten lek, a także może być szkodliwy dla psów wywołując senność, hipotensję oraz tachykardię.

Warto przestrzec pacjenta, aby nigdy samodzielnie nie podejmował decyzji dotyczących leczenia zwierząt, a wszelkie wątpliwości konsultować zawsze bezpośrednio z weterynarzem. 

Piśmiennictwo

1. Cortinovis, C., Pizzo, F., & Caloni, F. (2015). Poisoning of dogs and cats by drugs intended for human use. Veterinaryjournal (London, England : 1997), 203(1), 52–58. https://doi.org/10.1016/j.tvjl.2014.11.004⬏⬏
2. Siroka, Z., & Svobodova, Z. (2013). The toxicity and adverse effects of selected drugs in animals–overview. Polish journal of veterinary sciences, 16(1), 181–191. https://doi.org/10.2478/pjvs-2013-0027⬏⬏
3. Mathews, K., Kronen, P. W., Lascelles, D., Nolan, A., Robertson, S., Steagall, P. V., Wright, B., & Yamashita, K. (2014). Guidelines for recognition, assessment and treatment of pain: WSAVA Global Pain Council members and co-authors of this document:. The Journal of small animalpractice, 55(6), E10–E68. https://doi.org/10.1111/jsap.12200⬏
4. Tater, K. C., Gwaltney-Brant, S., & Wismer, T. (2021). Topical Minoxidil Exposures and Toxicoses in Dogs and Cats: 211 Cases (2001-2019). Journal of the American Animal Hospital Association, 57(5), 225–231. https://doi.org/10.5326/JAAHA-MS-7154⬏