Synonimy: glutamine
L-glutamina to aminokwas produkowany głównie w mięśniach szkieletowych, który następnie jest wykorzystywany m.in. przez układ odpornościowy i przewód pokarmowy. Jest kluczowa w zapewnieniu sprawności funkcjonowania jelit i odpowiedzi immunologicznej. Jest składnikiem suplementów diety do stosowania w celu regeneracji po treningach, u pacjentów po urazach lub przy ciężkich oparzeniach.
Działanie i zastosowanie L-glutaminy
L-glutamina bierze udział w syntezie białek. Działa również jako prekursor innych aminokwasów, glukozy, puryn i pirymidyn, glutationu i glutaminianu. Zwiększa magazynowanie glikogenu mięśniowego po wysiłku. L-glutamina jest wykorzystywana w procesie gojenia ran jako źródło azotu. Wykazuje działanie kardio- i hepatoprotekcyjne. Odgrywa rolę regulacyjną w jelicie, wpływając na proliferację i różnicowanie enterocytów, a jej niedobór może skutkować martwicą nabłonka jelitowego. Glutamina wzmacnia funkcję komórek odpornościowych przez wpływ na aktywność limfocytów, neutrofilów i makrofagów. Badania kliniczne potwierdziły lecznicze właściwości L-glutaminy w oparzeniach, zespole jelita drażliwego, anemii sierpowatej i urazach. Dowody na skuteczność L-glutaminy w leczeniu biegunki, zapalenia błony śluzowej jamy ustnej i skóry są sprzeczne. L-glutamina może wykazywać pewną skuteczność u pacjentów z nadwagą lub otyłością, a także w przyspieszaniu gojenia się ran u osób z utrudnionym gojeniem. L-glutamina nie wykazała jednak leczniczych właściwości w chorobie Leśniowskiego-Crohna oraz w gojeniu owrzodzeń stopy cukrzycowej i odleżyn.
Skuteczność L-glutaminy potwierdzona w badaniach klinicznych
Badania kliniczne potwierdziły skuteczność L-glutaminy w leczeniu schorzeń takich jak:
- Oparzenia – metaanaliza 4 badań klinicznych z udziałem 155 pacjentów wykazała, że wzbogacenie żywienia dojelitowego o glutaminę przyczynia się do redukcji ryzyka zakażeń bakteryjnych i zmniejszenia śmiertelności u pacjentów z oparzeniami. Warto jednak zaznaczyć, że nie odnotowano korzyści w zakresie skrócenia czasu hospitalizacji.[1]
- Zespół jelita drażliwego – 8-tygodniowe badanie kliniczne z randomizacją z udziałem pacjentów z IBS wykazało, że przyjmowanie 5 g glutaminy 2 razy dziennie przyczynia się do zmniejszenia nasilenia objawów choroby, usprawnienia pracu jelit, a w konsekwencji do poprawy jakości życia.[2]
- Niedokrwistość sierpowatokrwinkowa (anemia sierpowata) – wieloośrodkowe podwójnie zaślepione badanie kliniczne z randomizacją z udziałem 230 pacjentów z niedokrwistością sierpowatą powyżej 5. r.ż. wykazało, że przyjmowanie 0,3 g na kg m.c. na dobę L-glutaminy 2 razy dziennie przez 48 tygodni łagodziło objawy choroby oraz zmniejszało konieczność i długość hospitalizacji z jej powodu w porównaniu z placebo.[3]
- Urazy – metaanaliza z 2014 roku wykazała, że stosowanie glukozaminy przyczynia się do zmniejszenia ryzyka zakażeń u pacjentów w stanie krytycznym, jednak nie wpływa na długość hospitalizacji. Ponadto nie odnotowano redukcji śmiertelności.[4] Inna metaanaliza 19 badań klinicznych z udziałem ponad 1200 pacjentów wykazała, że suplementacja glutaminy nie wpływa spadek śmiertelności u pacjentów po operacjach, lecz może przyczyniać się do szybszego powrotu do sprawności.[5] Mimo sprzecznych dowodów większość badań klinicznych pokazuje, że stosowanie L-glutaminy w postaci dożylnej przyczynia się do skrócenia czasu hospitalizacji po operacji w porównaniu z brakiem suplementacji i zmniejsza ryzyko zakażeń.
Niewystarczające lub brak dowodów na skuteczność L-glutaminy
Istnieją sprzeczne dowody dotyczące skuteczności L-glutaminy w leczeniu biegunki u dzieci i niemowląt, biegunki wywołanej chemioterapią lub radioterapią. Suplementacja L-glutaminy w badaniach klinicznych oceniających jej wpływ na ograniczenie występowania i nasilenia zapalenia błony śluzowej jamy ustnej i zapalenia skóry u pacjentów poddawanych chemioterapii i radioterapii również nie dała jednoznacznych wyników.
Dwa badania kliniczne z udziałem małej grupy badanej z nadwagą i otyłością wykazało, że dzięki przyjmowaniu L-glutaminy w dawce 0,5 g na kg m.c. dziennie przez 4 tygodnie lub 30 g glutaminy dziennie przez dwa tygodnie obniżyła się masa ciała i/lub obwód talii, ale wskaźniki glikemii nie zmieniły się w porównaniu z poziomem wyjściowym.[6][7] Warto jednak zaznaczyć, że badania obejmowały małą grupę pacjentów oraz trwały krótko.
Podwójnie zaślepione badanie kliniczne z randomizacją wykazało, że przyjmowanie preparatu złożonego zawierającego glutaminę i antyoksydanty (witaminę C, alfa-tokoferol, beta-karoten, cynk i selen) przez 14 dni skutkowało przyspieszeniem gojenia się ran u pacjentów z utrudnionym gojeniem.[8]
Suplementacja L-glutaminy nie wpłynęła na złagodzenie objawów choroby Leśniowskiego-Crohna i przyspieszenie okresu gojenia owrzodzeń stopy cukrzycowej ani odleżyn.
Bezpieczeństwo stosowania L-glutaminy
Stosowanie L-glutaminy w ilości 40 g dziennie lub 1 g na kg m.c. na dobę jest prawdopodobnie bezpieczne.[9] Do działań niepożądanych zgłaszanych w badaniach klinicznych należały nudności, bóle w klatce piersiowej, bóle mięśniowe i osłabienie. Glutamina może nasilać objawy manii lub hipomanii, a nadmierna suplementacja może obniżyć próg drgawkowy.
Interakcje L-glutaminy
L-glutamina może zmniejszać działanie laktulozy. Teoretyczna interakcja pomiędzy L-glutaminą, metabolizowaną do kwasu glutaminowego, a lekami przeciwpadaczkowymi skutkująca ich zmniejszonym działaniem ma małą istotność kliniczną.
Preparaty dostępne na rynku zawierające L-glutaminę
Wybrane preparaty dostępne na rynku zawierające L-glutaminę zostały przedstawione w tabelach poniżej.
Wybrane suplementy diety zawierające L-glutaminę.
Nazwa preparatu | Zawartość L-glutaminy w sugerowanej dawce dobowej | Opis producenta |
L-glutamina Solgar | 0,5 g | Suplement diety zawierający glutaminę, która wspomaga funkcjonowanie mózgu, wspiera pracę jelit i mięśni. |
L-glutamina Swanson | 1 g | Suplement diety wspierający odporność i układ pokarmowy. |
Olimp Glutamine Mega Caps 1400 | 12,6 g | Suplement diety zawierający mikronizowaną postać glutaminy. |
ALE Active Life Energy Glutamine | 5 g
Pozostałe składniki: Wit. C, cynk |
Suplement diety wspomagający odbudowę zużytego podczas treningu glikogenu mięśniowego, pozwalający na bardziej efektywną regenerację i szybszą gotowość do kolejnego treningu. |
Wybrana żywność specjalnego przeznaczenia medycznego zawierająca L-glutaminę.
Nazwa preparatu | Zawartość L-glutaminy w sugerowanej dawce dobowej | Opis producenta |
Resource Glutamin | 150 g | Żywność specjalnego przeznaczenia medycznego do postępowania dietetycznego u pacjentów ze zwiększonym zapotrzebowaniem na glutaminę, jak na przykład w ciężkich oparzeniach albo podczas stresu metabolicznego lub urazów. |
Piśmiennictwo
- Lin, J. J., Chung, X. J., Yang, C. Y., Lau, H. L. (2013). A meta-analysis of trials using the intention to treat principle for glutamine supplementation in critically ill patients with burn. Burns, 39(4), 565–70.⬏
- Zhou, Q., Verne, M. L., Fields, J. Z., Lefante, J. J., Basra, S., Salameh, H., Verne, G. N. (2019). Randomised placebo-controlled trial of dietary glutamine supplements for postinfectious irritable bowel syndrome. Gut, 68(6), 996–1002. https://doi.org/10.1136/gutjnl-2017-315136⬏
- Niihara, Y., Miller, S. T., Kanter, J., Lanzkron, S., Smith, W. R., Hsu, L. L., Gordeuk, V. R., Viswanathan, K., Sarnaik, S., Osunkwo, I., Guillaume, E., Sadanandan, S., Sieger, L., Lasky, J. L., Panosyan, E. H., Blake, O. A., New, T. N., Bellevue, R., Tran, L. T., … Vichinsky, E. P. (2018). A phase 3 trial of l-glutamine in sickle cell disease. New England Journal of Medicine, 379(3), 226–235. https://doi.org/10.1056/NEJMoa1715971⬏
- Chen, Q. H., Yang, Y., He, H. L., Xie, J. F., Cai, S. X., Liu, A. R., Wang, H. L., Qiu, H. B. (2014). The effect of glutamine therapy on outcomes in critically ill patients: a meta-analysis of randomized controlled trials. Critical care (London, England), 18(1), R8. https://doi.org/10.1186/cc13185⬏
- Sandini, M., Nespoli, L., Oldani, M., Bernasconi, D. P., Gianotti, L. (2015). Effect of glutamine dipeptide supplementation on primary outcomes for elective major surgery: systematic review and meta-analysis. Nutrients, 7(1), 481–499. https://doi.org/10.3390/nu7010481⬏
- Laviano, A., Molfino, A., Lacaria, M. T., Canelli, A., De Leo, S., Preziosa, I., Rossi Fanelli, F. (2014). Glutamine supplementation favors weight loss in nondieting obese female patients. A pilot study. Eur J Clin Nutr., 68(11), 1264–6.⬏
- Abboud, K. Y., Reis, S. K., Martelli, M. E., Zordão, O. P., Tannihão, F., de Souza, A., Assalin, H. B., Guadagnini, D., Rocha, G. Z., Saad, M., Prada, P. O. (2019). Oral Glutamine Supplementation Reduces Obesity, Pro-Inflammatory Markers, and Improves Insulin Sensitivity in DIO Wistar Rats and Reduces Waist Circumference in Overweight and Obese Humans. Nutrients, 11(3), 536. https://doi.org/10.3390/nu11030536⬏
- Blass, S. C., Goost, H., Tolba, R. H., Stoffel-Wagner, B., Kabir, K., Burger, C., Stehle, P., Ellinger, S. (2012). Time to wound closure in trauma patients with disorders in wound healing is shortened by supplements containing antioxidant micronutrients and glutamine: a PRCT. Clinical nutrition (Edinburgh, Scotland), 31(4), 469–475. https://doi.org/10.1016/j.clnu.2012.01.002⬏
- Natural Medicines. (2020). Glutamine. Aktualizacja: 30.11.2020.⬏