Synonimy: theanine

Teanina jest niebiałkowym aminokwasem. Występuje w liściach herbaty (Camellia sinensis, Camellia japonica i Camellia sasanqua), od czego pochodzi jej nazwa. Stanowi składnik suplementów diety, które zgodnie z deklaracją producenta mają działać uspokajająco i zwiększać zdolność skupienia uwagi.

Działanie i zastosowanie L-teaniny

Teanina przypomina strukturą glutaminian, dlatego wykazuje słabe powinowactwo do receptorów dla glutaminianu NMDA i może z nim konkurować o miejsce wiązania. Wśród wielu mechanizmów, dzięki którym teanina może oddziaływać na ośrodkowy układ nerwowy, jest antagonizm wobec receptorów NMDA, zwiększanie stężenia kwasu gamma-aminomasłowego (GABA), dopaminy i serotoniny w określonych obszarach mózgu, hamowanie efektów wywoływanych przez glutaminian oraz działanie neuroprotekcyjne. Teanina jest rozkładana m.in. do kwasu glutaminowego, który w połączeniu z cysteiną i glicyną tworzy przeciwutleniający glutation (GSH), który z kolei wpływa na aktywność komórek układu odpornościowego. Dowody na skuteczność L-teaniny w poprawie zdolności poznawczych, w leczeniu schizofrenii, ADHD, depresji i grypy są niewystarczające, aby jednoznacznie ją potwierdzić. Przeprowadzone badania wykazały sprzeczne wyniki w zakresie skuteczności L-teaniny w leczeniu biegunki, w poprawie odporności, w profilaktyce nowotworów i redukcji stresu.

Niewystarczające dowody na skuteczność L-teaniny

Brakuje dowodów z wysokiej jakości badań klinicznych, które potwierdziłyby skuteczność kliniczną L-teaniny. Potencjalnie może ona wykazać pewną skuteczność w następujących wskazaniach:

• Poprawa zdolności poznawczych – istnieją ograniczone dane dotyczące wpływu teaniny na ośrodkowy układ nerwowy. W małym badaniu klinicznym z randomizacją z użyciem preparatu zawierającego 1440 mg ekstraktu z zielonej herbaty i 240 mg L-teaniny wykazano, że po 16 tygodniach doszło do poprawy pamięci i zdolności skupienia uwagi.^[1] Podwójnie zaślepione badanie kliniczne wykazało, że przyjmowanie 200 mg L-teaniny przez 4 tygodnie przyczynia się do poprawy funkcji kognitywnych i płynności wypowiedzi u zdrowych dorosłych uczesnitków. Ponadto w badaniu zaobserwowano poprawę w jakości snu i skrócenie czasu zasypiania u pacjentów przyjmujących teaninę.^[2] W niektórych badaniach stosowano również połączenie teaniny i kofeiny, jednak wyniki są sprzeczne.
• Schizofrenia – dwa niewielkie badania kliniczne wykazały, że dodatek L-teaniny w ilości 400 mg na dobę do standardowej terapii schizofrenii przyczynia się do zmniejszenia pozytywnych i negatywnych objawów choroby, w tym niepokoju, nadmiernego pobudzenia, alogii czy anhedonii ^[3][4]
• ADHD – w podwójnie zaślepionym badaniu klinicznym z randomizacją wykazano znaczną korzyść dla L-teaniny stosowanej przez 6 tygodni w dawce 400 mg na dobę u chłopców z zespołem nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi (ADHD) w porównaniu z placebo pod względem wydajności snu, wybudzania się po zaśnięciu i zmniejszenia napadów nocnej aktywności.{Lyon, M. R., Kapoor, M. P., Juneja, L. R. (2011). The effects of L-theanine (Suntheanine®) on objective sleep quality in boys with attention deficit hyperactivity disorder (ADHD): a randomized, double-blind, placebo-controlled clinical trial. Altern Med Rev., 16(4), 348–354.}
• Depresja – niewielkie badanie z udziałem 20 pacjentów z dużym zaburzeniem depresyjnym (ang. Major Depressive Disorder, MDD) wykazało, że dodatek 250 mg na dobę L-teaniny do standardowej terapii przez 8 tygodni przyczynia się do poprawy nastroju, redukcji lęku i zaburzeń snu^[5]
• Grypa – w badaniu z udziałem 200 pracowników opieki zdrowotnej przyjmowanie preparatu zawierającego katechiny z zielonej herbaty i teaninę przyczyniało się do zmniejszenia ryzyka zachorowania na grypę.^[6]

Sprzeczne dowody na skuteczność L-teaniny

Przeprowadzone badania kliniczne wykazały sprzeczne lub niepewne wyniki dotyczące wpływu teaniny na zmniejszenie biegunki związanej z przyjmowaniem leków przeciwnowotworowych, wzmocnienie odporności, profilaktykę nowotworów i redukcję stresu.

Bezpieczeństwo stosowania L-teaniny

W badaniach klinicznych L-teanina była stosowana bezpiecznie w dawkach do 400 mg dziennie przez 8 tygodni.^[7] Istnieją ograniczone informacje dotyczące działań niepożądanych wywołanych wyłącznie przez teaninę (a nie w połączeniu z kofeiną obecną w naparze herbaty). Badania kliniczne obejmowały niewielką liczbę uczestników i w niewielkim stopniu opisywały zdarzenia niepożądane. Brakuje doniesień o działaniach ubocznych codziennego spożywania herbaty. Działania niepożądane odnotowane w badaniach przy użyciu ekstraktów z herbaty obejmowały bóle głowy, zawroty głowy, zwiększoną senność i objawy ze strony przewodu pokarmowego. L-teanina nie wchodzi w istotne interakcje z lekami ani żywnością. Przeprowadzone badania na zwierzętach wskazują, że teanina może obniżać ciśnienie.

Preparaty dostępne na rynku zawierające L-teaninę

Wybrane suplementy diety dostępne na rynku zawierające L-teaninę zostały przedstawione w tabeli poniżej. Nie mają one wskazań zalecanych przez producenta umieszczonych na opakowaniach, dlatego pacjenci mogą o nie pytać.

Wybrane suplementy zawierające L-teaninę.

Piśmiennictwo

1. Park, S. K., Jung, I. C., Lee, W. K., Lee, Y. S., Park, H. K., Go, H. J., Kim, K., Lim, N. K., Hong, J. T., Ly, S. Y., Rho, S. S. (2011). A combination of green tea extract and l-theanine improves memory and attention in subjects with mild cognitive impairment: a double-blind placebo-controlled study. Journal of medicinal food, 14(4), 334–343. https://doi.org/10.1089/jmf.2009.1374⬏
2. Hidese, S., Ogawa, S., Ota, M., Ishida, I., Yasukawa, Z., Ozeki, M., Kunugi, H. (2019). Effects of L-Theanine Administration on Stress-Related Symptoms and Cognitive Functions in Healthy Adults: A Randomized Controlled Trial. Nutrients, 11(10), 2362. https://doi.org/10.3390/nu11102362⬏
3. Ritsner, M. S., Miodownik, C., Ratner, Y., Shleifer, T., Mar, M., Pintov, L., Lerner, V. (2011). L-theanine relieves positive, activation, and anxiety symptoms in patients with schizophrenia and schizoaffective disorder: an 8-week, randomized, double-blind, placebo-controlled, 2-center study. J Clin Psychiatry., 72(1), 34–42.⬏
4. Kardashev, A., Ratner, Y., Ritsner, M. S. (2018). Add-On Pregnenolone with L-Theanine to Antipsychotic Therapy Relieves Negative and Anxiety Symptoms of Schizophrenia: An 8-Week, Randomized, Double-Blind, Placebo-Controlled Trial. Clinical schizophrenia & related psychoses, 12(1), 31–41. https://doi.org/10.3371/CSRP.KARA.070415⬏
5. Hidese, S., Ota, M., Wakabayashi, C., Noda, T., Ozawa, H., Okubo, T., Kunugi, H. (2017). Effects of chronic l-theanine administration in patients with major depressive disorder: an open-label study. Acta neuropsychiatrica, 29(2), 72–79. https://doi.org/10.1017/neu.2016.33⬏
6. Matsumoto, K., Yamada, H., Takuma, N., Niino, H., Sagesaka, Y. M. (2011). Effects of green tea catechins and theanine on preventing influenza infection among healthcare workers: a randomized controlled trial. BMC complementary and alternative medicine, 11, 15. https://doi.org/10.1186/1472-6882-11-15⬏
7. Natural Medicines. (2020). Theanine. Aktualizacja: 13.11.2020.⬏