Synonimy: tryptophan

L-tryptofan to aminokwas, który nie jest syntetyzowany przez organizm. Do źródeł L-tryptofanu należy mięso, jajka i produkty mleczne. L-tryptofan jest składnikiem suplementów diety o działaniu uspokajającym, wspomagającym sen i poprawiającym nastrój.

Działanie i zastosowanie L-tryptofanu

Część tryptofanu spożyta wraz pokarmem jest przekształcana w 5-hydroksytryptofan (5-HTP), a następnie serotoninę (5-hydroksytryptaminę). Ponadto może być również przekształcany w niacynę. Ze względu na szlak przemian do serotoniny może działać w obrębie ośrodkowego układu nerwowego uspokajająco, przeciwdepresyjnie i przeciwmigrenowo. L-tryptofan może spowalniać opróżnianie żołądka i zmniejszać poposiłkowy poziom glukozy. Dostępne badania wskazują na potencjalną skuteczność L-tryptofanu w leczeniu migreny, wrzodów żołądka i dwunastnicy, depresji, bezsenności, bezdechu sennego, hiperurykemii, nałogu nikotynowego i w poprawie nastroju. Dowody na skuteczność L-tryptofanu pod kątem poprawy wydolności fizycznej są sprzeczne. Surowiec jest prawdopodobnie nieskuteczny w redukcji objawów ADHD i bruksizmu.

Niewystarczające dowody na skuteczność L-tryptofanu

Dostępne są wyłącznie ograniczone dane kliniczne dotyczące skuteczności L-tryptofanu w leczeniu schorzeń takich jak:

• Migrena – badanie kliniczne oceniające wpływ zawartości L-tryptofanu w diecie na wystąpienie bólu migrenowego wykazało, że średnia podaż tryptofanu wraz z dietą w ilości 0,84–1,06 g na dobę zmniejsza prawdopodobieństwo wystąpienia migreny o 54–60% w porównaniu ze spożyciem 0,56 g tryptofanu na dobę.^[1]
• Wrzody żołądka i dwunastnicy – małe badania kliniczne oceniające wpływ L-tryptofanu na proces gojenia wrzodów układu pokarmowego wykazało, że przyjmowanie L-tryptofanu 250 mg 2 razy dziennie w połączeniu z omeprazolem przez 21 dni wpływało na poprawę tempa gojenia się wrzodów w porównaniu przyjmowaniem jedynie omeprazolu u osób z wrzodami na skutek zakażenia Helicobacter pylori.^[2]
• Depresja – starsze niewielkie badania kliniczne wskazują, że połączenie tryptofanu i klomipraminy wiązało się z poprawą w zakresie skuteczności leczenia przeciwdepresyjnego, lecz nie wiadomo, czy efekt ten jest taki sam w przypadku nowszych leków.^[3][4]
• Bezsenność – wstępne badania kliniczne oceniające wpływ L-tryptofanu na leczenie zaburzeń snu wykazały, że suplementacja L-tryptofanu może przyczyniać się do ograniczenia problemów z zaśnięciem, wydłużenia czasu snu i poprawy jego jakości w porównaniu z placebo u pacjentów bezsennością.^[5][6] Podwójnie zaślepione badanie kliniczne z randomizacją wykazało, że przyjmowanie 1000 mg L-tryptofanu na dobę przez dwa tygodnie skutkowało złagodzeniem bezsenności u pacjentów po odstawieniu używek, m.in. metamfetaminy.^[7]
• Bezdech senny – niewielkie badanie kliniczne z udziałem 15 pacjentów (13 mężczyzn i 2 kobiet) oceniające wpływ L-tryptofanu na leczenie bezdechu sennego wykazało, że przyjmowanie L-tryptofanu w dawce 2500 mg przed snem przyczynia się do redukcji epizodów bezdechu. Obserwowano również wydłużenie fazy REM snu i skrócenie czasu zasypiania. Warto jednak zaznaczyć, że istotną statystycznie poprawę zaobserwowano w przypadku bezdechu obturacyjnego, lecz nie centralnego.^[8]
• Hiperurykemia – badanie kliniczne z udziałem pacjentów ze zwiększonym stężeniem kwasu moczowego we krwi wykazało, że przyjmowanie proszku zawierającego tryptofan i glicynę wieczorem przez 6 tygodni istotnie statystycznie zmniejszyło stężenie kwasu moczowego we krwi w porównaniu do placebo. Ponadto zaobserwowano obniżenie poziomu trójglicerydów.^[9]
• Rzucanie palenia – badanie kliniczne dorosłych palaczy wykazało, że przyjmowanie L-tryptofanu w dawce 50 mg na kg m.c. na dobę w połączeniu z tradycyjnymi metodami rzucania palenia skutkowało mniejszą liczbą wypalanych dziennie papierosów i redukcją objawów zespołu odstawienia, m.in. lęku.^[10]

Przyjmowanie tryptofanu skutkowało również łagodzeniem zaburzeń nastroju u kobiet w okresie przed miesiączką, takich jak wzmożone napięcie i drażliwość.

Sprzeczne lub brak dowodów na skuteczność L-tryptofanu

Istnieją niejednoznaczne dane dotyczące wpływu L-tryptofanu na kondycję sportową. Poszczególne badania kliniczne różniły się schematem dawkowania L-tryptofanu i wykazały poprawę rozbieżnych wskaźników wydolności fizycznej.

Badania kliniczne z randomizacją oceniające wpływ L-tryptofanu na bruksizm i ADHD wykazały, że suplementacja L-tryptofanu nie wpłynęła na zmniejszenie częstości i nasilenia objawów wymienionych chorób

Bezpieczeństwo stosowania L-tryptofanu

L-tryptofan w dawce 5 g dziennie przez 21 dni był stosowany bezpiecznie w badaniach klinicznych. Brakuje wiarygodnych informacji na temat bezpieczeństwa długotrwałego stosowania L-tryptofanu.^[11] Suplementacja może powodować zgagę, nudności, ból głowy, senność, zaburzenia apetytu i suchość w ustach.

L-tryptofan w ciąży i podczas laktacji

Stosowanie L-tryptofanu w okresie ciąży jest prawdopodobnie niebezpieczne ze względu na ryzyko depresji oddechowej u dziecka.^[12] Brakuje wystarczającej liczby wiarygodnych informacji, aby bezpiecznie polecać suplementację L-tryptofanu w okresie laktacji w dawkach większych niż przyjmowane w diecie.

Interakcje L-tryptofanu

L-tryptofan wchodzi w istotne klinicznie interakcje z lekami uspokajającymi (np. klonazepamem, zolpidemem) i może prowadzić do nasilonego hamowania aktywności ośrodkowego układu nerwowego. Jednoczesne stosowanie L-tryptofanu z ziołami o właściwościach uspokajających (m.in. chmielem, dziurawcem, walerianą) może nasilać ich działanie. Do poważnej interakcji o małej istotności klinicznej należy zwiększone ryzyko serotoninergicznych skutków ubocznych, w tym zespołu serotoninowego w następstwie łączenia leków serotoninergicznych (m.in. selektywnych inhibitorów wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRI), trójpierścieniowych leków przeciwdepresyjnych, tryptanów, opioidów) oraz dziurawca z L-tryptofanem.

Preparaty dostępne na rynku zawierające L-tryptofan

L-tryptofan jest składnikiem preparatów o statusie suplementów diety. Przykładowe preparaty zostały przedstawione w tabeli poniżej.

Wybrane suplementy zawierające L-tryptofan.

Piśmiennictwo

1. Razeghi Jahromi, S., Togha, M., Ghorbani, Z., Hekmatdoost, A., Khorsha, F., Rafiee, P., Shirani, P., Nourmohammadi, M., Ansari, H. (2019). The association between dietary tryptophan intake and migraine. Neurological sciences : official journal of the Italian Neurological Society and of the Italian Society of Clinical Neurophysiology, 40(11), 2349–2355. https://doi.org/10.1007/s10072-019-03984-3⬏
2. Celinski, K., Konturek, S. J., Konturek, P. C., Brzozowski, T., Cichoz-Lach, H., Slomka, M., Malgorzata, P., Bielanski, W., Reiter, R. J. (2011). Melatonin or L-tryptophan accelerates healing of gastroduodenal ulcers in patients treated with omeprazole. J. Pineal Res., 50(4), 389–394.⬏
3. Walinder, J., Skott, A., Carlsson, A., Nagy, A., Bjorn-Erik, R. (1976). Potentiation of the antidepressant action of clomipramine by tryptophan. Archives of general psychiatry, 33(11), 1384–1389. https://doi.org/10.1001/archpsyc.1976.01770110112012⬏
4. Nardini, M., De Stefano, R., Iannuccelli, M., Borghesi, R., Battistini, N. (1983). Treatment of depression with L-5-hydroxytryptophan combined with chlorimipramine, a double-blind study. International journal of clinical pharmacology research, 3(4), 239–250.⬏
5. Hartmann, E., Spinweber, C. L. (1979). Sleep induced by L-tryptophan. Effect of dosages within the normal dietary intake. J Nerv Ment Dis, 167, 497–9.⬏
6. Körner, E., Bertha, G., Flooh, E., Reinhart, B., Wolf, R., Lechner, H. (1986). Sleep-inducing effect of L-tryptophane. European neurology, 25 Suppl 2, 75–81. https://doi.org/10.1159/000116087⬏
7. Wang, D., Li, W., Xiao, Y., He, W., Wei, W., Yang, L., Yu, J., Song, F., Wang, Z. (2016). Tryptophan for the sleeping disorder and mental symptom of new-type drug dependence: A randomized, double-blind, placebo-controlled trial. Medicine, 95(28), e4135. https://doi.org/10.1097/MD.0000000000004135⬏
8. Schmidt, H. S. (1983). L-tryptophan in the treatment of impaired respiration in sleep. Bull Eur Physiopathol Respir, 19, 625–9.⬏
9. Oshima, S., Shiiya, S., Nakamura, Y. (2019). Serum uric acid-lowering effects of combined glycine and tryptophan treatments in subjects with mild hyperuricemia: a randomized, double-blind, placebo-controlled, crossover study. Nutrients, 11(3), E564.⬏
10. Bowen, D. J., Spring, B., Fox, E. (1991). Tryptophan and high-carbohydrate diets as adjuncts to smoking cessation therapy. J Behav Med, 14, 97–110.⬏
11. Natural Medicines. (2020). L-Tryptophan. Aktualizacja: 09.09.2020.⬏
12. Devoe, L. D., Castillo, R. A., Searle, N. S., Searle, J. R. (1986). Maternal dietary substrates and human fetal biophysical activity. I. The effects of tryptophan and glucose on fetal breathing movements. American journal of obstetrics and gynecology, 155(1), 135–139. https://doi.org/10.1016/0002-9378(86)90096-7⬏