Lawenda była używana jako antyseptyk w starożytnej medycynie arabskiej, greckiej i rzymskiej. Jej nazwa łacińska wywodzi się od czasownika „lavare” oznaczającego ‚,myć się/kąpać’’. Stosowano ją jako dodatek do kąpieli i antyseptyk w antycznych szpitalach Persji, Grecji i Rzymu, jak również jako środek przeciwbakteryjny podczas I wojny światowej.[1][2] W XVII wieku angielski lekarz Culpeper opisał ją jako mającą właściwości przeciwbólowe, przeciwskurczowe, pomocnicze w omdleniach.[3]
Surowce
Kwiat lawendy – Lavandulae flos
Skład chemiczny
Kwiaty lawendy zawierają zależnie od odmiany 1-3% olejku eterycznego. Głównymi składnikami olejku są: linalol i jego estry, cyneol, geraniol, pinen, borneol, furfurol. Dodatkowo kwiaty lawendy bogate są w garbniki, cukry i związki mineralne.[4]
Działanie
Kwiat lawendy wykazuje działanie:
- uspokajające, nasenne i przeciwlękowe,[4][5][6][7]
- przeciwbakteryjne i przeciwgrzybicze,[8][9]
- spazmolityczne,[10]
- rozgrzewające.[11]
Zastosowanie poparte wynikami badań klinicznych
W badaniach klinicznych potwierdzono celowość stosowania w takich dolegliwościach jak:
- zmiany nastroju u pacjentów z demencją,[12][13]
- zmniejszona koncentracja,[14]
- łysienie plackowate.[15]
Prowadzono badania kliniczne nad zastosowaniem lawendy w zaburzeniach lękowych. Pomimo wykazywania działania przeciwlękowego w wielu sytuacjach, olejek eteryczny z lawendy nie pomaga na pewne rodzaje lęków, takich jak panika i fobia.[16]
Zastosowanie jako tradycyjny produkt leczniczy roślinny
Kwiat lawendy może być stosowany w leczeniu takich dolegliwości jak:
Lawenda działa uspokajająco, nasennie i przeciwlękowo dzięki obecności w jej składzie linalolu i jego pochodnych.
Zastosowanie w medycynie ludowej
Lawenda jest stosowana w medycynie ludowej w leczeniu takich schorzeń jak: niestrawność i wzdęcia, bolesne miesiączkowanie, ukąszenia owadów (miejscowo przeciwbólowo), migrena, neuralgia, trądzik, egzema i owrzodzenia.
Interakcje
Kwiat lawendy może wchodzić w interakcje z:
- lekami uspokajającymi – interakcja pozytywna, lawenda może zwiększać efekt terapeutyczny tej grupy leków,
- lekami przeciwdepresyjnymi – interakcja pozytywna, lawenda może zwiększać efekt terapeutyczny tej grupy leków.
Bezpieczeństwo stosowania
Może się wytworzyć pewien rodzaj nadwrażliwości podczas stosowania olejku lawendowego na skórę regularnie lub przez dłuższy czas.[18]
Według monografii EMA, ze względu na brak badań dotyczących bezpieczeństwa stosowania kwiatu lawendy, nie jest ona zalecana kobietom w ciąży i kobietom karmiącym piersią oraz dzieciom do 12. roku życia.
Praktyczne wskazówki dla pacjentów
Olejek eteryczny lawendowy jest odpowiedzialny za relaksujące, spazmolityczne i antyseptyczne właściwości lawendy.
Lawenda może być stosowana jako nalewka lub herbatka, a jej olejek może być używany zewnętrznie do kąpieli lub inhalacji.
Krwawnik należy stosować ostrożnie w połączeniu z litem, lekami zobojętniającymi kwas żołądkowy, inhibitorami pompy protonowej i blokerami receptora H2.
Lawenda jest stosowana wewnętrznie w zaburzeniach snu, stanach lękowych, zaburzeniach nastroju, jak również zewnętrznie w leczeniu oparzeń, siniaków i skaleczeń.
Przykładowe preparaty
Leki zawierające lawendę wąskolistną to:
- Kwiat lawendy (Kawon) – zioła do zaparzania (do stosowania wewnętrznie w stanach nadpobudliwości nerwowej i zaburzeniach snu).
Wyciąg z lawendy jest również składnikiem leków złożonych, takich jak:
- Krople uspokajające (Hasco) – krople doustne (do stosowania w stanach nadpobudliwości nerwowej i zaburzeniach snu).
- Nervosol – płyn doustny (do stosowania w stanach nadpobudliwości nerwowej i zaburzeniach snu).
- Nervosol K – płyn doustny (do stosowania w łagodnych stanach napięcia nerwowego).
Piśmiennictwo
- Blumenthal M, Goldberg A, Brinckmann J: Herbal medicine: expanded Commission E monographs. Austin, TX: Integrative Medicine Communications, 2000.⬏⬏
- Cavanagh H, Wilkinson J: Lavender essential oil: a review. Australian Infection Control, 2005.⬏
- Battaglia S: The complete guide to aromatherapy. Brisbane: The Perfect Potion, 1995.⬏
- Schulz V, Hansel R, Tyler VE: Rational phytotherapy: a physician’s guide to herbal medicine. Berlin: Springer, 1998.⬏⬏
- Alnamer R, Alaoui K, Bouidida el H, Benjouad A, Cherrah Y: Sedative and Hypnotic Activities of the Methanolic and Aqueous Extracts of Lavandula officinalis from Morocco. Adv Pharmacol Sci, 2012.⬏
- Diego MA et al.: Aromatherapy positively affects mood, EEG patterns of alertness and math computations. Int J Neurosci, 1998.⬏
- Dimpfel W, Pischel I, Lehnfeld R: Effects of lozenge containing lavender oil, extracts from hops, lemon balm and oat on electrical brain activity of volunteers. Eur J Med Res, 2004.⬏
- Dadalioglu I, Evrendilek GA: Chemical compositions and antibacterial effects of essential oils of Turkish oregano (Origanum minutiflorum), bay laurel (Laurus nobilis), Spanish lavender (Lavandula stoechas L.), and fennel (Foeniculum vulgare) on common foodborne pathogens. J Agric Food Chem, 2004.⬏
- Inouye S, Uchida K, Yamaguchi H: In-vitro and in-vivo anti-trichophyton activity of essential oils by vapour contact. Mycoses, 2001.⬏
- Lis-Balchin M, Hart S: Studies on the mode of action of the essential oil of lavender (Lavandula angustifolia
P. Miller). Phytother Res, 1999.⬏ - Fisher C, Painter G: Materia medica for the Southern Hemisphere. Auckland: Fisher-Painter Publishers, 1996.⬏
- Bowles E et al.: A survey of aromatherapy practices in aged care facilities in northern NSW, Australia. Int J Aromather, 2005.⬏
- Holmes C et al.: Lavender oil as a treatment for agitated behaviour in severe dementia: a placebo controlled study. Int J Geriatr Psychiatry, 2002.⬏
- Sakamoto R et al.: Effectiveness of aroma on work efficiency: Lavender aroma during recesses prevents deterioration of work performance. Chem Senses, 2005.⬏
- Hay IC, Jamieson M, Ormerod AD: Randomized trial of aromatherapy. Successful treatment for alopecia areata [comment]. Arch Dermatol, 1998.⬏
- Malcolm B: Essential oil of lavender in anxiety disorders: Ready for prime time? Ment Health Clin, 2017.⬏
- EMA: Community herbal monograph on Lavandula angustifolia Mill., aetheroleum, 2012.⬏
- Sugiura M et al.: Results of patch testing with lavender oil in Japan. Contact Dermatitis, 2000.⬏