Synonimy: lecytyna sojowa, fosfolipid sojowy, fosfolipidy sojowe, lecithin
Nazwa lecytyna odnosi się do wielu substancji należących do fosfolipidów. Występuje m.in. w żółtkach jaj, nasionach soi, rybach i w mięsie. Lecytyna stanowi także popularny składnik preparatów dedykowanych w celu poprawy funkcjonowania mózgu.
Działanie i zastosowanie lecytyny
Lecytyny są grupą związków organicznych, w których grupa fosforanowa została zestryfikowana choliną. Lecytyny są głównym źródłem pokarmowym choliny oraz zawierają kwasy tłuszczowe, głównie omega-6 i niewielką ilość omega-3. Lecytyna, będąc źródłem choliny, może zwiększać syntezę acetylocholiny (Ach), ponieważ cholina jest jej prekursorem. Przeprowadzone badania kliniczne nie wykazały skuteczności lecytyny w zaburzeniach poznawczych, demencji, hiperlipidemii, poprawie wyników sportowych, chorobie Parkinsona i chorobach związanych z czynnością pęcherzyka żółciowego. Skuteczność lecytyny w łagodzeniu objawów wrzodziejącego zapalenia jelita grubego jest niejasna.
Niewystarczające dowody na skuteczność lecytyny
Nie są dostępne badania kliniczne potwierdzające skuteczność lecytyny, a jedyne dostępne dowody są sprzeczne lub niskiej jakości.
Przeprowadzono wiele pojedynczych badań nad potencjalnym zastosowaniem lecytyny, jednak uzyskane wyniki wskazują, że jest ona prawdopodobnie nieskuteczna w następujących schorzeniach:
- Zaburzenia pamięci – w badaniu z 1982 roku podawanie zdrowym pacjentom ≥ 64. r.ż. lecytyny w ilości 26 g na dobę przez 5 tygodni nie wiązało się z poprawą pamięci.[1]
- Demencja – według wielu przeprowadzonych badań suplementacja lecytyny w ilości 1,2–45 g na dobę nie poprawia funkcji poznawczych u pacjentów z otępieniem w wyniku choroby Alzheimera lub związanym z innymi chorobami.[2] Ponadto podwójnie zaślepione badanie kliniczne z randomizacją wykazało, że suplementacja lecytyny przez 6 miesięcy nie opóźnia progresji choroby Alzheimera.[3]
- Hiperlipidemia – podwójne zaślepione badanie wykazało, że suplementacja lecytyny w ilości 20 g na dobę zarówno w monoterapii, jak i w połączeniu z soją, poprawiało profil lipidowy u kobiet po menopauzie.[4] Badanie z udziałem mężczyzn ze zdiagnozowaną hiperlipidemią nie potwierdzają jednak skuteczności lecytyny.[5]
- Poprawa wyników sportowych – lecytyna była badana pod kątem potencjalnego zastosowania w poprawie sprawności u sportowców, jednak nie wykazała skuteczności w tym kierunku.[6]
- Choroba Parkinsona – według niskiej jakości badania klinicznego przyjmowanie preparatu z lecytyną w ilości 32 g dziennie nie wiązało się z klinicznie istotną redukcją objawów choroby, jednak wykazało niewielki pozytywny wpływ na pamięć i zdolność poznawczą.[7]
Suplementacja lecytyny wydaje się nieskuteczna w łagodzeniu chorób związanych z czynnością pęcherzyka żółciowego. Ponadto przyjmowanie mieszanek żywnościowych zawierających w składzie m.in. lecytynę zmniejszało nasilenie choroby u pacjentów z wrzodziejącym zapaleniem jelita grubego, jednak ze względu na fakt, że preparat zawierał wiele innych składników, nie można ocenić wpływu samej lecytyny.
Bezpieczeństwo stosowania lecytyny
Lecytyna stosowana doustnie była w badaniach dobrze tolerowana. U niektórych pacjentów występowały działania niepożądane ze strony układu pokarmowego, m.in. bóle brzucha i nudności. Warto zaznaczyć, że lecytyna może wywoływać reakcje alergiczne u osób uczulonych na jaja kurze i soję. Lecytyna nie wchodzi w klinicznie istotne interakcje z lekami ani żywnością.
Preparaty dostępne na rynku zawierające lecytynę
Lecytyna stanowi składnik zarówno suplementów diety, jak i leków OTC. Przykładowe preparaty dostępne na rynku zostały przedstawione w tabelach poniżej.
Wybrane suplementy diety zawierające lecytynę:
| Nazwa preparatu | Zawartość lecytyny w sugerowanej dawce dobowej | Opis producenta |
| Olimp Gold-Lecytyna 1200 | 2400 mg
|
Suplement diety wspomagający prawidłowe funkcjonowanie komórek mózgowych i tkanek nerwowych, wspomagający komórki odpowiedzialne za aktywność umysłową, zdolność koncentracji oraz procesy uczenia się i zapamiętywania. |
| Doppelherz aktiv Dla mózgu | 500 mg
Pozostałe składniki: Olej z łososia, EPA, DHA, wit. B1, wit. B2, niacyna, wit. B6, kwas foliowy, wit. B12, wit. E, cynk, miedź |
Suplement diety zawierający lecytynę, kwasy DHA i EPA oraz witaminy z grupy B, czyli składniki, które wspierają funkcjonowanie mózgu. |
| Bodymax Plus | 50 mg
Pozostałe składniki: Wyciąg z żeń-szenia, ginsenozydy, wit. A, wit. D, wit. E, wit. C, tiamina, ryboflawina, niacyna, wit. B6, kwas foliowy, wit. B12, biotyna, kwas pantotenowy, magnez, żelazo, cynk, miedź, selen, jod |
Suplement zawierający składniki, które zmniejszają zmęczenie i przywracają energię, wspomagają sprawność fizyczną i umysłową oraz wspomagają naturalne siły obronne organizmu. |
| Hepavet Complex | 160 mg
Pozostałe składniki: Ekstrakt z ziela karczocha, cholina, cynk, ryboflawina, wit. B6, wit. B1, kwas foliowy, biotyna |
Suplement diety zawierający składniki wspomagające prawidłowe funkcjonowanie wątroby. |
Wybrane produkty lecznicze zawierające lecytynę:
| Nazwa preparatu | Zawartość lecytyny w sugerowanej dawce dobowej | Opis producenta |
| Vita Buerlecithin, płyn doustny | 6,24 g
Pozostałe składniki: Wit. B2, wit. B6, wit. B12, sodowy d-pantotenian, amid kwasu nikotynowego |
Produkt leczniczy zawierający naturalną lecytynę oraz witaminy o działaniu wzmacniającym. |
Piśmiennictwo
- Drachman, D. A., Glosser, G., Fleming, P., Longenecker, G. (1982). Memory decline in the aged: treatment with lecithin and physostigmine. Neurology, 32(9), 944–950. https://doi.org/10.1212/wnl.32.9.944⬏
- Natural Medicines. (2017). Lecithin. Aktualizacja: 10.11.2017.⬏
- Heyman, A., Schmechel, D., Wilkinson, W., Rogers, H., Krishnan, R., Holloway, D., Schultz, K., Gwyther, L., Peoples, R., Utley, C. (1987). Failure of long term high-dose lecithin to retard progression of early-onset Alzheimer’s disease. Journal of neural transmission. Supplementum, 24, 279–286.⬏
- Evans, M., Njike, V. Y., Hoxley, M., Pearson, M., Katz, D. L. (2007). Effect of soy isoflavone protein and soy lecithin on endothelial function in healthy postmenopausal women. Menopause (New York, N.Y.), 14(1), 141–149. https://doi.org/10.1097/01.gme.0000227404.83686.1b⬏
- Oosthuizen, W., Vorster, H. H., Vermaak, W. J., Smuts, C. M., Jerling, J. C., Veldman, F. J., Burger, H. M. (1998). Lecithin has no effect on serum lipoprotein, plasma fibrinogen and macro molecular protein complex levels in hyperlipidaemic men in a double-blind controlled study. European journal of clinical nutrition, 52(6), 419–424. https://doi.org/10.1038/sj.ejcn.1600580⬏
- Buchman, A. L., Awal, M., Jenden, D., Roch, M., Kang, S. H. (2000). The effect of lecithin supplementation on plasma choline concentrations during a marathon. Journal of the American College of Nutrition, 19(6), 768–770. https://doi.org/10.1080/07315724.2000.10718076⬏
- Tweedy, J. R., Garcia, C. A. (1982). Lecithin treatment of cognitively impaired Parkinson’s patients. European journal of clinical investigation, 12(1), 87–90. https://doi.org/10.1111/j.1365-2362.1982.tb00943.x⬏
