Pytanie

Co rekomendować pacjentce w okresie laktacji, która przychodzi do apteki z problemem zaparć?

Krótka odpowiedź

Zaparcie u kobiet karmiących piersią występuje z podobną częstotliwością co u kobiet niekarmiących. Podczas leczenia istotne jest zwrócenie uwagi na ilość i jakość przyjmowanych posiłków oraz ilość wypitej wody. W przypadku nieskuteczności modyfikacji dietetycznych można zastosować leki działające bezpośrednio na jelita, poślizgowe, rozmiękczające masy kałowe oraz niektóre probiotyki, np. szczepy Bifidobacterium.^[1]

Wyjaśnienie

Leki, które można polecić wg ChPL

Leki przeciwbiegunkowe, które można bezpiecznie polecać kobietom w czasie karmienia piersią zgodnie z zaleceniami producenta, to bisakodyl, laktuloza i makrogole.

Bisakodyl

Bisakodyl (Dulcobis, Bisacodyl VP) to lek przeczyszczający o dużej sile działania. Po podaniu doustnym działa miejscowo w jelitach, a jego wchłanianie do krwi jest minimalne.^[2] Dane kliniczne wskazują również, że aktywny metabolit bisakodylu i jego pochodne nie przenikają do mleka zdrowych kobiet karmiących.^[3] W związku z tym bisakodyl został zakwalifikowany do klasy L2 według Hale’a jako lek zgodny z karmieniem piersią.^[4]

Laktuloza

Laktuloza (Duphalac, Lactulosum Polfarmex) to lek wywołujący osmotyczny efekt przeczyszczający. Jest dostępna w postaci syropów. Po podaniu doustnym praktycznie nie ulega wchłonięciu w jelicie cienkim i po przejściu do jelita grubego jest usuwana wraz z kałem. Niewielka ilość laktulozy, która może przeniknąć do krwi matki, jest eliminowana w postaci niezmienionej z moczem. W związku z tym istnieje bardzo małe prawdopodobieństwo przenikania leku do mleka matki i stosowanie laktulozy w czasie karmienia piersią można uznać za bezpieczne. Lek został zakwalifikowany do klasy L2 według Hale’a jako lek zgodny z karmieniem piersią.^[5][4][6]

Makrogole

Pomimo braku danych dotyczących przenikania makrogoli (Forlax, Olopeg, wyroby medyczne: Xenna Balance, Dulcosoft) do mleka kobiecego leki i wyroby medyczne zawierające makrogole są zgodne z karmieniem piersią. Makrogole praktycznie nie wchłaniają się ze światła jelit, dlatego istnieje minimalne prawdopodobieństwo, że przenikną do mleka.^[7]

Leki i preparaty, które można polecić na podstawie badań

Istnieją leki przeczyszczające, których stosowanie w czasie karmienia piersią, zgodnie z ChPL, jest niezalecane. Można jednak polecać je kobietom karmiącym na podstawie danych literaturowych potwierdzających ich bezpieczeństwo.

Czopki glicerolowe

Producent czopków glicerolowych zaleca przed zastosowaniem skonsultować się z lekarzem. Biorąc jednak pod uwagę podanie miejscowe leku i jego brak wchłaniania w jelicie grubym, czopki glicerolowe można uznać za w pełni bezpieczne podczas karmienia piersią.^[9]

Dokuzynian sodu

Według zaleceń producenta lek zawierający dokuzynian sodu (Laxol, Ulgix Laxi) nie powinien być stosowany w czasie karmienia piersią, gdyż przenika do mleka (Herbapol, 2013). Absorbcja leku po podaniu doustnym jest jednak niewielka i w rzeczywistości istnieje minimalne prawdopodobieństwo przenikania tej substancji do mleka.^[4][10] Dokuzynian sodu został zakwalifikowany do klasy L2 według Hale’a jako lek zgodny z karmieniem piersią.

Pikosiarczan sodu

Według ChPL, ze względu na ograniczone dane kliniczne, pikosiarczan sodu (Pikopil) zaleca się przyjmować pod kontrolą lekarza.^[11] Pikosiarczan sodu cechuje się jednak minimalną absorbcją jelitową, stąd istnieje niewielkie prawdopodobieństwo przeniknięcia leku do mleka matki. Lek jest również dopuszczony do stosowania u dzieci powyżej 1. m.ż..^[12]

Siarczan magnezu

Producent leku Magnezu siarczan GEMI nie zaleca przyjmowania preparatu przez kobiety karmiące ze względu na przenikanie jonów magnezu do mleka. Dane literaturowe wskazują jednak, że stężenie magnezu w mleku kobiecym po podaniu leku wzrasta nieznacznie i jest prawdopodobnie obojętne dla karmionego dziecka.^[13]

Liść senesu

Według ChPL nie zaleca się stosowania leku podczas karmienia piersią ze względu na brak wystarczających danych na temat przechodzenia metabolitów leku do mleka matki. Dane klinicznie wskazują jednak, że lek jest bardzo słabo absorbowany z przewodu pokarmowego, a u dzieci karmionych piersią nie występują żadne działania niepożądane.^[14][15] Mimo informacji zawartych w ChPL liść senesu (Xenna extra comfort) może być polecany kobietom karmiącym piersią do krótkotrwałego stosowania.

Nasiona babki płesznik

Zgodnie z ChPL dopuszcza się stosowanie nasion babki płesznik (Nasienie płesznika) u kobiet karmiących piersią jedynie w przypadku konieczności i nieskuteczności wprowadzonych modyfikacji żywieniowych.^[16] Dane literaturowe wskazują jednak, że lek nie ulega wchłanianiu w przewodzie pokarmowym i w związku z tym nie przenika do mleka.^[17][18] Na podstawie tych danych nasiona babki płesznik można rekomendować kobietom w okresie laktacji.

Leki i preparaty nierekomendowane

Do preparatów niezalecanych w karmieniu piersią należą:^{[19][2][20][21][8]}

• wlewki doodbytnicze (Rectanal, Enema) – gdyż jony fosforanowe przenikają do mleka matki,
• wyciąg z kory kruszyny (Radirex) – ze względu na możliwość wywołania biegunki u dziecka karmionego piersią (lek przenika do mleka).

Kobietom karmiącym piersią nie należy rekomendować parafiny płynnej (Paraffinum Liquidum Aflofarm), gdyż częściowo wchłania się ona w przewodzie pokarmowym i może przenikać do mleka matki.^[22][4] Parafina ogranicza również wchłanianie witamin rozpuszczalnych w tłuszczach, co jest niekorzystne dla jakości produkowanego pokarmu.^[8]

Piśmiennictwo

1. Shin, J. E., Jung, H. K., Lee, T. H., Jo, Y., Lee, H., Song, K. H., Hong, S. N., Lim, H. C., Lee, S. J., Chung, S. S., Lee, J. S., Rhee, P. L., Lee, K. J., Choi, S. C., Shin, E. S., & Clinical Management Guideline Group under the Korean Society of Neurogastroenterology and Motility. (2016). Guidelines for the Diagnosis and Treatment of Chronic Functional Constipation in Korea, 2015 Revised Edition. Journal of neurogastroenterology and motility, 22(3), 383–411. https://doi.org/10.5056/jnm15185.⬏
2. e-lactancia.org. (2017). Bisacodyl. Aktualizacja: 29.01.2017.⬏⬏
3. Sanofi-Aventis. (2016). ChPL Dulcobis.⬏
4. Hale, T. W. (2021). Hale’s Medications & Mothers’ Milk 2021. Springer Publishing Company. Pobrano z: https://www.halesmeds.com/.⬏⬏⬏⬏
5. e-lactancia.org. (2014). Lactulose. Aktualizacja: 27.09.2014.⬏
6. Mylan Healthcare. (2013). ChPL Duphalac.⬏
7. IPSEN Consumer HealthCare. (2021). ChPL Forlax.⬏
8. Schaefer, C., Peters, P., Miller, R. K. (red). (2015). Drugs During Pregnancy and Lactation. Treatment Options and Risk Assessments. Academic Press.⬏⬏⬏
9. PROLAB. (2017). Ulotka Czopki glicerolowe.⬏
10. e-lactancia.org. (2016). Sodium docusate. Aktualizacja: 19.09.2016.⬏
11. Vital Pharma. (2017). ChPL Pikopil.⬏
12. e-lactancia.org. (2016). Sodium picosulfate. Aktualizacja: 17.04.2016.⬏
13. Drugs and Lactation Database (LactMed). (2021). Magnesium Sulfate. Aktualizacja: 15.02.2021.⬏
14. e-lactancia.org. (2015). Senna. Aktualizacja: 11.03.2015.⬏
15. Drugs and Lactation Database (LactMed). (2018). Senna. Aktualizacja: 31.10.2018.⬏
16. Herbapol. (2013). ChPL Nasienie płesznika.⬏
17. e-lactancia.org. (2015). Psyllium. Aktualizacja: 26.09.2015.⬏
18. Drugs and Lactation Database (LactMed). (2021). Psyllium. Aktualizacja: 17.05.2021.⬏
19. Herbapol. (2013). ChPL Radirex.⬏
20. Laboratorium Galenowe Olsztyn. (2014). ChPL Enema.⬏
21. Drugs and Lactation Database (LactMed). (2021). Buckthorn. Aktualizacja: 21.06.2021.⬏
22. e-lactancia.org. (2016). Liquid paraffin. Aktualizacja: 29.01.2016.⬏