Leki przeciwrobacze to grupa leków stosowanych w leczeniu chorób wywołanych przez pasożyty, takie jak:
- tasiemce (bruzdogłowiec szeroki, tasiemiec karłowaty, tasiemiec bąblowcowy),
- nicienie (włosień kręty, tęgoryjce, węgorek jelitowy i włosogłówka, owsiki ludzkie),
- przywry (kocia, chińska, płucna).
Podział leków przeciwrobaczych ze względu na działanie
Wyróżnia się dwie podgrupy leków przeciwrobaczych, są to:
- leki porażające system nerwowo-mięśniowy pasożytów,
- leki zakłócające przemianę materii pasożytów.
Mechanizm działania leków przeciwrobaczych
Działanie leków porażających system nerwowo- mięśniowy pasożytów, polega na hamowaniu skurczów mięśni pasożyta, skutkuje łatwiejszym wydaleniem sparaliżowanych osobników z organizmu żywiciela. Leki z tej grupy działają jedynie na osobniki dorosłe.[1]
Działanie leków zakłócających przemianę materii pasożytów, polega na zahamowaniu enzymów takich jak fosfofruktokinaza i fumaryloreduktaza, co skutkuje znacznym hamowaniem metabolizmu węglowodanów w organizmie pasożyta. Dochodzi do zaburzenia podstawowych funkcji życiowych pasożytów, takich jak m.in. oddychanie komórkowe, co prowadzi do ich śmierci. Leki z tej grupy działają zarówno na jaja, larwy, jak i osobniki dorosłe.[2]
Podział leków przeciwrobaczych dostępnych w Polsce:
W Polsce stosuje się leki przeciwrobacze zarówno z grupy porażających system nerwowo-mięśniowy, jak i z grupy zakłócających przemianę materii.
Do leków porażający system nerwowo-mięśniowy pasożytów należy:
- pyrantel (Pyrantelum Ovix) – dostępny w postaci zawiesiny o smaku morelowym i tabletek, działa głównie na robaki obłe, dostępny bez recepty,
- prazykwantel – dostępny w terapii weterynaryjnej, dla ludzi dostępny jedynie z importu docelowego.
Lewamizol należący do tej grupy nie jest dostępny w Polsce.
Pyrantel w zawiesinie można stosować już u dzieci powyżej 2. roku życia. W dodatku zawiesina ma przyjemny, morelowy smak co ułatwia znacznie przekonanie dziecka do przyjęcia leku.[1]
Do leków zakłócających przemianę materii pasożytów należy:
- albendazol (Zentel) – dostępny w postaci zawiesiny doustnej o smaku waniliowo-pomarańczowym oraz tabletek do rozgryzania, dostępny tylko na receptę,
- mebendazol (Vermox),
- tiabendazol (dostępny tylko drogą importu docelowego),
- iwermektyna (Soolantra) – dostępna w postaci kremu, tabletki dostępne są tylko z importu docelowego,
- nitazoksanid (dostępny tylko drogą importu docelowego),
- niklozamid (dostępny tylko drogą importu docelowego
Pirwinium należący do tej grupy nie jest dostępny w Polsce.
Albendazol rekomendowany jest głównie w takich chorobach zakaźnych jak wągrzyca, bąblowica, glistnica, kapilarioza, owsica, filarioza, gnatostomoza, choroba tęgoryjcowa, węgorczyca, toksokaroza, włośnica, trichostrongiloza, trichurioza, schistosomoza, giardioza, zakażenia wywołane mikrosporydiami. Odpowiednia dawka albendazolu dobierana jest w zależności od schorzenia oraz masy ciała pacjenta.[3]
Mebendazol rekomendowany jest głównie w takich chorobach zakaźnych jak glistnica, owsica, choroba tęgoryjcowa, trichurioza, angiostrongyloza, kapilarioza, toksokaroza, włośnica. Tak jak w przypadku albendazolu odpowiednia dawka dobierana jest w zależności od schorzenia oraz masy ciała pacjenta.[4]
Wskazówki dotyczące stosowania pyrantelu
Wydając pacjentowi pyrantel, który dostępny jest bez recepty warto poinformować pacjenta, że[5]:
- dorosła osoba powinna zażyć jednorazowo 3 tabletki lub wypić całe 15 ml zawiesiny,
- pyrantel można stosować u dzieci powyżej drugiego roku życia dobierając dawkę odpowiednią do masy ciała np. na podstawie kalkulatora dostępnego na portalu w ścieżce rekomendacji (Patrz: “Pyrantel – Komu polecić, jak stosować, na co uważać?”.),
- leczeniem powinno objąć się wszystkich domowników i przestrzegać zasad higieny,
- dawkę należy powtórzyć po 2-3 tygodniach,
- u dzieci poniżej 2. roku życia leki przeciwrobacze należy stosować jedynie w sytuacji, gdy zarażenie znacząco zaburza stan odżywienia dziecka oraz jego rozwój fizyczny,
- nie powinno się stosować się pyrantelu u kobiet karmiących piersią, a jeżeli istnieje taka potrzeba należy zaprzestać karmienia na czas terapii.
Piśmiennictwo
