Leki przeciwwymiotne (leki antyemetyczne, antyemetyki) to leki stosowane w zapobieganiu oraz w celu zahamowania wymiotów i nudności.
Najczęściej antyemetyki stosowane są w leczeniu choroby lokomocyjnej, a także w celu zahamowania wymiotów wywołanych stosowaniem opioidowych leków znieczulających oraz wywołanych znieczuleniem ogólnym i chemioterapią.
Mechanizm działania
Leki przeciwwymiotne hamują odruch wymiotny przez:
- blokowanie odpowiednich receptorów biorących udział w uruchamianiu odruchu wymiotnego,
- przyśpieszanie przesuwania treści pokarmowej z żołądka do dwunastnicy.
Podział leków przeciwwymiotnych dostępnych w Polsce
Do leków przeciwwymiotnych zaliczamy antagonisty receptorów serotoninowych 5-HT3, antagonisty receptorów neurokininowych NK1, leki prokinetyczne, antagonisty receptorów dopaminergicznych D2, leki przeciwhistaminowe i pochodne fenotiazyny.
Antagonista receptorów serotoninowych 5-HT3 to:
- ondansetron (Atossa, Ondansetron Bluefish, Ondansetron kabi, Zofran) – dostępny w postaci tabletek powlekanych, czopków, syropu, roztworu do wstrzykiwań, a także liofilizatu doustnego.
Antagonista receptorów neurokininowych NK1 to:
- aprepitant (Aprepitant Teva, Emend) – dostępny w postaci kapsułek twardych.
Leki prokinetyczne to:
- itopryd (Zirid, Prokit) – dostępny w postaci tabletek powlekanych
- metoklopramid (Metoclopramidum Polpharma) – dostępny w postaci tabletek oraz roztworu do wstrzykiwań.
Antagonisty receptorów dopaminergicznych D2 to:
- haloperydol (Haloperidol Unia, Haloperidol WZF 0,2%) – dostępny w postaci kropli doustnych,
- olanzapina (Olanzapina Mylan, Olanzapina STADA, Olanzapine Apotex) – dostępna w postaci tabletek i tabletek ulegających rozpadowi w jamie ustnej.
Leki przeciwhistaminowe to:
- dimenhydrinat (Aviomarin) – dostępny w postaci tabletek,
- prometazyna (Diphergan, Polfergan) – dostępna w postaci drażetek i syropu.
Pochodne fenotiazyny to:
- chlorpromazyna (Fenactil) – dostępny w postaci kropli,
- tietylperazyna (Torecan) – dostępny w postaci tabletek oraz czopków,
- lewomepromazyna (Tisercin) – dostępny w postaci tabletek powlekanych,
- prochlorperazyna (Chlorpernazinum) – dostępna w postaci tabletek.
Antagonista kanałów wapniowych to:
- cynaryzyna (Cinnarizinum Aflofarm, Cinnarizinum WZF, w: Artigo, w: Symtiver) – dostępne w postaci tabletek.
Leki homeopatyczne to:
- Cocculine
- Vomitusheel
- Ipeca
Wskazówki dotyczące stosowania antyemetyków
Wydając leki przeciwwymiotne, warto poinformować pacjenta, że:
- przy wymiotach występujących krótko lub epizodycznie nie powinno stosować się leków przeciwwymiotnych, należy natomiast zadbać o wyrównanie gospodarki wodno-elektrolitowej przez zastosowanie elektrolitów,
- dym tytoniowy działa antagonistycznie do leków stosowanych w chorobie lokomocyjnej, dlatego u osób palących może być konieczność zażycia podwójnej dawki,
- w czasie ciąży stosowanie antyemetyków nie jest wskazane, lepiej zastosować preparaty z imbirem, witaminę B6 lub olejki cytrynowy i miętowy.
Tematykę nudności i wymiotów poruszyliśmy także w innym opracowaniu:
- (Patrz: “Choroba lokomocyjna u dzieci”.)