Czym jest Opieka Farmaceutyczna?

Opieka Farmaceutyczna (ang. Pharmaceutical Care) nie jest koncepcją nową, bo już w latach ’90 pojawiały się pierwsze jej definicje i od tego czasu usługi opieki farmaceutycznej na dobre zagościły w aptekach wielu krajów.^[1][2] Jednak w Polsce przyszłość profesji aptekarza nadal dopiero się kształtuje i istnieje potrzeba współpracy wielu grup zawodowych, aby przybrała odpowiednią formę przynoszącą zarówno korzyści zdrowotne dla pacjenta, jak i finansowe dla farmaceuty, bez których dalsze debaty o zwiększaniu kompetencji i nowych obowiązkach będą tylko akademicką fantazją…

Czym właściwie jest opieka farmaceutyczna?

Opieka Farmaceutyczna to idea postępowania i postawy farmaceuty wobec pacjentów i ich farmakoterapii, która dąży do pełnego wykorzystania potencjału jaki daje wielokierunkowe wykształcenie farmaceuty i wskazuje sposób, w jaki pacjenci powinni być informowani o tym jak i kiedy stosować leki. Określa też jak powinna wyglądać współpraca farmaceuty z lekarzem i innymi pracownikami opieki zdrowotnej.

Koncepcja ta dotyczy także odpowiedzialności za nadzór nad farmakoterapią oraz za doradzanie i ocenę efektów leczenia. Rozpoznając i rozwiązując problemy związane z niewłaściwą farmakoterapią (tzw. problemy lekowe) oraz zapobiegając im, farmaceuta eliminuje niepożądane skutki leczenia, a tym samym przyczynia się do poprawy jakości procesu leczenia i obniżenia jego kosztów.

Usługi farmaceutyczne

W praktyce Opieka Farmaceutyczna realizowana jest poprzez zespół usług farmaceutycznych (mniej lub bardziej doprecyzowanych) takich jak:

• Przegląd Lekowy;
• konsultacja przy realizacji recepty na nowy lek i monitorowanie jego działania;
• wystawienie recepty farmaceutycznej w sytuacji zagrożenia zdrowia lub życia;
• korespondencja farmaceuty z lekarzem prowadzącym pacjenta;
• edukacja zdrowotna, np. w formie wydawania spersonalizowanych ulotek edukacyjnych;
• prowadzenie rejestru stosowanych preparatów i zapobieganie problemom lekowym takim jak istotne klinicznie interakcje i duplikacje leków z tą samą substancją leczniczą;
• program profilaktyki zdrowotnej (np. rzucania palenia, kontroli wagi, doboru diety);
• instruktaż obsługi urządzeń medycznych (np. pena insulinowego, inhalatora, glukometru czy nakłuwacza).

… oraz wielu innych usług, których w Polsce nie można udzielać niezależnie od chęci i posiadanych środków ze względu na zakazy i/lub brak uregulowań prawnych: pomiary glikemii i cholesterolu, badania przesiewowe, szczepienia, leczenie chlamydiozy, czy wystawienie recepty na kontynuację leczenia.

Pierwotnie OF miała przyjąć postać dokumentowanego procesu regularnych umawianych spotkań farmaceuty z pacjentem. Według Ustawy o izbach aptekarskich^[3] Opieka Farmaceutyczna to właśnie usługa polegająca na sprawowaniu dokumentowanego procesu (…) – całej definicji nie ma sensu przytaczać, ponieważ jest przestarzała i niepraktyczna.

Co opieką nie jest…

Granica pomiędzy fachowym poradnictwem za pierwszym stołem, a tym co nazywamy opieką farmaceutyczną jest bardzo rozmyta, jednak co można powiedzieć na pewno to to, że Opieką Farmaceutyczną nie są:

• techniki sprzedaży wiązanej (komplementarnej);
• programy lojalnościowe;
• codzienne czynności związane z realizacją i kontrolą poprawności wystawienia recepty;
• krótkie porady bez dwukierunkowej interakcji z pacjentem (“proszę pamiętać o probiotyku, do widzenia”);
• luźne rozmowy z pacjentami o ich życiu i stanie zdrowia (“w aptece opiekujemy się pacjentem, więc prowadzimy opiekę farmaceutyczną”);
• dermokonsultacje i doradzanie w zakupie kosmetyku czy suplementu diety.

W Polsce obecnie żadna z usług opieki farmaceutycznej nie jest refundowana ze środków NFZ, choć trwają prace nad wprowadzeniem takich rozwiązań.^[4]

Przeglądaj wpisy związane z opieką farmaceutyczną w Polsce.

Piśmiennictwo:

1. Hepler CD, Strand LM. Opportunities and responsibilities in pharmaceutical care. Am J Hosp Pharm. 1990; 47(3):533-43. abstrakt ⬏ 
2. WHO: The role of the pharmacist in the health care system. Report of a WHO Consultative Group, New Delhi, India. 1988. Report of a WHO Meeting, Tokyo, Japan 1993. pełny tekst ⬏ 
3. Dz.U. 1991 nr 41 poz. 179 http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19910410179 ⬏ 
4. opieka.farm: Przegląd lekowy będzie podstawową usługą refundowanej opieki farmaceutycznej w Polsce ⬏