Lewodopa to jeden z najczęściej używanych leków w leczeniu choroby Parkinsona. Jest skuteczna i dobrze tolerowana przez większość pacjentów, zwiększa długość życia i poprawia jego jakość.

Lewodopa jest prekursorem dopaminy, stosowanym w celu uzupełnienia jej niedoborów w mózgu. W praktyce, lewodopa podawana jest z inhibitorem pozamózgowej dekarboksylazy aromatycznych aminokwasów (benserazyd lub karbidopa), co zwiększa biodostępność leku w mózgu i wydłuża jego okres półtrwania. Takie połączenie pozwala zmniejszyć dawkę, a co za tym idzie – także prawdopodobieństwo wystąpienia działań niepożądanych.

Na polskim rynku można znaleźć gotowe połączenia z benserazydem:

• lewodopa 200mg + benserazyd 50mg (Madopar, kaps. i tabl.)
• lewodopa 50mg + benserazyd 12,5mg (Madopar 62,5, kaps. i tabl. do sporz. zaw.)
• lewodopa 100mg + benserazyd 25mg (Madopar 125, kaps. i tabl. do sporz. zaw.)
• lewodopa 100mg + benserazyd 25mg (Madopar HBS, kaps. flotacyjne)

i karbidopą:

• lewodopa 20mg + karbidopa 5mg (Duodopa, żel dojelitowy)
• lewodopa 250mg + karbidopa 25mg (Nakom, tabl.)
• lewodopa 100mg + karbidopa 25mg (Nakom mite, tabl.)
• lewodopa 250mg + karbidopa 25mg (Sinemet CR 200/50, tabl. o przed. uw.)

Jakich informacji udzielić o dawkowaniu?

Dawki są dostosowywane do stopnia nasilenia objawów pacjenta i są rozłożone na cały dzień. Leczenie rozpoczyna się od 50 mg lewodopy i 12,5 benserazydu lub karbidopy, następnie zwiększa się dawkę o 50 mg co  trzy dni, aż do dawki maksymalnej 3-4 razy dziennie 100-200 mg. Maksymalna dzienna dawka to 800 mg lewodopy i 200 mg karbidopy lub benserazydu.^[1]

Lek należy przyjmować 30 minut przed posiłkiem lub jedną godzinę po posiłku.^[2] Poinformuj pacjenta, że podczas leczenia należy unikać diety bogatobiałkowej^[3] oraz nie należy stosować suplementów z glukonianem lub siarczanem żelaza.^[3] Jeśli u pacjenta występują nudności lub wymioty po przyjęciu leku można podawać go z jedzeniem w celu zmniejszenia działań niepożądanych.

Na czym się skupić edukując pacjenta o leku lub chorobie?

W rozmowie z pacjentem:

• upewnij się, że pacjent wie jak dawkować lek i zdaje sobie sprawę z konieczności regularnego przyjmowania leków
• wyjaśnij, że dobranie odpowiedniej dawki może potrwać pewien okres czasu, a objawy mogą nie ustąpić od razu,
• przypomnij, że leczenie powinno być regularnie kontrolowane,
• poinformuj pacjenta o możliwości wystąpienia nadmiernej senności.^[4]

Czy leczenie przynosi efekty?

Jeśli upewniłeś się, że pacjent prawidłowo stosuje leki zapytaj go o stopień nasilenia objawów. W przypadku braku poprawy powinien się zgłosić do lekarza prowadzącego – konieczna może okazać się zmiana leku lub dawki.

Czytaj też:

Leki przeciwgrzybicze

Diuretyki pętlowe

Dyskineza późna

Jakich działań niepożądanych można się spodziewać?

Do najczęstszych działań niepożądanych lewodopy należą nudności i wymioty (szczególnie w początkowym okresie leczenia), senność, dyskinezy czyli nieskoordynowane, nagłe ruchy obejmujące głównie kończyny oraz głowę, występujące niezależnie od woli, dezorientacja, omamy, zmiany nastroju, czerwonawe zabarwienie moczu.

Jak pomóc monitorować leczenie i ryzyko interakcji?

Poinformuj pacjenta, że nie powinien w żadnym wypadku odstawiać samodzielnie leków, nawet jeśli wydaje mu się, że nie ma żadnej poprawy. Terapii przeciwparkinsonowskich nigdy nie należy nagle przerywać, ponieważ istnieje ryzyko wystąpienia objawów podobnych do złośliwego zespółu neuroleptycznego.

Konsultując pacjenta warto wiedzieć, że:

• w celu zwalczania nudności, będących działaniem niepożądanym leku, zwykle stosuje się domperidon (Oroperidys) niestety obecnie jest niedostępny w Polsce. Inne leki p/wymiotne takie jak metoklopramid czy tietylperazyna (Torecan) są antagonistami receptorów dopaminowych, więc mogą pogłębiać objawy choroby Parkinsona i znosić działanie lewodopy.
• Inne substancje blokujące przekaźnictwo dopaminergiczne takie jak leki przeciwpsychotyczne (szczególnie I gen.) również mogą nasilić objawy choroby Parkinsona lub z czasem wywołać parkinsonizm polekowy u zdrowych osób.
• Często stosowanym lekiem u osób chorobą niedokrwienną serca jest trimetazydyna (Preductal MR), która również może pogłębiać objawy choroby Parkinsona lub wywołać zespoły polekowe.
• Lewodopa jest przeciwwskazana u osób chorych na schizofrenie; w przypadku osób chorych na jaskrę, lek może pogarszać objawy choroby;
• nie jest zalecane łączenie lewodopy z rezerpiną i neuroleptykami – mogą one osłabiać działanie leku; połączenie z niektórymi lekami na nadciśnienie zwiększa ryzyko wystąpienia hipotensji ortostatycznej;
• witamina B6 może hamować skuteczność i działanie leku; interakcja nie zachodzi przy podaniu lewodopy z benserazydem lub karbidopą.^[5] W analizatorach interakcji często pojawia się ten problem lekowy i należy ten alert ignorować.
• podczas leczenia lewodopą mogą wystąpić tzw. fluktuacje, czyli wahania siły działania leku po 3-5 latach stosowania; może to skutkować nagłymi zmianami w stopniu nasilenia objawów – może dojść do znacznego pogorszenia.^[6]

Zaproponuj zmiany w stylu życia

W przypadku choroby Parkinsona, leki są podstawą leczenia, ale nie jej jedyną formą. Znaczącą rolę odgrywa również fizjoterapia, terapia mowy czy dietetyka. Dla niektórych pacjentów pomocna może być również operacja.

Poinformuj pacjenta, że białko spożywcze może kolidować z absorpcją z lewodopy.^[7] Niektórzy lekarze zalecają jeść mniej białka w ciągu dnia i więcej w godzinach wieczornych, ale wszelkie zmiany w diecie powinny być skonsultowane z lekarzem lub dietetykiem. Posiłki bogate w białko mogą prowadzić do niskich poziomów lewodopy w osoczu oraz zmniejszać jej dostępność mózgową. Zachęć pacjenta do wykonywania ćwiczeń poprawiających sprawność stawów i mięśni, aby zapobiec coraz większej sztywności i poprawić nastrój. Ponadto, terapie uzupełniające takie jak masaż czy aromaterapia mogą złagodzić objawy i poprawić samopoczucie pacjentów. Każda nowa terapia powinna być jednak wprowadzona dopiero po konsultacji z lekarzem prowadzącym.

Piśmiennictwo

1. Mutschler E., Geisslinger G., Kroemer H., Ruth P. Farmakologia i toksykologia; Wrocław 2016⬏
2. ChPL Madopar⬏
3. ChPL Nakom⬏⬏
4. Micallef-Roll J, Rihet P, Hasbroucq T, Possamaï C, Blin O. Levodopa-induced drowsiness in healthy volunteers: results of a choice reaction time test combined with a subjective evaluation of sedation. Clin Neuropharmacol. 2001 Mar-Apr;24(2):91-4. abstract⬏
5. Klawans HL, Ringel SP, Shenker DM. Failure of vitamin B₆ to reverse the l-dopa effect in patients on a dopa decarboxylase inhibitor. Journal of Neurology, Neurosurgery, and Psychiatry. 1971;34(6):682-686 pełny tekst⬏
6. van Laar T. Levodopa-induced response fluctuations in patients with Parkinson’s disease: strategies for management. CNS Drugs. 2003;17(7):475-89. abstract ⬏
7. Simon N, Gantcheva R, Bruguerolle B, Viallet F. The effects of a normal protein diet on levodopa plasma kinetics in advanced Parkinson’s disease. Parkinsonism Relat Disord. 2004 Mar;10(3):137-42. abstract.⬏