Co to za lek?

Liraglutyd (Victoza, Saxenda) to agonista receptora dla GLP-1. W sposób zależny od stężenia glukozy we krwi reguluje wydzielanie insuliny i glukagonu poprzez pobudzanie receptorów dla GLP-1 znajdujących się na komórkach β trzustki. Liraglutyd zmniejsza także endogenną produkcję glukozy oraz zwiększa indukowaną glukozą biosyntezę insuliny. Na drodze tych mechanizmów pozwala na kontrolę glikemii (Schaefer i in., 2015).

Komu jest przepisywany?

Liraglutyd jest przepisywany pacjentom cierpiącym na cukrzycę typu 2. (Polskie Towarzystwo Diabetologiczne, 2023). W tym wskazaniu zarejestrowany jest lek Victoza (Novo Nordisk, 2014). Jest też wskazany (w połączeniu z niskokaloryczną dietą i zwiększoną aktywnością fizyczną) w leczeniu otyłości i nadwagi z przynajmniej jedną chorobą współistniejącą związaną z nieprawidłową masą ciała. W tym wskazaniu zarejestrowany jest lek Saxenda (Novo Nordisk, 2019).

Jakie korzyści przynosi stosowanie leku?

Liraglutyd pozwala na utrzymanie prawidłowego stężenia glukozy we krwi. Z racji tego, że zmniejsza apetyt i ochotę na spożywanie wysokotłuszczowych potraw oraz zwiększa uczucie sytości po posiłku powoduje również spadek masy ciała. Dodatkowo przyjmowanie liraglutydu związane jest z mniejszym ryzykiem wystąpienia incydentów sercowo-naczyniowych takich jak udar mózgu czy zawał mięśnia sercowego, ponieważ wpływa on korzystnie na ciśnienie krwi oraz profil lipidowy (Tilinca i in., 2021).

Po jakim czasie pacjent odczuje efekt i po czym pozna, ze lek działa?

Efekty działania liraglutydu są widoczne po około 12 tygodniach. Jest to związane z tym, że leczenie rozpoczyna się od niższych dawek, a następnie stopniowo zwiększa do dawki docelowej (Novo Nordisk, 2014; Novo Nordisk, 2019). W badaniu klinicznym SCALE MEINTANCE z 2013 roku zaobserwowano zmniejszenie masy ciała o ≥5% w ciągu 12 tygodni u około 67% pacjentów przyjmujących liraglutyd w dawce 3 mg na dobę (Wadden i in., 2013).

Pacjent cierpiący na cukrzycę typu 2. zaobserwuje pozytywne zmiany związane z uzyskaniem prawidłowego stężenia glukozy we krwi. Uczucie zmęczenia, napady głodu czy ciągła chęć spożywania płynów, które są objawami nieprawidłowej glikemii powinny ustąpić.

Czym grozi odstawienie leczenia?

Odstawienie leku grozi utratą kontroli nad glikemią, a co za tym idzie gorszym samopoczuciem pacjenta. Leków przeciwcukrzycowych nie należy odstawiać samodzielnie i trzeba je zażywać do końca życia.

Jakie zalecenia dotyczące dawkowania trzeba przekazać?

Liraglutyd należy przyjmować raz dziennie, o dowolnej porze dnia, niezależnie od posiłku. Najlepiej by pora podania leku była mniej więcej taka sama każdego dnia. Preparat należy wstrzyknąć podskórnie w okolicę brzucha, udo lub ramię (Novo Nordisk, 2014; Novo Nordisk, 2019).

Jak długo pacjent może stosować ten lek?

Pacjent cierpiący na cukrzycę typu 2. powinien stosować liraglutyd stale. Najdłuższe badanie kliniczne z udziałem pacjentów przyjmujących ten lek trwało 160 tygodni i był on dobrze tolerowany (le Roux, 2017).

Brakuje informacji jak długo należy stosować liraglutyd w celu leczenia otyłości i nadwagi. Jest to prawdopodobnie zależne od wagi wyjściowej pacjenta i indywidualnych uwarunkowań.

Komu stanowczo odradzić jego stosowanie?

Liraglutydu nie należy stosować u pacjentów chorujących na cukrzycę typu 1. ani w leczeniu cukrzycowej kwasicy ketonowej (Novo Nordisk, 2014).

Jakie ma przewagi nad innymi w tym samym wskazaniu?

Dolegliwości żołądkowo-jelitowe występujące na początku leczenia z użyciem liraglutydu trwają około 2 tygodni, czyli znacznie krócej niż w przypadku terapii z użyciem semaglutydu. Pacjent przyjmujący semaglutyd może borykać się z działaniami niepożądanymi ze strony przewodu pokarmowego nawet 8-12 tygodni (Smits i in., 2021). Działania niepożądane związane ze stosowaniem liraglutydu trwają również krócej niż w przypadku innego leku na odchudzanie zawierającego w składzie naltrekson i bupropion (Mysimba). Dolegliwości żołądkowo-jelitowe towarzyszą leczeniu z użyciem leku Mysimba nawet 4 tygodnie od rozpoczęcia terapii (EMA, 2015).

Jak minimalizować ryzyko działań niepożądanych?

Poinformuj pacjenta, że najczęstszymi działaniami niepożądanymi związanymi z przyjmowaniem liraglutydu są dolegliwości żołądkowo-jelitowe, takie jak biegunki, wymioty czy nudności. Wyjaśnij, że najczęściej mają one charakter przemijający (Wu i in., 2023). Aby zmniejszyć ich nasilenie doradź spożywanie mniejszych porcji jedzenia, unikanie tłustych potraw oraz podaż dużej ilości płynów.

Jakich informacji udzielić o interakcjach?

Stosowanie liraglutydu jest związane z bardzo niskim ryzykiem hipoglikemii, ale może ono wzrosnąć w przypadku jednoczesnego stosowania innych leków hipoglikemizujących (Seo i in., 2021).

Jakie środki ostrożności zalecić?

Liraglutydu nie należy stosować w ciąży, ani w czasie karmienia piersią (Novo Nordisk, 2014; Novo Nordisk, 2019).

Jakie produkty komplementarne można polecić i dlaczego?

Pacjentom zaczynającym leczenie liraglutydem możesz polecić preparaty pozwalające na złagodzenie objawów żołądkowo-jelitowych takie jak:

• symetikon (Espumisan, Ulgix Wzdęcia, Esputicon),
• elektrolity (Orsalit, Gastrolit).

Chcesz dowiedzieć się więcej?

Już teraz wejdź na stronę Wydawnictwa Farmaceutycznego i kup podręcznik 50 leków Rx, które musi znać farmaceuta 10% taniej w ramach przedsprzedaży. Promocja obowiązuje tylko do 28 stycznia, więc nie przegap okazji.

Piśmiennictwo:

Araszkiewicz, A., Bandurska-Stankiewicz, E., Borys, S., Budzyński, A., Cyganek, K., Cypryk, K.., Dzida, G. (2023). Zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u osób z cukrzycą 2023-Stanowisko Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego. Curr. Top. Diabet, 3, 1-140.

EMA. (2015). Summary of the risk management plan (RMP) for Mysimba (naltrexone / bupropion)

Le Roux, C. W., Astrup, A., Fujioka, K., Greenway, F., Lau, D. C. W., Van Gaal, L., Ortiz, R. V., Wilding, J. P. H., Skjøth, T. V., Manning, L. S., Pi-Sunyer, X., & SCALE Obesity Prediabetes NN8022-1839 Study Group (2017). 3 years of liraglutide versus placebo for type 2 diabetes risk reduction and weight management in individuals with prediabetes: a randomised, double-blind trial. Lancet (London, England), 389(10077), 1399–1409. https://doi.org/10.1016/S0140-6736(17)30069-7

Novo Nordisk. (2019). ChPL Saxenda

Novo Nordisk. (2014). ChPL Victoza

Seo Y. G. (2021). Side Effects Associated with Liraglutide Treatment for Obesity as Well as Diabetes. Journal of obesity & metabolic syndrome, 30(1), 12–19. https://doi.org/10.7570/jomes20059

Smits, M. M., & Van Raalte, D. H. (2021). Safety of Semaglutide. Frontiers in endocrinology, 12, 645563. https://doi.org/10.3389/fendo.2021.645563

Shaefer, C. F., Jr, Kushner, P., & Aguilar, R. (2015). User’s guide to mechanism of action and clinical use of GLP-1 receptor agonists. Postgraduate medicine, 127(8), 818–826. https://doi.org/10.1080/00325481.2015.1090295

Tilinca, M. C., Tiuca, R. A., Burlacu, A., & Varga, A. (2021). A 2021 Update on the Use of Liraglutide in the Modern Treatment of ‘Diabesity’: A Narrative Review. Medicina (Kaunas, Lithuania), 57(7), 669. https://doi.org/10.3390/medicina57070669

Wadden, T. A., Hollander, P., Klein, S., Niswender, K., Woo, V., Hale, P. M., Aronne, L., & NN8022-1923 Investigators (2013). Weight maintenance and additional weight loss with liraglutide after low-calorie-diet-induced weight loss: the SCALE Maintenance randomized study. International journal of obesity (2005), 37(11), 1443–1451. https://doi.org/10.1038/ijo.2013.120

Wu, H., Lu, Z., Chen, R., Cai, Q., Wang, M., Zhang, L., & Zhu, Z. (2023). Factors associated with gastrointestinal side effects after liraglutide treatment for type 2 diabetes. Frontiers in endocrinology, 14, 1098032. https://doi.org/10.3389/fendo.2023.1098032