Pacjent (60 l.) prosi w aptece o Acard/Polocard (kwas acetylosalicylowy). Farmaceuta pyta o dawkę, na co pacjent odpowiada — a jakie dawki są? Pytany o to, jaką dawkę zalecił lekarz, odpowiada, że nie był u lekarza, ale ma gęstą krew i boi się udaru i zawału.
Wyjaśniono, że:
Acard/Polocard to kwas acetylosalicylowy w małej dawce, stosowany w profilaktyce zawałów serca oraz udarów niedokrwiennych mózgu, jednak przewlekłe jego stosowanie zaleca się tylko w przypadku pacjentów w grupach ryzyka. To lekarz ustala, czy pacjent powinien stosować lek, mimo że jest on bez recepty. Ponadto aspiryna nie rozrzedza krwi i nie sprawi, że będzie mniej gęsta, a jej przewlekłe stosowanie wiąże się ze zwiększonym ryzykiem rozwoju wrzodów żołądka i dwunastnicy, niezależnie czy podamy tabletkę dojelitową czy zwykłą.
Odradzono zakup leku, a zamiast tego polecono pić dużo płynów, zwłaszcza w upalne dni. Dobrym zwyczajem jest wypicie tuż przed snem (czy nawet w środku nocy, jeśli pacjent się przebudzi), szklanki wody, dzięki czemu krew nie będzie „gęsta” rano, czyli w momencie, kiedy ryzyko udaru jest największe. Pacjent przewlekłe stosowanie aspiryny skonsultuje z lekarzem przy najbliższej wizycie.
Wydano także ulotkę edukacyjną, zapisując na odwrocie powyższe zalecenia. (Patrz: “Aspiryna i serce [ulotka]”.)
Komentarz:
Lekarze dla ułatwienia czasem mówią pacjentom, że kwas acetylosalicylowy (Aspirin Cardio, Aspifox, Acard, Polocard, Encopirin Cardio) to lek na gęstą krew, rozrzedzający krew, czy po prostu “lek na serce”. To duże uproszczenie, które ma poprawić compliance.
Bardziej dociekliwym pacjentom możesz wytłumaczyć, że ASA nie jest lekiem przeciwzakrzepowym, a przeciwpłytkowym. Kwas acetylosalicylowy, podobnie zresztą jak klopidogrel (Plavix, Areplex itd), tiklopidyna czy tikagrelol (Brilique), nie wpływa na kaskadę krzepnięcia krwi, lecz na trombocyty i zapobiega powstaniu zakrzepu, nie wpływając na parametry krwi takie jak gęstość czy INR (czas protrombinowy).
Kwas acetylosalicylowy nie zapobiega więc zakrzepicy żył głębokich, podobnie jak nie będzie dobrym wyborem w profilaktyce przeciwzakrzepowej przed dłuższym lotem w samolocie.[1][2] Leki przeciwpłytkowe działają głównie w układnie tętniczym, a przeciwzakrzepowe w żylnym, dlatego połączenie kwas acetylosalicylowy + warfaryna/acenokumarol nie powinno dziwić.
Jeśli pacjent czuje, że ma “za gęstą krew” (cokolwiek ma wtedy na myśli…) zaleć nawadnianie się, zwłaszcza w upalne dni.[3] Jeśli planuje długą podróż samolotem, zaleć kontakt z lekarzem w celu przepisania odpowiedniej dawki heparyny drobnocząsteczkowej.
W pozostałych opracowaniach omówiono:
- (Patrz: “Interakcja aspiryny z ibuprofenem [Case #39]”.)
- (Patrz: “Jaki lek przeciwbólowy z warfaryną i acenokumarolem? [Case study]”.)
- (Patrz: “Połączenia leków kardiologicznych [tabela]”.)
- (Patrz: “Kwas acetylosalicylowy – Ścieżka rekomendacji”.)
Piśmiennictwo:
- Cazaubon M: Deep vein thrombosis and air travel: risk management in 2015. Phlebolymphology 2015 pełny tekst .pdf⬏
- NICE: What is the evidence for the use of Low Molecular Weight Heparins for the prophylaxis of travel-related thrombosis? pełny tekst .doc⬏
- Jacqueline Chan et al: Water, Other Fluids, and Fatal Coronary Heart Disease: The Adventist Health Study. Am. J. Epidemiol. 2002 pełny tekst⬏
Potwierdzam z własnego doświadczenia, że mnóstwo pacjentów przyjmuje Acard/Polocard niestety pod wpływem reklamy, a już na pewno sporo z nich “…bo rozrzedza krew”, co oczywiście jest błędem i dużym skrótem myślowym.
Moja smutna refleksja jest taka, że im więcej sensownych pytań zadamy pacjentowi, który przyszedł po konkretny preparat, tym większa szansa, że obniżymy obroty apteki… Najprawdopodobniej okaże się, że pacjent zażywa dany lek lub suplement zupełnie niepotrzebnie. W najlepszym przypadku niepotrzebnie, a często wręcz ze szkodą dla siebie.
Teraz jeszcze doszedł COVID-19 i pacjenci chcą stosować ASA przed albo po szczepieniu, żeby nie mieć zakrzepicy. 🙂 Szczególnie przed przyjęciem Astry, co było już odradzane przez różne instytucje.
Są nawet farmaceuci, którzy go po szczepieniu stosują i polecają pacjentom. 🙂