Męczennica otrzymała swą nazwę, ponieważ korona kwiatu męczennicy przypomina koronę noszoną przez Chrystusa w momencie ukrzyżowania. Passiflora była bardzo popularnym lekiem nasennym we wczesnych latach XX wieku.

Surowce

Ziele męczennicy – Passiflorae herba

Skład chemiczny

Głównymi substancjami aktywnymi są alkaloidy indolowe (głównie harman, harmalina, harmina), flawonoidy (na przykład apigenina, kwercetyna, kemferol i chryzyna), maltol, pochodne kumaryn, fitosterole (stigmasterol) i cukry.^[1]

Działanie

Ziele męczennicy wykazuje działanie:

• nasenne, uspokajające i przeciwlękowe (jedno badanie kliniczne pokazało, że ziele męczennicy może redukować niepokój),^{[2][3][4][5][6]}
• przeciwzapalne (wykazano w badaniach na zwierzętach i klinicznych).^[7]

Zastosowanie poparte wynikami badań klinicznych

Brakuje wiarygodnych badań klinicznych, które potwierdzałyby skuteczność stosowania ziela męczennicy. Męczennica nie ma ugruntowanego zastosowania medycznego w jakimkolwiek wskazaniu.

Zastosowanie jako tradycyjny produkt leczniczy roślinny

Ziele męczennicy może być stosowane w leczeniu takich dolegliwości jak:

• Stany lękowe i niepokoju nerwowego. Stosuje się je jako pojedynczy surowiec, jak również w połączeniu z innymi ziołami, np. walerianą.^[8] Męczennica ma działanie nasenne i przeciwlękowe wynikające z obniżenia pobudliwości ośrodków podkorowych mózgu. Dokładny mechanizm działania jest związany z wpływem na funkcjonowanie układu GABA-ergicznego, polegającym na modulacji receptorów GABA oraz hamowaniu wychwytu zwrotnego GABA (kwasu γ-aminomasłowego).^[9][10]
• Bezsenność. Surowiec wykazuje skuteczność w dużych dawkach.^[11]

Czytaj też:

Tatarak zwyczajny – Acorus calamus L.

Drapacz lekarski – Cnicus benedictus L.

Babka lancetowata – Plantago lanceolata L.

Zastosowanie w medycynie ludowej

W medycynie ludowej ziele męczennicy jest stosowane także na takie schorzenia jak: menopauza, uzależnienie psychiczne w syndromie po odstawieniu alkoholu, opiatów i marihuany.

Interakcje

Mogą wystąpić interakcje liścia męczennicy z benzodiazepinami i barbituranami – może nasilić się działanie uspokajające.

Bezpieczeństwo stosowania

Istnieje ryzyko wystąpienia nadmiernej senności, jeśli męczennica jest zażywana w dawkach przekraczających rekomendowane. Znany jest jeden przypadek wystąpienia silnych mdłości, wymiotów, senności i tachykardii po przyjęciu dawek terapeutycznych.^[12]

Monografia EMA nie zaleca stosowania liścia męczennicy przez kobiety w ciąży i karmiące ze względu na brak danych potwierdzających bezpieczeństwo stosowania w tych okresach.

Ziele męczennicy może wpłynąć na zdolność prowadzenia pojazdów i obsługiwania maszyn.

Praktyczne wskazówki dla pacjentów

Działanie anksjolityczne męczennicy zostało potwierdzone zarówno w badaniach na ludziach, jak i na zwierzętach, jakkolwiek więcej badań (z większą ilością uczestników) jest wymagane, aby potwierdzić to działanie w praktyce.

Efekt maksymalny działania męczennicy można uzyskać stosując passiflorę stale i regularnie. Nie stwierdzono wytworzenia się uzależnienia fizycznego przy długotrwałym stosowaniu.

W praktyce, aby uzyskać silniejszy efekt przeciwlękowy, zaleca się stosowanie męczennicy razem z innymi ziołami.

Zobacz też:

• Melisa lekarska – Melissa officinalis L.
• Kozłek lekarski – Valeriana officinalis L.

Przykładowe preparaty

Na polskim rynku nie są dostępne leki pojedyncze zawierające męczennicę cielistą. Leki złożone, w skład których wchodzi wyciąg męczennicy cielistej, to:

• Senospasmina – syrop (do stosowania w stanach nadpobudliwości nerwowej i zaburzeniach snu).
• Urofort – płyn doustny (do stosowania w stanach zapalnych dróg moczowych jako środek moczopędny).
• Valused – kapsułki miękkie i płyn doustny oraz Valused Noc Plus – tabletki (do stosowania w stanach nadpobudliwości nerwowej i zaburzeniach snu).

Ponadto dostępne są leki homeopatyczne, zawierające męczennicę cielistą, takie jak:

• Boiron Sedalia – syrop homeopatyczny (do stosowania w stanach nadpobudliwości nerwowej i zaburzeniach snu).
• Heel-Spascupreel – tabletki homeopatyczne (do stosowania jako środek rozkurczowy w łagodnych stanach skurczowych w obrębie jamy brzusznej).

Piśmiennictwo

1. DerMarderosian A i Beutler JA [red]: The Review of Natural Products. Facts & Comparisons, 2014.⬏
2. Appel K, Rose T, Fiebich B, Kammler T, Hoffmann C, Weiss G: Modulation of the γ-aminobutyric acid (GABA) system by Passiflora incarnata L. Phytother Res, 2011.⬏
3. Brown E et al.: Evaluation of the anxiolytic effects of chrysin, a Passiflora incarnata extract, in the laboratory rat. AANA J, 2007.⬏
4. Della Loggia R, Tubaro A, Redaelli C: Evaluation of the activity on the mouse CNS of several plant extracts and a combination of them. Riv Neurol, 1981.⬏
5. Dhawan K, Kumar S, Sharma A: Anxiolytic activity of aerial and underground parts of Passiflora incarnata. Fitoterapia, 2001.⬏
6. Lamer-Zarawska E: Fitoterapia i leki roślinne. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2013.⬏
7. Farid R, Rezaieyazdi Z, Mirfeizi Z et al.: Oral intake of purple passion fruit peel extract reduces pain and stiffness and improves physical function in adult patients with knee osteoarthritis. Nutr Res, 2010.⬏
8. Blumenthal M, Goldberg A, Brinckmann J (eds): Herbal medicine: expanded Commission E monographs. Integrative Medicine Communications, 2000.⬏
9. Dhawan K, Kumar S, Sharma A: Reversal of cannabinoids (delta9-THC) by the benzoflavone moiety from methanol extract of Passiflora incarnata Linneaus in mice: a possible therapy for cannabinoid addiction. J Pharm Pharmacol, 2002.⬏
10. Dhawan K, Kumar S, Sharma A: Suppression of alcoholcessation-oriented hyper-anxiety by the benzoflavone moiety of Passiflora incarnata Linneaus in mice. J Ethnopharmacol, 2002.⬏
11. Soulimani R et al.: Behavioural effects of Passiflora incarnata L. and its indole alkaloid and flavonoid derivatives and maltol in the mouse. J Ethnopharmacol, 1997.⬏
12. Fisher AA, Purcell P, Le Couteur DG: Toxicity of Passiflora incarnata L. J Toxicol Clin Toxicol, 2000.⬏