Pacjentka karmiąca piersią, cierpiąca równocześnie na łuszczycę lub reumatoidalne zapalenie stawów może mieć wątpliwości co do stosowania metotreksatu zapisanego przez lekarza. W ulotce do leku przeczytała, że przenika on do mleka i może być toksyczny dla dziecka. Z drugiej strony jednak lekarz wiedział, że karmi piersią, a mimo wszystko zapisał lek bez żadnych dodatkowych zaleceń. Odpowiadamy zatem na pytanie, czy metotreksat jest bezpieczny podczas karmienia piersią, poszerzając spojrzenie na ten temat o dostępne badania i wytyczne.

Krótka odpowiedź

Przyjmowanie metotreksatu nie oznacza konieczności rezygnacji z karmienia piersią. Należy jednak zalecić przerwy w karmieniu, co pomoże uniknąć toksycznego działania na dziecko. W przypadku, kiedy pacjentka przyjmuje metotreksat z powodu łuszczycy czy RZS, czyli raz w tygodniu w niskich dawkach, przerwa w karmieniu powinna trwać jeden dzień po podaniu leku.

Wyjaśnienie

Badania potwierdzają, że metotreksat po zażyciu przez matkę karmiącą przechodzi do mleka. Szacuje się, że wydzielany jest do mleka przez 12 godzin od podania leku, przy czym największe jego stężenie po przyjęciu dawki 22,5 mg odnotowano po 10 godzinach.^[1] Pomimo że nie odnotowano istotnych działań niepożądanych u dziecka, którego matka przyjmowała metotreksat, takich jak: zahamowanie hematopoezy, uszkodzenie nerek czy zapalenie wątroby, to autorzy w większości zalecają ostrożność przy stosowaniu leku w czasie laktacji. Jeśli lekarz zdecyduje, że leczenie metotreksatem jest konieczne, należy zastosować przerwę w karmieniu bezpośrednio po podaniu leku, co pozwoli uniknąć narażenia dziecka na jego działanie.

Czytaj też:

Gdzie szukać informacji o bezpieczeństwie leków w trakcie ciąży? – Pytanie do redakcji

Izotretynoina w ciąży – Wyjaśniamy!

Czy ketoprofen można polecać na ból głowy pacjentkom karmiącym – Pytanie do redakcji

Klasyfikacja Hale’a

Zgodnie z klasyfikacją Hale’a metotreksat jest zaliczany do kategorii L4, czyli leków prawdopodobnie niebezpiecznych. Autorzy wskazują, że metotreksat przenika do mleka matki z niewielkich ilościach, jednak w związku z dużym ryzykiem oddziaływania leku na dziecko zalecają odczekanie z karmieniem co najmniej 24 godziny po ostatniej przyjętej dawce metotreksatu. Po karmieniu należy obserwować dziecko pod kątem ewentualnych działań niepożądanych wywołanych przez metotreksat i jego metabolity, takich jak: wymioty, biegunka, krew w stolcu, wymiocinach lub moczu.^[2]

Zobacz też: Metotreksat w ciąży

Klasyfikacja Briggs’a

Zgodnie z klasyfikacją Briggs’a metotreksat jest przeciwwskazany u kobiet karmiących piersią. Pomimo że przechodzi do mleka w niewielkiej ilości (po przyjęciu 22,5 mg metotreksatu dziennie przez matkę stężenie w mleku wynosi 0,26 µg/dL), to nie jest znany wpływ takiej ilości na dziecko. Dodatkowo nie można wykluczyć, ze metotreksat kumuluje się w tkankach dziecka.^[3]

Klasyfikacja e-lactancia

E-lactancia klasyfikuje metotreksat w zależności od zastosowania, a zatem także używanych dawek. I tak w zastosowaniu immunosupresyjnym, gdzie podawane są niskie dawki metotreksatu, klasyfikowany jest on jako bezpieczny podczas karmienia piersią.

W przypadku jednak stosowania metotreksatu w większych dawkach, w leczeniu onkologicznym, klasyfikuje się go jako lek wysokiego ryzyka podczas karmienia piersią. Co prawda dalej przenikanie do mleka jest niewielkie, jednak toksyczność leku na tyle wysoka, że zaleca się stosowanie przerwy w karmieniu wynoszącej od 3 do 4 dni od podania ostatniej dawki. ^[4] oraz ^[5]

Zobacz też: Pseudoefedryna a karmienie piersią

Bezpieczeństwo według ChPL

Ponadto według wybranych ChPL:

• Metotreksat Accord, roztwór do wstrzykiwań: „Metotreksat przenika do mleka kobiecego w ilościach powodujących ryzyko dla dziecka, nawet po dawkach terapeutycznych. Karmienie piersią musi być przerwane w trakcie leczenia metotreksatem.”^[6]
• Methotrexate-Ebewe: „Metotreksat przenika do mleka kobiecego, dlatego stosowanie produktu leczniczego w czasie karmienia piersią jest przeciwwskazane (patrz punkt 4.3). Jeśli stosowanie metotreksatu w okresie laktacji jest konieczne, przed rozpoczęciem leczenia należy przerwać karmienie piersią.”^[7]
• Metotab: „Metotreksat przenika do mleka ludzkiego w stężeniach, które stwarzają zagrożenie dla niemowlęcia. W związku z tym, metotreksat jest przeciwwskazany podczas karmienia piersią (patrz punkt 4.3). Karmienie piersią należy przerwać przed rozpoczęciem leczenia i w jego trakcie.”^[8]

Piśmiennictwo

1. Drugs and Lactation Database (LactMed) [Internet]. Bethesda (MD): National Library of Medicine (US); 2006-. Methotrexate. Aktualizacja: 15.02.2015. Pobrano: 14.03.2022⬏
2. Hale, T. W. (2021). Hale’s Medications & Mothers’ Milk 2021. Springer Publishing Company.⬏
3. Briggs, G. G., Freeman, R. K., Towers, C. V., Forinash, A. B. (2017). Drugs in pregnancy and lactation: a reference guide to fetal and neonatal risk. Eleventh edition. Lippincott Williams & Wilkins.⬏
4. e-lactancia.org. (2022). Methotrexate (anticancer drug). Aktualizacja: 13.03.2022. Pobrano z: https://www.e-lactancia.org/breastfeeding/methotrexate-anticancer-drug/product/⬏
5. e-lactancia.org. (2022). Methotrexate (obstetric and immunosupressive use). Aktualizacja: 13.03.2022. Pobrano z: https://www.e-lactancia.org/breastfeeding/methotrexate-obstetric-and-immunosuppressive-use/product/⬏
6. Accord Healthcare Polska. (2020). ChPL Metotreksat Accord 25 mg/ml⬏
7. EBEWE Pharma. (2021). ChPL Methotrexate-Ebewe⬏
8. medac Gesellschaft für klinische Spezialpräparate mbH. (2021). ChPL Metotab⬏