Synonimy: royal jelly
Mleczko pszczele to mlecznobiała wydzielina wytwarzana przez gruczoły gardłowe i żuchwowe robotnic pszczół miodnych (Apis mellifera). Stanowi ono główny pokarm dla królowej pszczół, zapewniając jej prawidłowy wzrost i rozwój. Przypuszcza się, że odpowiednia dieta królowej ma kluczowe znaczenie dla osiągnięcia przez nią dojrzałości płciowej, a co za tym idzie umożliwia składanie jaj, co stanowi jej najważniejsze zadanie. Mleczko pszczele jest składnikiem suplementów diety, które mają działać wzmacniająco na organizm i utrzymywać go w dobrej kondycji.
Działanie i zastosowanie mleczka pszczelego
Ze względu na swój skład mleczko pszczele wykazuje działanie odżywcze. Skład ten może różnić się w zależności od obszaru geograficznego, z którego jest pozyskiwany, i panującego tam klimatu. Oprócz wody zawiera białko, cukry, lipidy, witaminy i aminokwasy. Skuteczność mleczka pszczelego w łagodzeniu objawów menopauzy została potwierdzona klinicznie. Dowody na skuteczność mleczka w poprawie profilu lipidowego, w leczeniu otyłości, zespołu suchego oka i owrzodzenia stopy cukrzycowej są niejasne. Badania kliniczne wskazują na potencjalną skuteczność mleczka w leczeniu zapalenia błony śluzowej jamy ustnej, zespołu napięcia przedmiesiączkowego i w zwiększaniu prawdopodobieństwa zajścia w ciążę. Mimo iż mleczko pszczele wchodzi w skład licznych preparatów mających wspomagać odporność, zostało to potwierdzone jedynie w badaniach in vitro i na zwierzętach.
Skuteczność mleczka pszczelego potwierdzona w badaniach klinicznych
Badania kliniczne potwierdziły skuteczność mleczka pszczelego w łagodzeniu:
- Objawów menopauzy – przyjmowanie mleczka pszczelego samodzielnie lub w połączeniu z innymi składnikami prawdopodobnie skutkuje łagodzeniem objawów menopauzy. Podwójnie zaślepione badanie kliniczne z randomizacją z udziałem 200 kobiet w wieku 45–60 lat wykazało, że przyjmowanie 1000 mg mleczka pszczelego na dobę przez okres 8 tygodni powoduje zmniejszenie objawów menopauzy takich jak uderzenia gorąca, problemy ze snem i obniżenie nastroju w porównaniu z placebo.[1] Badanie kliniczne z udziałem 55 kobiet wykazało, że przyjmowanie produktu zawierającego mleczko pszczele i pyłek kwiatowy może przyczynić się do znacznego zmniejszenia objawów menopauzy po trzech miesiącach stosowania. Ponadto preparat potencjalnie może stanowić alternatywę dla hormonalnej terapii zastępczej. Warto jednak zaznaczyć, że przeprowadzone badanie było otwarte i niekontrolowane, co ogranicza jakość uzyskanych wyników.[2] Badanie kliniczne z udziałem 90 kobiet w wieku 50–65 lat wykazało, że dopochwowe stosowanie preparatu z mleczkiem pszczelim wpływa na poprawę jakości życia, funkcji seksualnych i sprawności układu moczowego w większym stopniu niż stosowanie środków miejscowo nawilżających oraz estrogenów. Krem estrogenowy wykazuje jednak korzystniejszy wpływ na atrofię pochwy niż mleczko pszczele i środki nawilżające.[3]
Niewystarczające dowody na skuteczność mleczka pszczelego
Mleczko pszczele jest promowane przez producentów głównie jako środek na wzmocnienie odporności. Choć w różnych eksperymentach in vitro oraz w badaniach na zwierzętach oceniano wpływ mleczka pszczelego na układ immunologiczny, nie odnaleźliśmy żadnych danych klinicznych potwierdzających jego skuteczności w zakresie wzmacniania odporności organizmu.
Metaanaliza z 1995 roku wykazała, że mleczko pszczele może obniżać całkowity poziom cholesterolu u osób z hiperlipidemią. Niektóre włączone badania wykazały, że stosowanie 50–100 mg mleczka pszczelego na dobę przyczynia się do obniżenia stężenia cholesterolu całkowitego o 14% i całkowitego poziomu lipidów o 10%.[4] Nowsze, pojedyncze badania kliniczne ujawniają jednak różny wpływ mleczka pszczelego na profil lipidowy u badanych osób.
Z kolei w niewielkim badaniu klinicznym z 2014 roku wykazano, że średni czas ustąpienia zapalenia błony śluzowej jamy ustnej u pacjentów poddawanych radioterapii i chemioterapii był znacznie skrócony, jeśli obok standardowej terapii płynem do płukania jamy ustnej z chlorowodorkiem benzydaminy i roztworem nystatyny płukali oni dodatkowo jamę ustną mleczkiem pszczelim.[5]
W innym badaniu klinicznym oceniano efekt zastosowania leku ziołowego zawierającego w składzie wyciąg z pyłku pszczelego (36 mg), połączony wyciąg z pyłku i słupka (120 mg) oraz mleczko pszczele (6 mg) na zespół napięcia przedmiesiączkowego (PMS). Uzyskane wyniki sugerują, że taka kombinacja wykazuje korzystnie wpływa na złagodzenie objawów PMS takich jak drażliwość i dysforia (obniżenie nastroju), a także skutkuje ograniczeniem przyrostu masy ciała związanego z gromadzeniem wody. Efekt samego mleczka pszczelego pozostaje niejasny.[6]
Preparat złożony zawierający mleczko pszczele podawany dopochwowo w określonym schemacie czasowym przyczyniał się do zwiększenia prawdopodobieństwa ciąży u kobiet starających się o dziecko w porównaniu z procedurą inseminacji.[7]
Niejednoznaczne wnioski płyną z badań klinicznych określających właściwości lecznicze mleczka pszczelego w otyłości, zespole suchego oka i leczeniu owrzodzeń stopy cukrzycowej.
Brak dowodów na skuteczność mleczka pszczelego
Mleczko pszczele jest natomiast najprawdopodobniej nieskuteczne w leczeniu alergicznego nieżytu nosa oraz cukrzycy i w poprawie sprawności fizycznej.
Bezpieczeństwo stosowania mleczka pszczelego
Przyjmowane doustnie mleczko pszczele nie wywołuje zazwyczaj działań niepożądanych u osób, które nie cierpią na schorzenia alergiczne, jednak u pacjentów z atopią lub astmą może ono powodować objawy takie jak świąd, pokrzywka, egzema, obrzęk powiek i twarzy, zapalenie spojówek, wyciek wydzieliny z nosa, duszności i zaostrzenie astmy. Objawy alergiczne są związane z reakcjami nadwrażliwości zależnymi od przeciwciał IgE. W szczególnie ciężkich przypadkach może wystąpić stan astmatyczny, wstrząs anafilaktyczny, a nawet śmierć. Mleczko pszczele stosowane miejscowo może natomiast powodować podrażnienie i zaostrzenie zapalenia skóry lub wywołać kontaktowe zapalenie skóry. W badaniach klinicznych bezpiecznie stosowano mleczko pszczele w ilości 1–4,8 g na dobę do roku.[8]
Mleczko pszczele w ciąży i podczas laktacji
Brakuje informacji dotyczących bezpieczeństwa stosowania mleczka pszczelego w ciąży i w czasie laktacji. Estrogenne działanie mleczka pszczelego i jego składników wykazano w badaniach na zwierzętach.
Interakcje mleczka pszczelego
U pacjentów stosujących warfarynę podczas stosowania mleczka pszczelego może zwiększać się ryzyko krwawienia oraz dochodzić do zmian w wynikach laboratoryjnych przez zwiększenie wartości INR i czasu protrombinowego. Potencjalnie jednoczesne stosowanie mleczka pszczelego z lekami hipotensyjnymi może zwiększać ryzyko hipotensji.
Preparaty dostępne na rynku zawierające mleczko pszczele
Wybrane suplementy diety dostępne na rynku zawierające mleczko pszczele zostały przedstawione w tabeli poniżej.
| Nazwa preparatu | Zawartość mleczka pszczelego w sugerowanej dawce dobowej | Opis producenta |
| Mleczko pszczele Royal Jelly | 50 lub 100 mg liofilizowanego mleczka pszczelego, co odpowiada 150 lub 300 mg mleczka pszczelego świeżego | Suplement diety wspomagający system odpornościowy organizmu, przeznaczony dla osób o obniżonej sprawności fizycznej i psychicznej. |
| Mleczko pszczele liofilizowane | 100 mg liofilizowanego mleczka pszczelego
Pozostałe składniki: Glukoza, błonnik owsiany |
Suplement diety ma dobroczynny wpływ na ogólne samopoczucie oraz kondycję organizmu. |
| Natura Mix Wsparcie | 200 mg liofilizowanego mleczka pszczelego, co odpowiada 600 mg mleczka pszczelego świeżego
Pozostałe składniki: Liofilizowany sok z owoców aceroli, liofilizowany sok i suchy ekstrakt z czarnej borówki, liofilizowany sok z owoców bzu czarnego, liofilizowany sok z jeżyny |
Suplement diety polecany do stosowania w okresach osłabienia i rekonwalescencji, w okresach przesilenia oraz przy stresach dnia codziennego. |
| ApiCard | 60 mg
Pozostałe składniki: Wyciąg z głogu, wyciąg ze skórek winogron, magnez, kompleks witaminy z grupy B |
Suplement diety o działaniu wzmacniającym dla osób dbających o swoje serce, układ krwionośny oraz pragnących utrzymać organizm w dobrej kondycji. |
Piśmiennictwo
- Sharif, S. N., Darsareh, F. (2019). Effect of royal jelly on menopausal symptoms: A randomized placebo-controlled clinical trial. Complementary therapies in clinical practice, 37, 47–50. https://doi.org/10.1016/j.ctcp.2019.08.006⬏
- Georgiev, D. B., Metka, M., Huber, J. C., Goudev, A. R., Manassiev, N. (2004). Effects of an herbal medication containing bee products on menopausal symptoms and cardiovascular risk markers: results of a pilot open-uncontrolled trial. MedGenMed : Medscape general medicine, 6(4), 46.⬏
- Seyyedi, F., Rafiean-Kopaei, M., Miraj, S. (2016). Comparison of the Effects of Vaginal Royal Jelly and Vaginal Estrogen on Quality of Life, Sexual and Urinary Function in Postmenopausal Women. Journal of clinical and diagnostic research : JCDR, 10(5), QC01–QC5. https://doi.org/10.7860/JCDR/2016/17844.7715⬏
- Vittek J. (1995). Effect of royal jelly on serum lipids in experimental animals and humans with atherosclerosis. Experientia, 51(9–10), 927–935. https://doi.org/10.1007/BF01921742⬏
- Erdem, O., Güngörmüş, Z. (2014). The effect of royal jelly on oral mucositis in patients undergoing radiotherapy and chemotherapy. Holistic nursing practice, 28(4), 242–246. https://doi.org/10.1097/HNP.0000000000000033⬏
- Winther, K., Hedman, C. (2002). Assessment of the effects of the herbal remedy Femal on the symptoms of premenstrual syndrome: a randomized, double-blind, placebo-controlled study. Curr Ther Res Clin Exp, 63(5):344-353.8905606.⬏
- Abdelhafiz, A. T., Muhamad, J. A. (2008). Midcycle pericoital intravaginal bee honey and royal jelly for male factor infertility. International journal of gynaecology and obstetrics: the official organ of the International Federation of Gynaecology and Obstetrics, 101(2), 146–149. https://doi.org/10.1016/j.ijgo.2007.11.012⬏
- Natural Medicines. (2020). Royal jelly. Aktualizacja: 25.08.2020.⬏
