fbpx

Na czym polega efekt serowy? – Wyjaśniamy!

Autor:
dr n. farm.
Publikacja: 16/05/2024
Aktualizacja: 03/05/2024
Efekt serowy
Stężenie tyraminy może wzrosnąć u pacjentów stosujących leki z grupy inhibitorów MAO, co może prowadzić do przełomu nadciśnieniowego. Czy jest to realne zagrożenie dla życia pacjenta?
Wskazania:
Substancje:

Spis treści

Treść tylko dla farmaceutów i techników farmaceutycznych.

Pytanie

Czy pacjenci leczeni lekami z grupy inhibitorów monoaminooksydazy, MAOI (ang. monoamine oxidase inhibitors, MAOIs), powinni ograniczyć spożywanie żywości fermentowanej, szczególnie serów długodojrzewających, w celu uniknięcia tzw. efektu serowego? Czym charakteryzuje się efekt serowy i co jest powodem jego wystąpienia?

Krótka odpowiedź

Efekt serowy (ang. cheese effect) to zjawisko nagłego wzrostu ciśnienia tętniczego krwi, spowodowane interakcją nieselektywnych MAOI z produktami bogatymi w tyraminę.

Wyjaśnienie

Efekt serowy może wystąpić u pacjentów leczonych pierwszą generacją MAOI, do których należą:

  • fenelzyna,
  • izokarboksazyd,
  • tranylcypromina.

Ze względu na mnogość działań niepożądanych, obecnie leki pierwszej generacji nie są zarejestrowane w Polsce.[1] Powodem wystąpienia interakcji jest silna, nieselektywna blokada enzymów MAO przez lek, prowadząca do nagromadzenia w organizmie tyraminy.[2]

Czytaj też: Inhibitory MAO

Tyramina jest aminą biogenną, która w dużych ilościach znajduje się w produktach spożywczych takich jak:

  • sery długodojrzewające,
  • marynowane śledzie,
  • wino i piwo.[3]

Kumulacja tyraminy w organizmie prowadzi do nadmiernego pobudzenia współczulnego układ nerwowego, co skutkuje uwolnieniem adrenaliny i noradrenaliny, prowadząc do zagrażających życiu wzrostów ciśnienia krwi, tachykardii, krwotoków oraz niewydolności serca.[4]

Identyfikacja dwóch izomerów MAO (typu A oraz typu B) stała się rozwiązaniem problemu jakim jest efekt serowy. Wprowadzono do lecznictwa selektywne inhibitory MAO, które w porównaniu do leków nieselektywnych, słabiej blokują rozkład tyraminy.[5] W Polsce zarejestrowane są:

  • inhibitory typu MAO-A, wykorzystywane w leczeniu zaburzeń depresyjnych i fobii społecznych, do których należy:
    • moklobemid (Moklar, Moklobemid, Aurorix),
  • inhibitory typu MAO-B, stosowane w leczeniu choroby Parkinsona, takie jak:
    • selegilina (Selgres, Segan),
    • rasagilina (Rasagiline Vipharm, Ralago).

Inhibitory MAO-B w dawkach terapeutycznych nie blokują rozkładu tyraminy, dlatego efekt serowy nie jest obserwowany u pacjentów stosujących selegilinę bądź rasagilinę.[3] Opisana interakcja może być istotna tylko w przypadku stosowania moklobemidu, stąd też ostrzeżenia w ChPL.[6]

Podsumowując, farmaceuci powinni informować pacjentów leczonych moklobemidem, że mogą oni spożywać produkty bogate w tyraminę, ale nie w nadmiernych ilościach, ze względu na możliwość wystąpienia efektu serowego.

Piśmiennictwo

  1. Fiedorowicz, J. G., & Swartz, K. L. (2004). The role of monoamine oxidase inhibitors in current psychiatric practice. Journal of Psychiatric Practice, 10(4), 239–248. https://doi.org/10.1097/00131746-200407000-00005
  2. Youdim, M. B., & Weinstock, M. (2004). Therapeutic applications of selective and non-selective inhibitors of monoamine oxidase A and B that do not cause significant tyramine potentiation. Neurotoxicology, 25(1-2), 243–250. https://doi.org/10.1016/S0161-813X(03)00103-7
  3. Sadighara, P., Bekheir, S.A., Shafaroodi, H., Basaran, B., Sadighara, M. (2024) Tyramine, a biogenic agent in cheese: amount and factors affecting its formation, a systematic review. Food Production, Processing and Nutrition, 6, 30. https://doi.org/10.1186/s43014-024-00223-x
  4. Finberg, J. P., & Gillman, K. (2011). Selective inhibitors of monoamine oxidase type B and the “cheese effect”. International Review of Neurobiology, 100, 169–190. https://doi.org/10.1016/B978-0-12-386467-3.00009-1
  5. Sadighara, P., Bekheir, S.A., Shafaroodi, H., Basaran, B., Sadighara, M. (2024) Tyramine, a biogenic agent in cheese: amount and factors affecting its formation, a systematic review. Food Production, Processing and Nutrition, 6, 30. https://doi.org/10.1186/s43014-024-00223-x
  6. Neuraxpharm (2009). ChPL Moklar.
Subskrybuj
Powiadom o
0 komentarzy
Inline Feedbacks
View all comments
FB
Twitter/X
LinkedIn
WhatsApp
Email
Wydrukuj

Zobacz też

mgr farm.
Alicja Domagalska
mgr farm.
Alicja Domagalska

Inne o wskazaniach:

dr n. farm.
Dorota Wróblewska
dr n. farm.
Dorota Wróblewska

Inne o substancji:

0
Wyraź swoje zdanie i dodaj komentarz :)x

Zaloguj się