Nitrogliceryna w postaci tabletek podjęzykowych lub sprayu (Nitromint) stosowana jest w celu łagodzenia ostrego bólu niedokrwiennego, a azotany długo działające – przede wszystkim w profilaktyce choroby niedokrwiennej.[1] Należą do nich:
- monoazotan izosorbidu (Effox, Mononit, Mono Mack depot),
- diazotan izosorbidu (Sorbonit),
- nitrogliceryna przezskórna (Nitrocard) oraz w postaci tabletek o zmodyfikowanym uwalnianiu (Sustonit),
- pentryt/pentaerytrytyl/tetraazotan pentaerytrytylu (Galpent).
Jakich informacji udzielić o dawkowaniu?
Nitrogliceryna w postaci tabletek ulegających rozpadowi w jamie ustnej (podjęzykowych lub policzkowych) oraz w postaci sprayu stosowana jest doraźnie, w nagłych atakach dusznicy bolesnej. Efekt działania pojawia się szybko, ale trwa tylko 20-30 minut.
W przypadku nitratów długodziałających, dawkowanie przedstawia się w następujący sposób:
- Monoazotan izosorbidu jest podawany w podzielonych dawkach, a preparaty o zmodyfikowanym uwalnianiu raz na dobę, rano.
- Diazotan izosorbidu również podaje się w podzielonych dawkach w ciągu dnia, a preparaty o zmodyfikowanym uwalnianiu raz na 12 godzin.
- Preparaty nitrogliceryny o zmodyfikowanym uwalnianiu stosuje się dwa do trzech razy na dobę, natomiast przezskórne raz na 24 godziny.
- W przypadku dawkowania “2 x 1” drugą dawkę leku należy zastosować nie później niż po 8h, czyli np. o 8.00 i 16.00.
Na czym się skupić edukując pacjenta o leku lub chorobie?
W rozmowie z pacjentem upewnij się czy wie jak stosować leki i czy stosuje je prawidłowo. Wyjaśnij, że nitrogliceryna, w postaci tabletek podjęzykowych lub sprayu, jest stosowana w leczeniu ostrych napadów dławicy piersiowej. Azotany długodziałające są stosowane w profilaktyce napadów, gdy występują przeciwwskazania do stosowania β-blokerów. Choroba niedokrwienna może przebiegać bezobjawowo, dlatego koniecznie uświadom pacjenta jak ważne jest regularne przyjmowanie leków.
Czy leczenie przynosi efekty?
Długie stosowanie nitratów może prowadzić do rozwoju tolerancji. Sprawdź w jakich odstępach czasowych pacjent stosuje kolejne dawki leku. Jeśli zauważysz, że pomimo stosowania leku stan pacjenta się pogarsza, skieruj go niezwłocznie do lekarza przepisującego (w celu zmiany dawki lub preparatu). Unikanie maksymalnych dawek azotanów oraz wprowadzenie przerw w dawkowaniu pomaga zapobiegać tolerancji.
Jakich działań niepożądanych można się spodziewać?
Azotany mogą powodować tzw. „azotanowe bóle głowy” (wg ChPL jest to działanie bardzo częste czyli ≥ 1/10[2]) Często towarzyszą im zawroty głowy i osłabienie, a także przyspieszenie akcji serca i niedociśnienie związane ze zmianą pozycji ciała (≥ 1/100, < 1/10) [3][2]
Jak pomóc monitorować leczenie i ryzyko interakcji?
Zapytaj pacjenta jak często używa nitrogliceryny w sprayu lub w postaci tabletek szybko rozpadających się w jamie ustnej. W ten sposób, łatwo zorientujesz się czy choroba niedokrwienna jest dobrze kontrolowana, czy też konieczne jest wprowadzenie zmian.
Ponadto, warto wiedzieć, że:
- spożywanie napojów alkoholowych w trakcie stosowania azotanów jest surowo wzbronione, może nasilać ryzyko omdleń oraz hipotonii ortostatycznej[4]
- azotany mogą osłabiać zdolność prowadzenia pojazdów[2]
- jeśli ból nie ustępuje po zażyciu nitrogliceryny i trwa ponad 20 minut może być spowodowany zawałem serca.
Zaproponuj zmiany w stylu życia
Pacjentom zażywającym nitraty oraz inne leki działające na układ sercowo-naczyniowy warto przypomnieć jak ważne jest zaprzestanie palenia, unikanie alkoholu, kofeiny, soli, potraw wysoko – tłuszczowych oraz stresu. Zachęć pacjenta do regularnej aktywności fizycznej i utrzymywania prawidłowej masy ciała.
Piśmiennictwo
- Ferreira JCB, Mochly-Rosen D. Nitroglycerin Use in Myocardial Infarction Patients: Risks and Benefits. Circulation journal : official journal of the Japanese Circulation Society. 2012;76(1):15-21. pelny tekst⬏
- ChPL Effox long⬏⬏⬏
- Youssef S. Medicines Use Reviews: A practical guide, Pharmaceutical Press 2010⬏
- ChPL Nitromint⬏
