W nowym raporcie Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD) przyjrzano się funkcjonowaniu podstawowej opieki zdrowotnej oraz wskazano kierunki jej rozwoju. Ogromne znaczenie przypisano zwiększaniu roli farmaceutów.^[1]

Szanse na polepszenie kondycji POZ, OECD upatruje m.in. w nowych modelach bazujących na działaniu multidyscyplinarnych zespołów, lepszych zachętach ekonomicznych, czy nawet zwiększaniu roli samego pacjenta w procesie leczenia. Wprowadzenie w życie wielu z tych procesów przyspieszyła pandemia COVID-19. Jednym z przykładów takich inicjatyw było zwiększenie uprawnień pielęgniarkom i farmaceutom.

Potencjał rozwijania roli farmaceuty 

Obecnie w wielu krajach OECD widoczny jest pozytywny trend wzrastającej roli farmaceutów i pielęgniarek, którzy angażowani są w edukację, profilaktykę, zarządzanie chorobami przewlekłymi, czy nawet szczepienia, które były wyłącznie domeną lekarzy. Farmaceuci są grupą, która jest istotnie rozpatrywana w kontekście dalszego rozwoju POZ. Zwiększanie zakresu roli farmaceutów wymiernie przyczynia się redukowania obciążenia pracy lekarzy pierwszego kontaktu. W wielu krajach, takich jak Belgia, Anglia, Finlandia, Włochy czy Szwajcaria, farmaceuci już odgrywają istotną rolę w promocji zdrowia, edukacji i profilaktyce. Pandemia przyspieszyła mobilizację farmaceutów, w dużej mierze poprzez przyznanie im uprawnień do przepisywania recept czy ich kontynuacji.

Kolejnym obszarem, gdzie także angażowani są farmaceuci, jest ich wsparcie w zwiększaniu dostępu do opieki medycznej w rejonach, gdzie brakuje lekarzy. Przykładowo, takie realia dzieją się już we Francji, gdzie wdrożono krajowy program Ma santé, który ma na celu zwiększenie dostępu do opieki zdrowotnej. Za sprawą tego programu, farmaceuci we Francji mogą dziś przeprowadzać trzy proste testy diagnostyczne: kapilarny test glukozy we krwi (badanie przesiewowe cukrzycy), test ustno-gardłowy w kierunku grypy oraz test na obecność paciorkowca w przypadku zapalenia migdałków.

W Szwajcarii farmaceutów włączono w program Netcare mający na celu rozwiązywanie problemu niedoboru lekarzy. W ramach tego projektu farmaceuta przeprowadza podstawowy triage z pacjentem przy pomocy drzewa decyzyjnego dla 24 schorzeń. Jeśli kryteria wyłączenia w danym przypadku nie są spełnione, farmaceuta może skutecznie pomóc pacjentowi. Ostatnie badania wskazały, że dzięki tej metodzie farmaceuci są w stanie pomóc w około 3/4 przypadków. Pozytywne rezultaty przyczyniły się do rozszerzenia programu na skalę krajową.

Według raportu rola farmaceuty będzie nadal ewoluować, by lepiej odpowiadać potrzebom pacjentów, a tym samym przykładając się do zwiększania jakości i wydolności POZ. Potencjał farmaceutów jest wyraźnie dostrzegany, a ich udział w funkcjonowaniu POZ jest niezbędny. Wszystko wskazuje, że zakres zaangażowania farmaceutów w organizację POZ będzie wzrastał.

Piśmiennictwo

1. OECD: Realising the Potential of Primary Health Care, 2020, pełny tekst⬏