Wywiad i obserwacje

Czego się nauczysz z tego przypadku?

Po zapoznaniu się z tym przypadkiem:

• nauczysz się przeprowadzać wywiad i na jego podstawie dobierzesz dobry preparat na odporność,
• wymienisz substancje wpływające na odporność,
• wyjaśnisz pacjentowi w jaki sposób działają niektóre składniki preparatów na odporność,
• wymienisz przeciwwskazania do stosowania preparatów immunomodulujących.

Opis przypadku

Do apteki przychodzi kobieta, która chciałaby „coś na odporność” dla siebie. Skarży się na ciągłe infekcje swoich dzieci w wieku przedszkolnym i sama przez to też często choruje. Kobieta chciałaby zadbać o siebie, dlatego prosi o jakiś preparat z wysoką dawką witaminy C, który poprawi jej odporność i zapobiegnie kolejnym infekcjom.

Wywiad

Preparaty z kategorii „na odporność” bardzo się różnią między sobą, dlatego bez wywiadu nie można zarekomendować czegoś odpowiedniego dla pacjentki. Ponadto preparaty o działaniu immunomodulującym mają kilka przeciwwskazań, dlatego należy przeprowadzić z pacjentką krótki wywiad, aby je wykluczyć.

Pytania farmaceuty

Pacjentce zadano następujące pytania:

1. Jak często choruje?
2. Jakie objawy towarzyszą tym infekcjom?
3. Czy do tej pory stosowała już jakieś preparaty poprawiające odporność?
4. Czy choruje na jakieś choroby autoimmunologiczne?
5. Czy stosuje przewlekle jakieś suplementy diety, leki lub jest w trakcie leczenia specjalistycznego?
6. Kiedy ostatnio wykonywała badania laboratoryjne?

Odpowiedzi pacjenta

Z wywiadu wynika, że:

1. Pacjentka w ciągu ostatnich sześciu miesięcy była przeziębiona 3 razy.
2. Objawy to zazwyczaj tylko katar, ból gardła i kaszel.
3. Pacjentka nie stosowała nic do tej pory.
4. Pacjentka nie choruje na żadną z chorób autoimmunologicznych.
5. Pacjentka nie stosuje żadnych suplementów diety ani leków, nie jest też w trakcie leczenia specjalistycznego.
6. Podstawowe badania laboratoryjne wykonywała miesiąc temu, wyniki są dobre – skonsultowała je z lekarzem.

Interwencja

Pacjentkę wsparto w następujący sposób:

• Przekazanie informacji ustnej. Pacjentce przekazano, że osoba dorosła przeciętnie może chorować do 4 razy w ciągu roku,^[1] a więc w jej przypadku częstotliwość infekcji nieznacznie wykracza poza normę. Prawidłowe wyniki badań wskazują, że powodem częstszych infekcji najprawdopodobniej jest osłabienie i narażenie na patogeny w związku z chorobami dzieci.
• Rekomendacja preparatu bez recepty. Pacjentce zaproponowano preparat witaminowy wzbogacony o cynk, selen i ekstrakt z owoców czarnego bzu. Z przeprowadzonego wywiadu wynika, że pacjentka nie choruje na choroby autoimmunologiczne, nie jest w trakcie żadnego leczenia specjalistycznego, a więc nie ma przeciwwskazań do rekomendacji preparatu o działaniu immunostymulującym. Podkreślono, że wybrany suplement diety Centrum Immuno należy do linii dobrze przebadanych witamin na polskim rynku. Jeśli pacjentka zażyczyłaby sobie preparat w formie saszetek z proszkiem do rozpuszczenia w wodzie, możliwa byłaby rekomendacja preparatu witaminowego Centrum Immuno Vitamin C Max z wysoką porcją witaminy C, który z uwagi na zawartość liofilizowanego sproszkowanego soku pomarańczowego jest bardzo dobry w smaku.

Uzasadnienie interwencji

Racjonalna suplementacja może być istotnym elementem procesu wspierania odporności u osób dorosłych, dlatego pacjentce zaproponowano wysokiej jakości suplement diety o kompleksowym składzie, zawierający witaminę C, E, A, D₃, selen i cynk oraz ekstrakt z owoców czarnego bzu standaryzowany na zawartość antocyjanów.

W przeglądzie systematycznym z 2021 wykazano istotną rolę diety bogatej w witaminę C, E, A, D₃, selen i cynk w zapobieganiu infekcjom górnych dróg oddechowych, w tym COVID-19. Jeśli pacjent nie jest w stanie zapewnić podaży tych składników odżywczych z pożywieniem, wydaje się być zasadne zatem uzupełnienie diety odpowiednim suplementem.^[2] Ponadto według oświadczeń zdrowotnych zawarte w preparacie witaminy C, A i D3 oraz cynk i selen wpływają na prawidłowe funkcjonowanie układu odpornościowego.^[3]

–  Witamina C i D₃

W różnych badaniach wykazano, że możliwe komórkowe i molekularne mechanizmy prewencyjnego działania witaminy C na różne zaburzenia układu oddechowego wynikają z jej właściwości przeciwzapalnych, immunomodulujących i przeciwutleniających.^[4] Witamina C wydaje się wywierać korzystny efekt na funkcje komórkowe zarówno wrodzonego, jak i nabytego układu odpornościowego, a działanie immunomodulujące witaminy C prawdopodobne wynika z tego, że jest kofaktorem dla wielu enzymów.^[5]

Prawidłowe funkcjonowanie układu odpornościowego wymaga odpowiedniego stężenia witaminy D₃. Istnieje bowiem korelacja między częstotliwością infekcji a niedoborem witaminy D₃.

–  Cynk i selen

Homeostaza cynku jest kluczowa dla prawidłowego funkcjonowania układu odpornościowego. Zarówno niedobór jak i nadmiar cynku może być przyczyną poważnych zaburzeń układu immunologicznego, co może skutkować zwiększoną podatnością na infekcje i rozwojem chorób, zwłaszcza zapalnych.^[6] Według autorów podwójnie zaślepionego badania z randomizacją suplementacja cynku istotnie zmniejsza częstotliwość infekcji w porównaniu z placebo.^[7]

Niedobór selenu również może prowadzić do osłabienia odporności, co z kolei zwiększy podatność na infekcje. Selen wykazuje działanie immunostymulujące – wpływa m.in. na proliferację limfocytów T oraz aktywność komórek NK i wrodzonych funkcji komórek odpornościowych.^[8]

Piśmiennictwo:

1. Grippi, M.A., Elias, J.A., Fishman, J.A., Kotloff, R.M., Pack, A. I., Siegel, M.D. (2015). Fishman’s Pulmonary Diseases and Disorders, 5th edition. McGraw Hill Education.⬏
2. Akhtar, S., Das, J. K., Ismail, T., Wahid, M., Saeed, W., & Bhutta, Z. A. (2021). Nutritional perspectives for the prevention and mitigation of COVID-19. Nutrition reviews, 79(3), 289–300. https://doi.org/10.1093/nutrit/nuaa063⬏
3. Komisja Europejska. (2017). Rozporządzenie Komisji (UE) nr 432/2012 z dnia 16 maja 2012 r. ustanawiające wykaz dopuszczonych oświadczeń zdrowotnych dotyczących żywności, innych niż oświadczenia odnoszące się do zmniejszenia ryzyka choroby oraz rozwoju i zdrowia dzieci Tekst mający znaczenie dla EOG. Aktualizacja: 22.08.2017. Pobrano z: https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/PDF/?uri=CELEX:32012R0432&from=PL⬏
4. Ghalibaf, M. H. E., Kianian, F., Beigoli, S., Behrouz, S., Marefati, N., Boskabady, M., & Boskabady, M. H. (2023). The effects of vitamin C on respiratory, allergic and immunological diseases: an experimental and clinical-based review. Inflammopharmacology, 1–20. Advance online publication. https://doi.org/10.1007/s10787-023-01169-1⬏
5. Carr, A. C., & Maggini, S. (2017). Vitamin C and Immune Function. Nutrients, 9(11), 1211. https://doi.org/10.3390/nu9111211⬏
6. Maywald, M., Wessels, I., & Rink, L. (2017). Zinc Signals and Immunity. International journal of molecular sciences, 18(10), 2222. https://doi.org/10.3390/ijms18102222⬏
7. Prasad, A. S., Beck, F. W., Bao, B., Fitzgerald, J. T., Snell, D. C., Steinberg, J. D., & Cardozo, L. J. (2007). Zinc supplementation decreases incidence of infections in the elderly: effect of zinc on generation of cytokines and oxidative stress. The American journal of clinical nutrition, 85(3), 837–844. https://doi.org/10.1093/ajcn/85.3.837⬏
8. Avery, J. C., & Hoffmann, P. R. (2018). Selenium, Selenoproteins, and Immunity. Nutrients, 10(9), 1203. https://doi.org/10.3390/nu10091203⬏