Pacjentka karmiąca piersią z bólem lub gorączką może zgłosić się do apteki z prośbą o polecenie jej czegoś skutecznego, co jednak nie zaszkodziłoby jej dziecku. ChPLe nie są wystarczającym źródłem wiedzy, które rozwiałoby wątpliwości, czy dany lek można stosować bezpiecznie w czasie karmienia piersią, dlatego, na podstawie dostępnych badań i klasyfikacji, wyjaśniamy, czy przyjmowanie paracetamolu przez kobiety w okresie laktacji jest związane z ryzykiem dla dziecka.

Krótka odpowiedź

Paracetamol może być stosowany bezpiecznie przez kobiety karmiące piersią, ponieważ wydziela się do mleka kobiecego w niewielkich ilościach i dawka, którą przyjmie dziecko wraz z pokarmem będzie niższa od zalecanych dawek pediatrycznych. Paracetamol jest lekiem pierwszego wyboru w leczeniu bólu i gorączki u kobiet w okresie laktacji.

Wyjaśnienie

Paracetamol jest wydzielany do mleka ludzkiego, ale ilość, którą przyjmie dziecko karmione piersią, jest dużo niższa niż najmniejsza zalecana pojedyncza dawka pediatryczna (10 mg/ kg mc.), dlatego jest mało prawdopodobne, aby wywołała jakikolwiek efekt kliniczny.^[1] W badaniu z 1980 r. z udziałem 11 kobiet karmiących piersią, którym podano 650 mg paracetamolu, najwyższe odnotowane stężenia w mleku mieściły się w przedziale 10-15 mg/ L.^[2] Inne badanie, przeprowadzone w 1987 r., w którym kobiety w okresie laktacji przyjęły doustnie 1000 mg paracetamolu, wykazało, że jego stężenie w mleku wynosi średnio 6,1 mg/ L, co w przeliczeniu daje średnio 0,92 mg/ kg/ dzień paracetamolu przyjętego przez dziecko z pokarmem.^[3]

Pojedynczy przypadek wystąpienia działania niepożądanego u dziecka karmionego piersią, którego matka przyjmowała paracetamol odnotowano w badaniu z 1985 r. – u 2.-miesięcznego niemowlęcia pojawiła się wysypka, która ustąpiła po odstawieniu paracetamolu przez matkę i nawróciła po przyjęciu kolejnej dawki leku.^[4] Wyłączając ten przypadek, w badaniach nie zaobserwowano, aby paracetamol przyjmowany przez kobiety w okresie laktacji działał szkodliwie na ich dzieci. Zbadano także stężenie paracetamolu w moczu niemowląt po przyjęciu go z mlekiem matki – było niewykrywalne^[2] lub nieistotne klinicznie, co więcej, wykryto sam paracetamol bez jego metabolitów.^[3]

Zobacz też: Paracetamol – lek z przypadku, który podbił świat

Paracetamol jest mniej hepatotoksyczny dla noworodków i niemowląt, ponieważ ich wątroba jest niedojrzała enzymatycznie – niższe stężenie określonych enzymów CYP450 wiąże się z niższą konwersją paracetamolu do jego toksycznego metabolitu.^[5] W 2001 r. Amerykańska Akademia Pediatryczna, organizacja pediatryczna prowadząca działalność naukowo-badawczą, edukacyjną i wydawniczą, zaklasyfikowała paracetamol jako zgodny z karmieniem piersią,^[6] a w 2002 r. został umieszczony na Liście leków podstawowych WHO jako zgodny z karmieniem piersią.^[7]

W ChPLach znajdziemy informację, że stosowanie paracetamolu przez kobiety karmiące piersią jest dopuszczone, ale jedynie w przypadku zdecydowanej konieczności. Z uwagi na dużą ilość dostępnych danych naukowych, które potwierdzają bezpieczeństwo paracetamolu dla dzieci karmionych piersią, zaklasyfikowanie go przez uznane organizacje do grupy leków zgodnych z karmieniem piersią oraz fakt, że jest on stosowany w leczeniu bólu i gorączki u noworodków, niemowląt, a nawet wcześniaków, możesz go bezpiecznie zarekomendować pacjentce w okresie laktacji.

Czytaj też:

Zalecenia dotyczące diety w czasie karmienia piersią – Wyjaśniamy!

Doksycyklina w ciąży – Wyjaśniamy!

Drotaweryna w ciąży

Klasyfikacja e-lactancia

Według klasyfikacji e-lactancia stosowanie paracetamolu podczas karmienia piersią wiąże się z bardzo niskim ryzykiem – jest zgodny z karmieniem piersią. W tej kategorii znajdują się leki, dla których są dostępne dowody naukowe potwierdzające bezpieczeństwo ich stosowania przez kobiety karmiące piersią, leki, które nie wykazują toksyczności, są stosowane u noworodków i niemowląt, są stosowane tradycyjnie od wielu lat, a także leki uznane przez ekspertów za zgodne z karmieniem piersią. Paracetamol może być bezpiecznie przyjmowany przez kobiety w okresie laktacji – ryzyko szkodliwego wpływu na dziecko czy zaburzenie produkcji mleka są minimalne. Paracetamol jest wydzielany do mleka kobiecego w bardzo małych ilościach – dawka, którą przyjmie dziecko wraz z pokarmem jest znacznie niższa od tej, która jest zalecana w leczeniu bólu i gorączki u niemowląt. Nie zaobserwowano działań niepożądanych u dzieci karmionych piersią, których matki przyjmowały paracetamol, poza jednym przypadkiem łagodnej wysypki u niemowlęcia.^[8]

Zobacz też: Czy stosowanie paracetamolu w ciąży faktycznie powoduje autyzm i ADHD u dziecka? – Wyjaśniamy!

Klasyfikacja Hale’a

Według klasyfikacji Hale’a paracetamol należy do kategorii L1 – leków najbezpieczniejszych w czasie karmienia piersią, zgodnych z karmieniem piersią. W tej kategorii znajdują się substancje, które były przyjmowane przez dużą liczbę kobiet karmiących piersią i nie zaobserwowano działań niepożądanych u ich dzieci, a przeprowadzone badania z udziałem kobiet w okresie laktacji nie wykazały szkodliwego wpływu na ich potomstwo. W tej grupie są także leki, które mają bardzo niską biodostępność u dziecka po przyjęciu z mlekiem matki. Dostępne badania wykazały, że ilość paracetamolu, która przenika do mleka ludzkiego jest znacznie mniejsza od rekomendowanych dawek pediatrycznych, które wywołują efekt kliniczny.^[9]

Zobacz też: Paracetamol z kodeiną – Ścieżka rekomendacji

Klasyfikacja Briggs’a

Według klasyfikacji Briggs’a paracetamol jest zgodny z karmieniem piersią. Dostępne dane naukowe wskazują na niewielkie przenikanie paracetamolu do mleka matki, dlatego dawki przyjęte przez dziecko wraz z pokarmem nie są istotne klinicznie. Poza pojedynczym przypadkiem pojawienia się wysypki u niemowlęcia karmionego piersią, którego matka przyjmowała paracetamol, nie odnotowano, aby jego stosowanie w okresie laktacji wiązało się z wystąpieniem działań niepożądanych u dzieci.^[10]

Bezpieczeństwo według ChPL

Ponadto według wybranych ChPL leków z paracetamolem:

• APAP: „Paracetamol przenika do mleka matki w ilości 0,1% do 1,85% dawki przyjętej przez matkę. Tak jak inne leki paracetamol może być stosowany w okresie karmienia piersią w razie zdecydowanej konieczności.”^[11]
• Efferalgan, tabletki musujące: „Po podaniu doustnym paracetamol przenika do mleka ludzkiego w małych ilościach. Obserwowano występowanie wysypki u noworodków, które są karmione piersią. Paracetamol może być stosowany w okresie karmienia piersią tylko za zgodą lekarza i w indywidualnych przypadkach. Należy zachować ostrożność w czasie stosowania leku w okresie laktacji.”^[12]
• Panadol: „Paracetamol jest wydzielany do mleka kobiet karmiących piersią w ilościach niemających znaczenia klinicznego. Dostępne opublikowane dane nie zawierają przeciwwskazań do karmienia piersią w czasie przyjmowania produktu. Tak jak inne leki, w okresie karmienia piersią paracetamol powinno się stosować tylko w razie zdecydowanej konieczności.”^[13]
• Paracetamol Farmina, czopki 500 mg: „U dzieci matek karmiących, przyjmujących paracetamol nie zaobserwowano działań niepożądanych. Ilość paracetamolu przenikająca do mleka matki jest za mała, aby wywołać działania niepożądane u karmionego dziecka. W okresie ciąży i laktacji lek można stosować w razie zdecydowanej konieczności.^[14]
• Paracetamol Hasco, tabletki: „Paracetamol przenika do mleka kobiecego. W okresie karmienia piersią stosować tylko w razie konieczności, gdy w opinii lekarza korzyść dla matki przeważa nad potencjalnym zagrożeniem dla dziecka.”^[15]

Zobacz też: Loratadyna a karmienie piersią – Wyjaśniamy!

Piśmiennictwo

1. Lee, J., J., Rubin, A., P. (1993). Breast feeding and anaesthesia. Anaesthesia, 48(7), 616-625.⬏
2. Berlin, C., M., Jr., Yaffe, S., J., Ragni, M. (1980). Disposition of acetaminophen in milk, saliva, and plasma of lactating women. Pediatric pharmacology, 1(2), 135-141.⬏⬏
3. Notarianni, L. J., Oldham, H., G., Bennett, P., N. (1987). Passage of paracetamol into breast milk and its subsequent metabolism by the neonate. British journal of clinical pharmacology, 24(1), 63-67.⬏⬏
4. Matheson, I., Lunde, P., K., M., Notarianni, L. (1985). Infant rash caused by paracetamol in breast milk? Pediatrics, 76(4), 651–652.⬏
5. Reece-Stremtan, S., Campos, M., Kokajko, L., Academy of Breastfeeding Medicine. (2017). ABM Clinical Protocol #15: Analgesia and Anesthesia for the Breastfeeding Mother, Revised 2017. Breastfeeding Medicine, 12(9), 500-506.⬏
6. Committee on Drugs, American Academy of Pediatrics. (2001). The transfer of drugs and other chemicals into human milk. Pediatrics, 108(3), 776–789.⬏
7. WHO / UNICEF. (2002). BREASTFEEDING AND MATERNAL MEDICATION Recommendations for Drugs in the Eleventh WHO Model List of Essential Drugs.⬏
8. e-lactancia.org. (2021). Paracetamol. Aktualizacja: 23.11.2021.⬏
9. Hale, T. W. (2021). Hale’s Medications & Mothers’ Milk 2021. Springer Publishing Company.⬏
10. Briggs, G. G., Freeman, R. K., Towers, C. V., Forinash, A. B. (2017). Drugs in pregnancy and lactation: a reference guide to fetal and neonatal risk. Eleventh edition. Lippincott Williams & Wilkins.⬏
11. US Pharmacia. (2014). ChPL APAP.⬏
12. UPSA SAS. (2013). ChPL Efferalgan, tabletki musujące.⬏
13. GSK. (2018). ChPL Panadol.⬏
14. Farmina. (1992). Paracetamol Farmina, czopki.⬏
15. HASCO. (2011). ChPL Paracetamol Hasco tabletki.⬏