Przyglądamy się składom preparatów kolagenowych, takich jak 4flex, Collaflex, Artresan i innym. Czy stosowanie preparatów z kolagenem na stawy oraz skórę przynosi efekty?

Kolagen jest nierozpuszczalnym włóknistym białkiem, stanowiący główny składnik macierzy zewnątrzkomórkowej. Występuje w ścięgnach, chrząstkach, kościach, skórze a także rogówce. Znanych jest kilkanaście rodzajów kolagenu, jednak do najważniejszych zaliczamy kolagen typu I, II i III.

Rola kolagenu w organizmie:

• zwiększa elastyczność i nawilżenie skóry,
• przyspiesza gojenie ran oraz tworzenie blizn,
• odpowiada za odbudowę tkanki łącznej,
• bierze udział w produkcji mazi stawowej,
• zmniejsza aktywność enzymów odpowiedzialnych za stan zapalny i bóle reumatyczne.

Kolagen podlega systematycznej odbudowie, jednak z  czasem jego zdolność do odtwarzania stopniowo zanika. Już po 25. roku życia poziom kolagenu zaczyna się powoli zmniejszać. Po 50. roku życia, następuje gwałtowny spadek ilości kolagenu, a po 60. roku życia białko to przestaje być syntezowane przez organizm. Na niedobory kolagenu są narażone więc osoby po 50. roku życia oraz uprawiające wzmożoną aktywność fizyczną (która prowadzi do zwiększonej destrukcji włókien kolagenowych oraz powoduje zaburzenia w jego syntezie) oraz kobiety w okresie menopauzalnym, co jest związane ze spadkiem poziomu estrogenów odpowiedzialnych za syntezę tego białka. Niewystarczająca ilość kolagenu skutkuje problemami z widzeniem, pogorszeniem kondycji skóry, osłabieniem i łamliwością włosów, zwiększeniem kruchości kości oraz bólem stawów.^[1]

Dostępne formy i połączenia preparatów z kolagenem

Preparaty kolagenowe dostępne są pod postacią: tabletek, tabletek musujących, kapsułek, proszku, saszetek z proszkiem, pastylek do ssania, ampułek a także plastrów.

Najczęstszym dodatkiem do preparatów kolagenowych jest witamina C, która bierze udział w syntezie kolagenu (jest kofaktorem enzymów odpowiedzialnych za stabilizację i krzyżowanie włókien kolagenowych).^[2]

Dostępne w obrocie aptecznym preparaty zawierają hydrolizat kolagenu, kolagen natywny bądź kolagen liofilizowany.

Podobieństwa i różnice

Dostępne w obrocie aptecznym preparaty kolagenowe różnicują następujące czynniki:

• Postać. Preparaty z kolagenem są dostępne w różnych postaciach, w zależności od potrzeb pacjenta. W przypadku pacjentów, którzy mają problem z połykaniem tabletek dostępne są saszetki (4flex) lub pastylki do ssania (KolagenCito). Dodatkowo kolagen ze względu na właściwości przyspieszenia gojenia ran występuje w postaci plastrów (Suprasorb C).
• Rodzaj kolagenu. Suplementy diety dostępne na rynku zawierają w swoim składzie kolagen typu II w postaci niezdenaturowanej lub natywnej oraz kolagen typu I i III w postaci zhydrolizowanej który pozyskiwany jest procesie hydrolizy zwierzęcych tkanek kolagenowych. Kolagen typu II wykazuje efekt immunomodulujący, dzięki czemu może hamować procesy zapalne odpowiadające za degenerację stawów. Stosowany jest w dużo mniejszych porcjach. Kolagen typu I i III jest źródłem aminokwasów, które są budulcem stawów. Stosowany jest w dużych porcjach. Badania kliniczne wykazały, że przyjmowanie hydrolizatu kolagenu przez okres trzech miesięcy doprowadziło do znacznego zmniejszenia zwyrodnienia tkanki chrzęstnej w stawach kolanowych, w porównaniu do pacjentów przyjmujących placebo. W randomizowanym, podwójnie zaślepionym badaniu opublikowanym w 2015 roku pacjenci z chorobą zwyrodnieniową stawu kolanowego spożywali hydrolizat kolagenu w dawce 5 g na dobę, zaobserwowano u nich zmniejszenie bólu oraz sztywności stawów. Badano również suplementację hydrolizatu kolagenu u sportowców z bólem stawów. Po 12 tygodniowej suplementacji w dawce 10 g na dobę, zauważono wyraźne zmniejszenie bólu. ^[3] W preparatach kolagenowych przeznaczonych do poprawy kondycji skóry  znajdziemy natomiast bioaktywne peptydy kolagenowe (BCP) Zasadność stosowania preparatów z kolagenem na skórę potwierdziło podwójnie zaślepione badanie przeprowadzone z udziałem kobiet w wieku 45-65 lat, które przez 8 tygodni przyjmowały 2,5 g BCP. Zaobserwowano wyraźne zmniejszenie zmarszczek oraz wyższą zawartość elastyny.^[4]
• Porcja. Porcja kolagenu typu I i III w dostępnych na rynku suplementach znajduje się w przedziale 5-10 g. Jest to porcja wystarczająca do uzyskania pożądanego efektu. Kolagen typu II, ze względu na duży koszt produkcji występuje w małych porcjach, które jednak są wystarczające aby uzyskać efekt immunomodulujący. Porcje kolagenu niezhydrolizowanego w dostępnych na rynku suplementach są zróżnicowane od 2 mg do 500 mg.
• Składniki dodatkowe. Warto zwrócić uwagę, że większość preparatów dostępnych w aptekach zawiera dodatkowo inne substancje, które wpływają na stawy bądź skórę. Najczęstszym składnikiem dodatkowym jaki można spotkać w preparatach kolagenowych jest witamina C. która bierze udział w syntezie kolagenu. Innymi stosowanymi składnikami dodatkowymi są: ekstrakt z kłącza kurkumy (zawiera kurkuminę o działaniu przeciwzapalnym) często łączony z ekstraktem z korzenia imbiru (zawiera gingerole, które wzmacniają i podtrzymują działanie kurkuminy) ^[5], ekstrakt z kadzidłowca indyjskiego (wykazuje działanie przeciwzapalne, zmniejszające obrzęk).^[6]

Zestawienie tabelaryczne preparatów z kolagenem dostępnych na rynku

W obrocie aptecznym preparaty z kolagenem występują tylko w postaci suplementów diety. W poniższej tabeli przedstawiono przykładowe preparaty kolagenowe dostępne w aptece, z wyróżnieniem rodzaju kolagenu jaki znajduje się w danym preparacie. Dodatkowo podano przybliżoną zawartość kolagenu w jednorazowej porcji.

Piśmiennictwo:

1. Nowicka-Zuchowska A., Zuchowski A. (2019). Collagen – role in the body and effects of deficiency. Pobrano z: https://lekwpolsce.pl/index.php?id=post&postid=5e0f30e0e678d abstrakt⬏
2. Boyera, N., Galey, I., & Bernard, B. A. (1998). Effect of vitamin C and its derivatives on collagen synthesis and cross-linking by normal human fibroblasts. International journal of cosmetic science, 20(3), 151–158. https://doi.org/10.1046/j.1467-2494.1998.171747.x abstrakt⬏
3. Gonçalves, F. (2017). Impact of collagen hydrolysate in middle-aged athletes with knee and ankle osteochondral lesions: A case series. International Journal of Case Reports and Images, 8, 364-369. Pobrano z: https://www.semanticscholar.org/paper/Impact-of-collagen-hydrolysate-in-middle-aged-with-Gon%C3%A7alves/4ab6ba515bfdc03899fbddb5215f99843da368cc abstrakt⬏
4. Proksch, E., Schunck, M., Zague, V., Segger, D., Degwert, J., & Oesser, S. (2014). Oral intake of specific bioactive collagen peptides reduces skin wrinkles and increases dermal matrix synthesis. Skin pharmacology and physiology, 27(3), 113–119. https://doi.org/10.1159/000355523 abstrakt⬏
5. Heidari-Beni, M., Moravejolahkami, A. R., Gorgian, P., Askari, G., Tarrahi, M. J., & Bahreini-Esfahani, N. (2020). Herbal formulation “turmeric extract, black pepper, and ginger” versus Naproxen for chronic knee osteoarthritis: A randomized, double-blind, controlled clinical trial. Phytotherapy research : PTR, 34(8), 2067–2073. https://doi.org/10.1002/ptr.6671 abstrakt⬏
6. Siddiqui M. Z. (2011). Boswellia serrata, a potential antiinflammatory agent: an overview. Indian journal of pharmaceutical sciences, 73(3), 255–261. https://doi.org/10.4103/0250-474X.93507 abstrakt⬏