Ząbkowanie to proces przebijania się zębów mlecznych przez dziąsła. Często w czasie ząbkowania dziecko może być niespokojne, rozdrażnione i płaczliwe, dlatego rodzice poszukują preparatów, które mogą zastosować u dziecka. Preparaty dostępne na rynku znacząco różnią się składem – od produktów na bazie składników naturalnych, po leki znieczulające z lidokainą. Jakie są zatem między nimi różnice i jak dobrać odpowiedni dla dziecka?
Dostępne formy i połączenia preparatów na bolesne ząbkowanie
Preparaty na bolesne ząbkowanie występują w postaci żeli, sprayów czy roztworów doustnych. Są zarejestrowane jako leki, wyroby medyczne bądź kosmetyki. Znacząco różnią się pomiędzy sobą składem – w tej grupie znajdziemy zarówno preparaty z lidokainą i chlorkiem cetylopirydyniowym jak i preparaty na bazie naturalnych składników takich jak wyciąg z rumianku, aloesu czy róży damasceńskiej.
Podobieństwa i różnice
Dostępne w obrocie preparaty na ząbkowanie różnią się takimi cechami jak:
- Postać preparatu. Preparaty dostępne na rynku to w większości żele do stosowania na dziąsła. W przypadku wyrobu medycznego Anaftin Baby, tuba z żelem zaopatrzona jest w specjalny aplikator z silikonowymi wypustkami, które umożliwiają delikatny masaż dziąseł. Jest to szczególnie istotne z uwagi na fakt, że masaż dziąseł może dodatkowo zmniejszać ból poprzez przytłumienie receptorów czuciowych.[1] Preparaty na ząbkowanie dostępne są również w postaci sprayu (Dentosept A Mini) oraz roztworu doustnego w jednodawkowych minimsach (Camilia).
- Status. Preparaty na bolesne ząbkowanie zarejestrowane są jako leki dostępne bez recepty (Dentinox N, Calgel czy Bobodent), wyroby medyczne (Anaftin Baby, Dologel czy Nurodent), a także jako kosmetyki (Kin Baby, Dentosept A Mini) i homeopatyczne produkty lecznicze (Camilia).
- Dolna granica wieku. Produkty przeznaczone do stosowania na bolesne ząbkowanie różnią się dolną granicą wieku od którego mogą być stosowane. Warto zwrócić uwagę na tą cechę, zwłaszcza u dzieci, które zaczynają wcześnie ząbkować. Niektóre z preparatów zarejestrowane są dopiero od 6. m.ż. (Nurodent).
- Zawartość lidokainy. Wszystkie leki OTC zarejestrowane do leczenia bolesnego ząbkowania (Dentinox N, Calgel oraz Bobodent) zawierają w składzie chlorowodorek lidokainy. W świetle braku wysokiej jakości danych klinicznych potwierdzających skuteczność miejscowo stosowanych żeli z lidokainą w leczeniu bolesnego ząbkowania oraz dużej liczby przypadków występowania ciężkich działań niepożądanych po ich zastosowaniu u niemowląt i małych dzieci, bezpieczeństwo takiego postępowania jest kwestionowane. Stosowanie miejscowych żeli z lidokainą w przebiegu bolesnego ząbkowania nie jest rekomendowane przez FDA, Amerykańską Akademię Pediatrów oraz Australijskie Towarzystwo Dentystyczne.[2] Co więcej, w 2011 roku FDA wydało oświadczenie w którym zakomunikowała niebezpieczeństwo stosowania lidokainy u niemowląt i dzieci, związane z możliwością wystąpienia methemoglobinemii.[3] W opinii ekspertów Polskiego Towarzystwa Stomatologicznego, lidokaina, obok alkoholu, sacharozy, benzokainy, salicylanu choliny i środków homeopatycznych zawierających belladonnę znajduje się na liście składników nie zalecanych do stosowania u dzieci w przypadku bolesnego ząbkowania.[4]
- Składniki aktywne. Preparaty dostępne na rynku przeznaczone do stosowania w łagodzeniu objawów bolesnego ząbkowania zawierają różnorodne składniki. W świetle najnowszych doniesień, eksperci Polskiego Towarzystwa Stomatologicznego zalecają stosowanie preparatów zawierających w składzie:
- kwas hialuronowy, który jest składnikiem bezpiecznym nawet u niemowląt, a wykazuje działanie przeciwbakteryjne i przeciwzapalne, jednocześnie przyspieszając gojenie. Ponadto wykazano, że zastosowanie żelu z hialuronianem o wysokiej masie cząsteczkowej jest skuteczniejsze w łagodzeniu objawów bolesnego ząbkowania niż zastosowanie żeli z substancjami miejscowo znieczulającymi.[5]
- ksylitol, który zastosowany zamiast sacharozy wykazuje działanie przeciwpróchnicze,
- składniki pochodzenia naturalnego, w tym wyciągi z lukrecji, prawoślazu, róży damasceńskiej, aloesu czy rumianku.
Zestawienie tabelaryczne preparatów na bolesne ząbkowanie
W poniższej tabeli zestawiono preparaty dodatkowe na bolesne ząbkowanie. Szczególną uwagę zwrócono na dolną granicę wieku podaną przez producenta, status produktu, jego postać oraz skład. Należy zauważyć, że wszystkie preparaty o statusie leku zawierają w składzie chlorowodorek lidokainy, który zgodnie z aktualną wiedzą nie jest rekomendowany do stosowania w przypadku bolesnego ząbkowania. Na uwagę zasługują natomiast pozycje o statusie wyrobów medycznych, zwłaszcza zawierające kwas hialuronowy (Anaftin Baby, Bobolen, Nurodent), gdyż składnik ten charakteryzuje się dobrym profilem bezpieczeństwa, skutecznością wyższą niż żele zawierające lidokainę a także dobrą adhezją do błon śluzowych. Dodatkowa obecność aplikatora umożliwiającego masaż dziąseł (Anaftin Baby) może być dodatkowym atutem.
| Nazwa handlowa | Status | Postać | Skład | Informacje dodatkowe | Dolna granica wieku |
|---|---|---|---|---|---|
| Dentinox N | lek OTC | żel | nalewka z rumianku, lidokainy chlorowodorek (34 mg/10 g), eter laurylowy makrogolu | Nie stosować u niemowląt poniżej 12. m.ż. stosujących środki wywołujące methemoglobinemię. | 3 miesiące |
| Anaftin Baby | wyrób medyczny | żel z aplikatorem w postaci szczoteczki | poliwinylopirolidon, aloes zwyczajny, hialuronian sodu, kwas glicyryzynowy, szafran uprawny | bananowy smak, można stosować tak często, jak to konieczne | nie określono |
| Camilia | homeopatyczny produkt leczniczy | roztwór doustny w jednorazowych minimsach | Chamomilla vulgaris 9CH, Phytolacca decandra 5CH, Rheum 5CH aa 333,3 mg | nie określono | |
| Bobodent | lek OTC | żel | lidokainy chlorowodorek (50 mg/10 g), wyciąg suchy z rumianku, wyciąg suchy z tymianku, | ważność po otwarciu 12 miesięcy | nie określono |
| Dologel | wyrób medyczny | żel | wyciąg z kozłka lekarskiego, rumianku i propolisu | bez ograniczeń wiekowych | |
| Kin Baby | kosmetyk | żel | kwiat rumianku, szałwia lekarska, pantenol | smak truskawkowy | 3 miesiące |
| Dentosept A mini | kosmetyk | spray | gliceryna, pantenol, witamina B2 i B3, oktenidyna, cytrynian cynku, olejek miętowy, wyciąg z eukaliptusa, ksylitol | smak malinowy | bez ograniczeń wiekowych |
| Bobolen | wyrób medyczny | żel | gliceryna, hialuronian sodu, ksylitol, pantenol, ekstrakt z aloesu i lukrecji | 4 miesiące | |
| Calgel | lek OTC | żel | chlorowodorek lidokainy (33 mg/10g), chlorek cetylopirydyniowy, | aromat ziołowy | 3 miesiące |
| Nurodent | wyrób medyczny | żel | gliceryna, ksylitol, wyciąg z płatków róży damasceńskiej, kwas hialuronowy, wyciąg ze ślazu, aloesu i kwiatów rumianku pospolitego | smak różany, | 6 miesięcy |
| Pansoral | kosmetyk | żel | gliceryna, wyciąg z rumianku i ślazu | nie określono | |
| Urgo Dentilia | kosmetyk | żel | gliceryna, wyciąg z rumianku i prawoślazu | 3 miesiące |
Piśmiennictwo
- Tsang, A. K. (2010). Teething, teething pain and teething remedies. International Dentistry South Africa, 12(5), 48-61.⬏
- Teoh, L., & Moses, G. M. (2020). Are teething gels safe or even necessary for our children? A review of the safety, efficacy and use of topical lidocaine teething gels. Journal of Paediatrics and Child Health. doi:10.1111/jpc.14769⬏
- FDA. (2011). FDA Drug Safety Communication: Reports of a rare, but serious and potentially fatal adverse effect with the use of over-the-counter (OTC) benzocaine gels and liquids applied to the gums or mouth.⬏
- Olczak-Kowalczyk, D., Jackowska, T., Helwich, E., Mirowska-Guzeł, D., & Turska-Szybka, A. (2022). The position of Polish experts on the safety and efficacy of ingredients present in medical products used during the teething process of a child. Nowa Stomatologia.⬏
- Rosu S, Montanaro F, Rosu A, Oancea R. (2017). A randomized, open-label, parallel-group multicentre study on the efficacy and tolerability of a non-medicated, patented gel for the relief of teething symptoms in infants. Ital J Pediatr. 2017;2:45-54⬏
