Owsica jest chorobą pasożytniczą jelita grubego wywołaną przez owsika ludzkiego (Enterobius vermicularis). Dodatkowo, jest najczęstszą robaczycą u dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym. Źródłem zarażenia jest człowiek, a do zainfekowania dochodzi poprzez połknięcie jaj pasożyta lub poprzez wdychanie kurzu domowego z jajami owsika. W aptece często możesz spotkać się z pytaniami opiekunów dzieci o skuteczne preparaty na owsicę.
Dostępne formy i połączenia preparatów na owsicę
Preparaty dostępne na rynku zawierają różne substancje lecznicze oraz różnią się formą podania, co umożliwia odpowiedni ich dobór w zależności od wieku czy preferencji pacjenta.
Podobieństwa i różnice
W obrocie aptecznym znajdują się różne preparaty na owsicę, które różnią się między innymi:
- Statusem – na rynku dostępne są preparaty zarejestrowane jako leki na receptę, zawierające albendazol i mebendazol, a także leki zawierające pyrantel, dostępny bez recepty. W obrocie są dostępne preparaty zarejestrowane jako suplementy diety. Należy pamiętać, że leki będą zawsze pierwszym wyborem wleczeniu owsicy.
- Postacią farmaceutyczną – preparaty do leczenia owsicy są zarejestrowane w postaci zawiesin (Pyrantelum OWIX, Zentel), tabletek do rozgryzania i żucia (Zentel), tabletek (Pyrantelum OWIX, Vermox). W przypadku leków z pyrantelem zawiesina umożliwia dokładniejsze dobranie jednorazowej dawki do masy ciała, a ponadto jej stosowanie jest możliwe od 2. r.ż., w przeciwieństwie do tabletek zarejestrowanych od 6. r.ż. Przy lekach z mebendazolem i albendazolem dawki jednorazowe są takie same jak dla dorosłych i dzieci.
- Składnikiem aktywnym – Leki na owsicę zawierają jedną z trzech substancji przeciwpasożytniczych: albendazol, mebendazol lub pyrantel. Warto zauważyć, że w badaniu klinicznym z 1987 roku porównującym skuteczność tych substancji wykazano, że wszystkie trzy substancje są skuteczne w leczeniu owsicy. Dla wszystkich tych leków odnotowano w badaniu niskie ryzyko występowania działań niepożądanych.[1] Preparaty ziołowe, o statusie suplementu diety, zawierają w składzie wyciągi roślinne, w tym z liści czy łupiny orzecha włoskiego oraz ziela piołunu. Nie znalazłam wiarygodnych danych potwierdzających skuteczność tych preparatów w leczeniu owsicy.
- Schematem dawkowania – Skuteczne leczenie owsicy jest możliwe jedynie przy zastosowaniu odpowiedniego schematu dawkowania dla poszczególnych substancji. W przypadku pyrantelu dawkę jednorazową powtarza się po 2 lub 3 tygodniach, ponieważ lek działa jedynie na dorosłe osobniki, więc zastosowanie drugiej dawki daje pełny cykl leczenia. Z kolei w przypadku albendazolu wystarczające jest podanie 1 dawki, gdyż lek działa na owsiki we wszystkich stadiach rozwoju. Mebendazol podaje się w dawce jednorazowej i ponawia dawkę po 2 i 4 tygodniach. W przypadku pacjentów u których przyjęcie kolejnej dawki będzie problematyczne, zastosowanie albendazolu wydaje się być najlepszym wyborem.
- Dolną granicą wieku – preparaty na receptę zarejestrowane są od 2. r.ż., natomiast pyrantel w zależności od postaci leku od 2. (zawiesina) lub 6. r.ż. (tabletki). Suplement diety Vernikabon Complex zawiera informację, że jest przeznaczony dla dorosłych, a krople Para Farm od 3. r.ż.
Zestawienie tabelaryczne preparatów na owsicę
W obrocie znajdują się leki o potwierdzonej skuteczności zawierające jedną z 3 substancji leczniczych o porównywalnej skuteczności w leczeniu owsicy i niskim ryzyku działań niepożądanych, z czego jedynie preparaty z pyrantelem są dostępne bez recepty i będą pierwszym wyborem. Dobór postaci leku z pyrantelem będzie uzależniony od wieku pacjenta. Z kolei u pacjentów, u których utrudnione będzie powtórzenie dawki, bądź którzy nie tolerują pyrantelu, można rozważyć zastosowanie albendazolu. Preparaty zarejestrowane jako suplementy diety nie maja potwierdzonej skuteczności w leczeniu owsicy.
Zestawienie preparatów na owsicę zebrano w poniższej tabeli. Zwrócono szczególną uwagę na skład i zawartość substancji czynnej, status i postać farmaceutyczną preparatu, porównano także schemat dawkowania oraz dolną granicę wieku preparatów.
| Nazwa | Skład, zawartość substancji czynnej | Status, postać | Schemat dawkowania | Dolna granica wieku |
|---|---|---|---|---|
| Pyrantelum OWIX | Pyrantel, 250 mg/5 ml | Leko OTC, zawiesina doustna | 11 mg/kg mc., jednorazowo, powtórzyć po 2-3 tygodniach | od 2. r.ż. |
| Pyrantelum OWIX | Pyrantel 250 mg | Lek OTC, tabletki | uzależnione od wagi pacjenta (od 1 do 4 tabletek jednorazowo), powtórzyć po 2-3 tygodniach | od 6. r.ż. |
| Zentel | Albendazol 400 mg/20 ml | Lek Rp, zawiesina | 20 ml podane jednorazowo | od 2. r.ż. |
| Zentel | Albendazol 400 mg | Lek Rp, tabletki do rozgryzania i żucia | jedna tabletka (400 mg) podana jednorazowo | ChPL nie zawiera informacji, ale dawka 400 mg jest stosowana w zawiesinie od 2. r.ż. |
| Vermox | Mebendazol 100 mg | Lek Rp, tabletki | jedna tabletka (100 mg) jednorazowo, powtórzyć po 2 i 4 tygodniach | od 2. r.ż. |
| Vernikabon Complex | wyciąg z ziela bylicy pospolitej, wyciąg z nasion czarnuszki, ekstrakt z owoców orzecha włoskiego, ekstrakt z liści papai, ekstrakt z owoców róży, ekstrakt z owoców pieprzu czarnego | suplement diety, syrop | 2 razy dziennie po 1-2 łyżeczki przed jedzeniem, po 7 dniach zrobić tydzień przerwy i powtórzyć cykl | dla dorosłych |
| Para Farm | Ziele bylicy piołunu, nasiona dyni zwyczajnej, ziele tymianku pospolitego, liść szałwii lekarskiej, owoc kopru włoskiego, ziele macierzanki piaskowej, korzeń prawoślazu lekarskiego | suplement diety, krople | Dorośli: 2x dziennie po 40 kropli (2 x po 2 ml) na 30 minut przed posiłkiem przez okres 7 dni. Dzieci powyżej 3. roku życia: 2x dziennie po 15 kropli (2 x 0,75 ml) na 30 minut przed posiłkiem przez okres 7 dni | od 3. r.ż. |
Piśmiennictwo
- Wang, B. R., Wang, H. C., Li, L. W., Zhang, X. L., Yue, J. Q., Wang, G. X., … & Xiao, F. R. (1987). Comparative efficacy of thienpydin, pyrantel pamoate, mebendazole and albendazole in treating ascariasis and enterobiasis. Chinese Medical Journal, 100(11), 928-930.⬏
