Colostrum, inaczej siara, to żółta, lepka wydzielina gruczołów sutkowych ssaków powstająca do trzech dni po porodzie. Pokarm ten posiada ponad 250 składników aktywnych, w tym immunoglobuliny, laktoferynę, oligosacharydy, czynniki wzrostu, hormony wzrostu, kwasy tłuszczowe, aminokwasy, witaminy i składniki mineralne. ^[1]

Składniki colostrum wykazują właściwości przeciwbakteryjne, przeciwzapalne, immunomodulujące i przeciwutleniające. Colostrum wpływa na poprawę szczelności jelit i sprzyja rozwojowi prawidłowego mikrobiomu. Dostępne są wyniki badania klinicznego z randomizacją i podwójnie ślepą próbą, w którym wykazano zmniejszenie częstości występowania infekcji szpitalnych u krytycznie chorych pacjentów, u których zastosowano suplementację colostrum.^[2] Dla nowonarodzonych ssaków siara stanowi pierwszą linię obrony przed patogenami i ułatwia im adaptację do nowych warunków otoczenia. Przegląd systematyczny z 2023 roku pokazuje, że podawanie colostrum wcześniakom jest bezpieczne i nie wiąże się z żadnymi działaniami niepożądanymi.^[3]

Wielokierunkowe działanie colostrum warto wykorzystywać nie tylko u dzieci, ale także u osób dorosłych. Colostrum rekomenduj pacjentom, u których występują często nawracające infekcje, choroby zapalne jelit, przemęczenie fizyczne i psychiczne oraz osobom, które prowadzą stresujący tryb życia.

Dostępne formy i połączenia preparatów z colostrum

Wszystkie dostępne na rynku preparaty z colostrum to suplementy diety, które mają postać proszku, płynu, tabletek do ssania lub kapsułek. Drugą grupę stanowią preparaty kosmetyczne, do których należą m.in. kremy, maseczki, szampony, serum i maski do włosów. Producenci suplementów diety wykorzystują w przemyśle colostrum bydlęce, owcze i kozie. Przy wyborze preparatu zwróć uwagę, czy colostrum to jedyna substancja czynna, czy występuje w postaci preparatu wieloskładnikowego, który wykazuje wielokierunkowe działanie na układ odpornościowy.

Podobieństwa i różnice

O właściwościach colostrum decyduje m.in. szybkość pobrania po porodzie. Im pobranie nastąpi wcześniej, tym colostrum ma wyższą zawartość albumin, a niższą zawartość tłuszczu, kazeiny i laktozy. Wraz z upływem czasu w wydzielinie zmniejsza się zawartość składników korzystnych dla układu immunologicznego. Głównymi składnikami białkowymi nabytego układu odpornościowego są immunoglobuliny. W zależności od pochodzenia colostrum, proporcje poszczególnych klas immunoglobulin mogą być różne. Spośród dostępnych rodzajów colostrum, największe podobieństwo do ludzkiej siary wykazuje colostrum bydlęce. Siara bydlęca ma najwyższe stężenie immunoglobiny G w porównaniu z siarą kozią i owczą. W siarze bydlęcej spośród wszystkich immunoglobulin największą ich część (80-85%) stanowią immunoglobulina 1 i 2 (IgG1 i IgG2). Zawartość tłuszczu i białka w siarze owczej jest wyższa w porównaniu z pozostałymi gatunkami, natomiast siara kozia odznacza się najwyższym stężeniem laktozy.^[4]. Na skład biochemiczny colostrum wpływ mają nie tylko czynniki wewnętrzne (rasa, wiek, czynniki genetyczne), ale też zewnętrzne (temperatura, wilgotność).^{[5] [6]} Im prostszy sposób przetwarzania colostrum, tym większe szanse na zminimalizowanie strat składników aktywnych. W literaturze opisano kilka z nich m.in. ogrzewanie, zamrażanie, homogenizację i inne metody chromatograficzne. Liofilizacja zapewnia najwyższą biodostępność składników aktywnych. Proces ten przebiega w niskiej temperaturze i chroni białka przed denaturacją.^[7] W przeciwieństwie do pasteryzacji, która jest skuteczną metodą ograniczenia skażenia bakteryjnego, ale przebiega w wysokiej temperaturze i może wpływać na zmniejszenie ilości składników aktywnych.^[8]

W rekomendacji preparatu colostrum uwzględnij następujące cechy:

• Postać– preparaty w postaci płynu, proszku i tabletek do ssania mają słodki smak, dlatego są dobrym wyborem dla najmłodszych pacjentów. Proszek można również dodać do dowolnego płynu lub jogurtu. Takie postacie polecaj osobom, które mają problemy z połykaniem. Postać tabletki lub kapsułki to szybka forma podania i gwarancja przyjętej porcji.
• Alergie– w przypadku uczulenia na białka mleka krowiego rozważ polecenie pacjentowi colostrum innego pochodzenia (np. kozie) z zachowaniem ostrożności ze względu na ryzyko wystąpienia odczynu krzyżowego.
• Dodatkowe substancje czynne– wiele preparatów posiada w swoim składzie dodatkowe substancje wspierające układ odpornościowy, a także pozwalające zachować prawidłowy stan jelit, kości, skóry i włosów. Wśród nich znajdują się m.in. bakterie probiotyczne, witamina C, D, cynk i ekstrakty roślinne.
• Standaryzacja– im wyższa zawartość immunoglubuliny G w jednorazowej porcji, tym wyższa skuteczność preparatu. Brak standaryzacji preparatu zmniejsza wiarygodność danych z przeprowadzonych badań produktu.
• Dawka– preparaty jednoskładnikowe zawierają wyższą porcję colostrum niż wieloskładnikowe. Przyjmowanie zbyt wysokich ilości colostrum może wiązać się z wystąpieniem wzdęć, biegunek, nudności i niestrawności. Zauważ, że w badaniach oceniających skuteczność i potencjalne działania niepożądane colostrum, uczestnikom podawano porcje znacznie przekraczające ilości zalecane przez producentów suplementów diety.^[9]

Zestawienie tabelaryczne preparatów colostrum

W celu ułatwienia analizy preparatów z colostrum zestawiono je w tabeli. Wyszczególniono postać, porcję colostrum w mg/[1 porcję płynu/proszku/tabletkę/kapsułkę], dodatkowe składniki czynne, standaryzację na zawartość immunoglobulin oraz pochodzenie colostrum. Z przedstawionego zestawienia tabelarycznego wynika, że prawie wszystkie preparaty dostępne na rynku zawierają colostrum bydlęce.

Piśmiennictwo

1. Sienkiewicz, M., Szymańska, P., & Fichna, J. (2021). Supplementation of Bovine Colostrum in Inflammatory Bowel Disease: Benefits and Contraindications. Advances in nutrition (Bethesda, Md.), 12(2), 533–545. https://doi.org/10.1093/advances/nmaa120⬏
2. Roohelhami, E., Ardehali, S. H., Makiabadi, E., & Vahdat Shariatpanahi, Z. (2023). Colostrum supplement, immune variables and hospital-acquired infection in acute respiratory failure: A double-blind, randomized, placebo-controlled study. Journal of Functional Foods, 111, 105909. https://doi.org/10.1016/j.jff.2023.105909⬏
3. Slouha, E., Anderson, Z. S., Ankrah, N. M. N., Kalloo, A. E., & Gorantla, V. R. (2023). Colostrum and Preterm Babies: A Systematic Review. Cureus, 15(7), e42021. https://doi.org/10.7759/cureus.42021⬏
4. Kessler, E. C., Bruckmaier, R. M., & Gross, J. J. (2021). Short communication: Comparative estimation of colostrum quality by Brix refractometry in bovine, caprine, and ovine colostrum. Journal of dairy science, 104(2), 2438–2444. https://doi.org/10.3168/jds.2020-19020⬏
5. Mehra, R., Garhwal, R., Sangwan, K., Guiné, R. P. F., Lemos, E. T., Buttar, H. S., Visen, P. K. S., Kumar, N., Bhardwaj, A., & Kumar, H. (2022). Insights into the Research Trends on Bovine Colostrum: Beneficial Health Perspectives with Special Reference to Manufacturing of Functional Foods and Feed Supplements. Nutrients, 14(3), 659. https://doi.org/10.3390/nu14030659⬏
6. Arslan, A., Kaplan, M., Duman, H., Bayraktar, A., Ertürk, M., Henrick, B. M., Frese, S. A., & Karav, S. (2021). Bovine Colostrum and Its Potential for Human Health and Nutrition. Frontiers in nutrition, 8, 651721. https://doi.org/10.3389/fnut.2021.651721⬏
7. de Lima, T. C., de Sobral, G. G., de França Queiroz, A. E. S., Chinelate, G. C. B., Porto, T. S., Oliveira, J. T. C., & Carneiro, G. F. (2023). Characterization of lyophilized equine colostrum. Journal of equine veterinary science, 132, 104975. Advance online publication. https://doi.org/10.1016/j.jevs.2023.104975⬏
8. Ganz, S., Failing, K., Hassan, A. A., Bülte, M., & Wehrend, A. (2021). Influence of first colostrum pasteurization on serum immunoglobulin G, iron, and activity of gamma-glutamyltransferase in newborn dairy calves. Veterinary world, 14(8), 2267–2272. https://doi.org/10.14202/vetworld.2021.2267-2272⬏
9. Duff, W. R., Chilibeck, P. D., Rooke, J. J., Kaviani, M., Krentz, J. R., & Haines, D. M. (2014). The effect of bovine colostrum supplementation in older adults during resistance training. International journal of sport nutrition and exercise metabolism, 24(3), 276–285. https://doi.org/10.1123/ijsnem.2013-0182⬏