Kwasy omega-3 jako wielonienasycone kwasy tłuszczowe są jednym z częściej poszukiwanych przez pacjentów rodzajów kwasów tłuszczowych do suplementacji.  Szczególną grupą pacjentów są osoby ze schorzeniami kardiologicznymi lub nimi zagrożone, kobiety w ciąży, a także dzieci. W obrocie aptecznym dostępnych jest wiele preparatów zawierających kwasy omega-3, które dzięki swojej różnorodności pozwalają dobrać odpowiedni produkt dla każdego pacjenta.

Do kwasów omega-3 należą kwasy eikozapentaenowy (EPA), dokozaheksaenowy (DHA) oraz α-linolenowy (ALA). Głównym źródłem EPA i DHA dla człowieka są ryby i kryl, jednak ich synteza odbywa się w algach, które te zwierzęta jedzą, przyswajając kwasy omega-3. Źródłem ALA są oleje roślinne, takie jak lniany, rzepakowy czy sojowy. Organizm człowieka jest w stanie syntetyzować EPA i DHA z ALA, jednak nie jest to proces wydajny, stąd potrzebne jest dostarczanie tych kwasów z pożywieniem.^[1] Pogłębione informacje dotyczące działania i zastosowania kwsaów tłuszczowych omega-3 omówiono w osobnym artykule. (Patrz: “Kwasy tłuszczowe omega-3”.)

Dostępne formy i połączenia preparatów z omega-3

Ze względu na formę głównego składnika będącego olejem, preparaty z omega-3 dostępne są w obrocie w postaci kapsułek lub płynu, zarówno w postaci pojedynczych olejów, jak i preparatów złożonych zawierających dodatkowe składniki.

Podobieństwa i różnice

W obrocie aptecznym jest wiele preparatów dostarczających kwasy omega-3 do organizmu, które różnią się m.in.:

• Statusem – jest tylko jeden produkt leczniczy dopuszczony do obrotu w Polsce, zawierający estry kwasów omega-3 Omacor i jest wydawany na receptę w leczeniu hipertriglicerydemii. Większość preparatów dostępnych w aptece ma status suplementu diety. Produktem posiadającym status żywności specjalnego przeznaczenia medycznego jest BioCardine Omega-3 dostępny w dwóch postaciach – jako płyn i kapsułki.
• Postacią farmaceutyczną – kapsułki są formą polecaną szczególnie osobom nietolerującym rybiego posmaku formy płynnej.
• Formą chemiczną głównego składnika – głównym składnikiem omawianych preparatów jest olej rybi lub roślinny zawierający kwasy omega-3 lub syntetyczne estry etylowe EPA i DHA. Przewagą preparatów zawierających estry jest większa trwałość produktu i odporność na jełczenie, co jest istotne w przypadku postaci płynnych, jednak wykazują się one mniejszą biodostępnością niż naturalne kwasy tłuszczowe. Estry kwasów omega-3, zanim zostaną wchłonięte, muszą zostać rozłożone do wolnych kwasów przez lipazę trzustkową, która to jest wydzielana w większej ilości po spożyciu wysokotłuszczowego posiłku. Stąd też, aby zwiększyć biodostępność preparatów zawierających estry kwasów omega-3 należy je przyjmować razem z posiłkiem zawierającym tłuszcze.^[2]
• Pochodzeniem składników – preparaty z kwasami omega-3 zawierają głównie olej rybi, będący bogatym źródłem kwasów z grupy omega-3, co może okazać się problematyczne przy pacjentach stosujących diety wykluczające produkty odzwierzęce lub nietolerujących rybiego zapachu i posmaku. Preparatem, który możemy polecić takiemu pacjentowi, są płyny będące mieszanką olejów pochodzenia roślinnego. Należy jednak pamiętać, że olej lniany, który jest głównym składnikiem takich preparatów, jest źródłem przede wszystkim ALA, który w organizmie jest przekształcany do EPA i DHA, ale tylko w około 1 % u niemowląt, przy czym wskaźnik ten spada u dorosłych. ^[3] Preparaty te nie zapewnią zatem wystarczającej podaży DHA i EPA kobietom w ciąży, karmiącym lub pacjentom z hipercholesterolemią.
• Dodatkowymi składnikami – kwasy omega-3 dostępne są także jako preparaty złożone, mające w swoim składzie także witaminy rozpuszczalne w tłuszczach (np. D, K czy E), luteinę, zeaksantynę czy dodatki olejów zawierających kwasy z grup omega-6 i -9. Takie preparaty będą dobrym rozwiązaniem dla pacjentów, potrzebujących suplementacji także tymi składnikami, a które pozwoli ograniczyć ilość przyjmowanych tabletek. Ponadto dodatek witaminy E będącej przeciwutleniaczem pozwala na zmniejszenie ryzyka szybkiego zepsucia się oleju, a także niweluje rybi zapach i smak preparatu.^[4]

W wielu opisach preparatów z kwasami omega-3 i omega-6 możemy znaleźć informacje o odpowiednim stosunku zawartości jednych i drugich, który zwany jest czasami „złotą proporcją”. Nie ma jednak wiarygodnych badań podających jednoznacznie taką proporcję.^[5]

Czytaj też:

Digoksyna

Leki przeciwzakrzepowe

Mam gęstą krew, więc może Acard/Polocard? – Case study

Zestawienie tabelaryczne preparatów z omega-3

Nie ma jednoznacznej odpowiedzi na pytanie „Który preparat z kwasami omega-3 jest najlepszy?”. Można sugerować się zawartością poszczególnych kwasów w preparatach, jednak trzeba pamiętać, że większość z nich to suplementy, więc podane przez producenta na opakowaniu wartości są tylko deklarowanymi. Istotnym czynnikiem warunkującym wybór preparatu może być ilość przyjmowanych dziennie kapsułek. Rekomendowane dzienne spożycie kwasów omega-3 (w przeliczeniu na ALA) dla osób dorosłych wynosi 1,6 g dla mężczyzn i 1,1 g dla kobiet.^[6] Łatwo zatem przeliczyć, że aby je pokryć przyjmując tylko suplementy diety, w przypadku niektórych preparatów trzeba przyjąć nawet 8 kapsułek. Najkorzystniejsze pod tym względem jest przyjmowanie płynów, które w przeliczeniu na 5 ml zawierają najwięcej kwasów omega-3.

Jest tylko kilka preparatów, które można polecić pacjentowi wykluczającemu w diecie produkty pochodzenia zwierzęcego (wegetarianie) lub nietolerującym rybiego zapachu i posmaku. Produkty te zostały oznaczone w zestawieniu znakiem „*”.

Porównanie preparatów obejmujących główny składnik, substancję czynną i jej dawkę, dodatkowe substancje, a także postać farmaceutyczną i status produktu przedstawiono w poniższej tabeli. Gwiazdka przy nazwie preparatu oznacza produkty na bazie olejów roślinnych.^[7]

Piśmiennictwo

1. National Institutes of Health Office of Dietary Supplements (2021). Omega-3 Fatty Acids. pełny tekst dostęp: 03.01.2022⬏
2. Davidson MH, Johnson J, Rooney MW, Kling DF (2011). Abstract 15894: Poor Bioavailability of Ethyl Ester Omega-3’s on a Low-Fat Diet is Dramatically Improved With a Free Fatty Acid Formulation | Circulation abstrakt⬏
3. Brenna, J. T., Salem, N., Sinclair, A. J., & Cunnane, S. C. (2009). α-Linolenic acid supplementation and conversion to n-3 long-chain polyunsaturated fatty acids in humans. Prostaglandins, Leukotrienes and Essential Fatty Acids, 80(2-3), 85–91. doi:10.1016/j.plefa.2009.01.004⬏
4. Bays, H. E. (2007). Safety Considerations with Omega-3 Fatty Acid Therapy. The American Journal of Cardiology, 99(6), S35–S43. doi:10.1016/j.amjcard.2006.11.020⬏
5. National Institutes of Health Office of Dietary Supplements (2021). Omega-3 Fatty Acids. pełny tekst⬏
6. National Institutes of Health Office of Dietary Supplements (2021). Omega-3 Fatty Acids./ pełny tekst⬏
7. deklaracje producentów wszystkich preparatów⬏