Podjęcie działań zmniejszających objawy oparzenia zaleca się już po zaobserwowaniu pierwszych oznak oparzenia słonecznego. Leczenie oparzeń słonecznych jest objawowe, a podstawą leczenia jest:

• unikanie słońca do czasu ustąpienia objawów,
• w przypadku ewentualnej ekspozycji na słońce kompletna ochrona skóry w postaci jasnej, delikatnej, bawełnianej odzieży oraz preparatów przeciwsłonecznych,
• dostarczanie do organizmu odpowiedniej ilości płynów,
• stosowanie zimnych okładów / kąpieli w celu ochłody i złagodzenia dyskomfortu skóry,
• stosowanie żeli, balsamów kojących i przyśpieszających regenerację naskórka,
• stosowanie środków przeciwzapalnych i przeciwbólowych. 

Testowano różne zabiegi mające na celu poprawę stanu skóry oparzonej słonecznie. Niektóre z nich okazały się skuteczne, jednak wyniki testów nie były wystarczająco powtarzalne i jednoznaczne, by wyznaczyć dokładniejsze zalecenia. Przyjmuje się jednak, że niektóre zabiegi i określony sposób postępowania w oparzeniach mogą zmniejszyć dyskomfort skóry.

REKLAMA

 

 

Co testowano? Jakie były efekty? I co warto zalecić pacjentowi?

Chłodzenie skóry

W przypadku poparzeń słonecznych zaleca się chłodzenie skóry w celu zmniejszenia bólu.

• W pierwszej kolejności skórę oparzoną najlepiej umyć chłodną wodą z dodatkiem mydła, uważając na to, by temperatura wody nie było zbyt niska, co mogłoby pogorszyć stan poparzenia.
• Częste zimne kąpiele i prysznice są wskazane, jeśli skóra wymaga systematycznego ukojenia.

Równie dobrze sprawdzają się miejscowe chłodne okłady z zastosowaniem octanowinianu glinu (Altacet, Altaziaja) – w przeprowadzonych badaniach takie zabiegi skutkowały tymczasowym zmniejszeniem dyskomfortu, obrzęku i bólu skóry. 

• Na najbardziej bolesne miejsca poleć pacjentowi stosowanie zimnych kompresów – okłady można nakładać na 10 – 15 minut, kilka razy dziennie wykorzystując schłodzone gotowe okłady np. ColdHoty Nexcare lub okłady z ręcznika zanurzonego w zimnej wodzie.
• Możesz zaproponować pacjentowi stosowanie Altacetu, przypomnij, że najlepiej przechowywać go w lodówce.

Ciekawym preparatem jest też żel chłodzący Termcool – wykazuje on natychmiastowe działanie chłodzące. Należy poinstruować pacjenta, że preparat nakłada się warstwą o grubości 2-3 mm, a opakowanie po użyciu trzeba szczelnie zamknąć.

Wśród domowych sposobów uśmierzania bólu przy oparzeniu zaleca się również dodanie do kąpieli filiżanki octu jabłkowego.^[1]

Niektóre źródła wskazują na skuteczność nakładania na poparzoną skórę płatków owsianych. Płatki należy zagotować na mleku, przyrządzoną owsiankę schłodzić w lodówce i po czasie około 2 godzin nakładać na podrażnioną skórę, pozostawiając nałożoną masę do wyschnięcia.

Żel z aloesu

Żel pozyskany z centralnej części liścia Aloesu zwyczajnego jest powszechnym surowcem stosowanym w pielęgnacji skóry podrażnionej i oparzonej. Związki zawarte w żelu, mogą pomóc złagodzić ból i stan zapalny, stymulują wzrost i naprawę skóry oraz skutecznie nawilżają. Wyniki badań nie wskazują wyraźnie, aby aloes przyśpieszał gojenie ran w oparzeniach słonecznych, z pewnością jednak łagodzi dyskomfort skóry po oparzeniu.^[2]

Najlepsze preparaty z aloesem to te, które zawierają jego największą ilość lub bezpośrednio sam surowiec. Producenci nie są jednak zobowiązania do podawania zawartości procentowej żelu z aloesu, dlatego przy wyborze preparatu możemy polegać jedynie na porównywaniu składu etykiet i na własnym wyczuciu i znajomości bardziej zaufanych marek.

• Poleć pacjentowi stosowanie schłodzonego w lodówce preparatu z żelem z aloesu,  np. żel bioaktywny Aloe Vera, wyprodukowany na bazie wody leczniczej z Uzdrowiska Rabka lub żel po opalaniu z aloesem Alphanova Sun Bio.

Emolienty, pianki i balsamy łagodzące

Emolienty stanowią jedną z częściej polecanych produktów na oparzenia słoneczne, warto jednak wiedzieć, że ich skuteczność w leczeniu oparzeń nie była zbytnio badana. Zastosowanie emolientów nie skraca czasu trwania objawów oparzenia, ale przynosi wyraźną ulgę przy mocno nasilonych objawach.

• Po chłodnej kąpieli skórę należy delikatnie osuszyć ręcznikiem pozostawiając niewielką ilość wody na skórze i jak najszybciej, póki skórą jest lekko wilgotna zastosować balsam do ciała. Taki zabieg może pomóc zredukować suchość i napięcie skóry. 

Uwaga! Panuje powszechne przekonanie, że na skórę oparzoną słońcem należy nakładać tłuste kremy i balsamy. Faktem jest, że preparat stosowany na skórę oparzoną powinien odbudowywać płaszcz hydro-lipidowy naskórka, by zapobiec dalszemu odwodnieniu skóry. Zastosowanie jednak warstwy okluzyjnej, zatykającej pory w skórze w postaci np. kosmetyków na wazelinie może zatrzymywać wymianę cieplną w obrębie skóry i zaburzyć prawidłowe gojenie się rany, dlatego kosmetyki z wazeliną nie powinny być polecane.^[3]

Większość firm produkujących dermokosmetyki, wprowadzając na rynek serie słoneczne oferują również preparaty z linii „after sun„. Wśród nich znajdziemy żele, balsamy, pianki do ciała, które łagodzą podrażnienie i zaczerwienienie skóry oraz przynoszą skórze ukojenie. Składniki na które warto zwrócić uwagę to m.in.: pantenol, alantoina, ekstrakt z nasion soi i wspomniany wcześniej żel z aloesu.

Na rynku dostępnych jest wiele preparatów, które można zastosować po opalaniu. Najczęściej stosowany od lat to Panthenol w piance, który wywiera działanie łagodząco-regenerujące i praktycznie zawsze będzie właściwym wyborem. Obecnie na półce aptecznej znajdziemy również Panthenol w kremie oraz leki / kosmetyki z dekspantenolem, takie jak krem Alantan Plus.

• Poleć pacjentowi delikatne preparaty nawilżające i łagodzące typu Panthenol w kremie, w piance lub inne lekkie mleczka nawilżające.

Rodzajem kosmetyku polecanym na skórę podrażnioną, w tym oparzoną jest woda termalna. Producenci deklarują, że w testach dermatologicznych woda termalna wykazuje działanie niwelujące zaczerwienienie i redukujące pieczenie.

• Pacjentkom, które potrzebują szybkiej ulgi w ciągu dnia dla zarumienionej słońcem skóry twarzy, poleć jedną z dostępnych wód termalnych (np. Vichy, Avene, La Roche-Posay), które mogą być użyte w razie potrzeby nawet bezpośrednio na krem lub makijaż.

Przypomnij pacjentowi, że podczas leczenia oparzeń słonecznych najlepiej jest zrezygnować z perfumowanych balsamów, z dużą ilością substancji dodatkowych, które mogłyby podrażnić dodatkowo skórę.

Nawadnianie organizmu

Skóra poparzona sprawia, że woda w tkankach przechodzi do zewnętrznych warstw skóry, dlatego, żeby zapobiec odwodnieniu zaleca się przez parę dni od oparzenia zwiększone spożycie wody i zastosowanie elektrolitów. Zachęć pacjenta, żeby na czas leczenia oparzenia zrezygnował ze spożycia kawy i herbaty, które będą nasilać diurezę i odwodnienie organizmu.

Na odwodnienie i udar cieplny najbardziej narażone są osoby z ciężkim oparzeniem skórnym,  szczególnie małe dzieci. O odwodnieniu organizmu będzie świadczyć suchość w ustach, nadmierne pragnienie, zmniejszone oddawanie moczu, ciemne zabarwienie oddawanego moczu, ból i zawroty głowy, senność.

• Jeśli pacjent odczuwa gorączkę, ból i zawroty głowy wydaj elektrolity i skieruj pacjenta do lekarza.

Ponadto warto poinformować pacjenta, że picie większej ilości wody podczas opalania pomaga zapobiec odwodnieniu. 

Leki uśmierzające ból

W badaniach podanie doustne lub miejscowe niesteroidowych leków przeciwzapalnych w leczeniu oparzeń słonecznych wiązało się ze zmniejszeniem rumienia skórnego, a efekt przeciwbólowy utrzymywał się przez 24 godziny. Warunkiem skuteczności było zastosowanie leku przed ekspozycją lub też zaraz po ekspozycji na słońce.

Do doustnych leków, które mogą okazać się skuteczne w łagodzeniu bólu, obrzęku i stanu zapalnego skóry możemy zaliczyć np. naproksen, kwas acetylosalicylowy i ibuprofen.

• W celu uśmierzenia bólu i zredukowania zapalenia poleć pacjentowi ibuprofen w dawce 400 mg lub mniejszej w zależności od wieku pacjenta.

W badaniach nad skutecznością w leczeniu oparzeń testowany był np. 1% diklofenak w żelu.^[4]

UWAGA: Lotiony, żele i spraye zawierające substancję znieczulające były często polecane, szczególnie za zagranicą, w celu uśmierzania bólu oparzonej skóry. Skuteczność i bezpieczeństwo miejscowego stosowania benzokainy i lidokainy na oparzenia jest dyskusyjna, ponieważ mogą powodować uczulenie, a następnie stan zapalny skóry. Z tego względu obecnie uważa się, że należy unikać stosowania ich na poparzoną skórę.^[5]

Badaniu poddano również miejscowe glikokortykosteroidy. Nie wykazano znacznych korzyści z ich stosowania. Ustalono jednak, że łączne zastosowanie miejscowych glikokortykosteroidów z lekiem miejscowym lub doustnym przeciwbólowym może wiązać się z większą skutecznością leczenia objawów bólowych.

• Krem z hydrokortyzonem będzie odpowiednim wyborem jako dodatkowy środek przeciwzapalny na te partie skóry, które są przyczyną bardzo nasilonego dyskomfortu.

O tym co farmaceuta powinien wiedzieć o oparzeniach słonecznych pisaliśmy TU.

mgr farm. Alicja Cieślar

Absolwentka Wydziału Farmaceutycznego UJ CM. W czasie studiów członkini Koła Opieki Farmaceutycznej. Odbywała staż w Aptece u Farmaceutów (AuF) w roku 2016/17 pracując m.in. przy cyklu Notatki stażysty.

[artykuły]

1. Parents.com. 10 Natural Remedies for Sunburns [dostęp: 24.05.2017]
2. Maenthaisong R, Chaiyakunapruk N, Niruntraporn S, Kongkaew C. The efficacy of aloe vera used for burn wound healing: a systematic review. Burns. 2007 Sep;33(6):713-8. Epub 2007 May 17. abstrakt
3. Medschool.ucsd.edu. Treatment for Minor Burn [dostęp 25.04.2017]
4. Magnette J, Kienzler JL, Alekxandrova I, Savaluny E, Khemis A, Amal S, Trabelsi M, Césarini JP. The efficacy and safety of low-dose diclofenac sodium 0.1% gel for the symptomatic relief of pain and erythema associated with superficial natural sunburn. Eur J Dermatol. 2004 Jul-Aug;14(4):238-46. abstrakt
5. Medscape.com. Sunburn Treatment & Management [dostęp: 25.04.2017]