fbpx

Serwis:

Prewencja udaru mózgu

Autor:
mgr farm.
Dodano: 11/03/2019
Aktualizacja: 23/12/2022
Prewencja udaru mózgu.
Prewencja udaru mózgu.
W profilaktyce udaru warto podjąć regularny wysiłek fizyczny. U zdrowych osób zalecane jest 40 min umiarkowanej do intensywnej aktywności aerobowej 3-4 razy w tygodniu. Dieta śródziemnomorska wzbogacona w orzechy może być również korzystna w prewencji udarów.

Udarem mózgu nazywany wszystkie objawy wynikające z nagłego zaburzenia czynności mózgu, co związane jest z zaburzeniami krążenia mózgowego. Wyróżnia się dwa typu udarów – niedokrwienny i krwotoczny. Najczęściej występującą postacią udaru mózgu jest udar niedokrwienny, rzadsze są krwotoki śródmózgowe i podpajęczynówkowe. Żeby zaburzenia czynności mózgu uznać za udar, muszą trwać dłużej niż 24 h. To właśnie czas trwania odróżnia udar od tzw. przemijającego ataku niedokrwiennego (z ang. transient ischemic attack – TIA), który ustępuje najczęściej w ciągu kilku do kilkunastu minut.

Częstość występowania udaru mózgu

Co roku na świecie, wg WHO, zapada na niego blisko 15 mln osób, a wśród nich 5,5 mln umiera. W naszym kraju częstość zachorowań na udar wynosi 175/100 000 u mężczyzn i 125/100 000 u kobiet,[1] a śmiertelność w przebiegu udaru mózgu należy do jednej z większych na świecie.[2] Z tego powodu tak bardzo istotna jest profilaktyka i odpowiednie rozpoznanie pierwszych objawów w celu udzielenia jak najszybszej pomocy choremu.

Charakterystyczne objawy udaru mózgu

Stopień uszkodzenia mózgu zależy od ciężkości niedokrwienia. Jeżeli jest on łagodny, obrażenia występują powoli. Przy ciężkim niedokrwieniu już w ciągu 15-30 min może dojść do obumarcia dotkniętych tkanek. Z tego względu bardzo ważne jest szybkie rozpoznanie i wezwanie pomocy. Naszą czujność powinny wzbudzić następujące objawy:

  • niedowład połowy ciała,
  • upośledzenie mowy (mowa bełkotliwa),
  • zaburzenia widzenia,
  • utrata przytomności.

Warto pamiętać, że nie w każdym wypadku udarowi towarzyszy ból głowy, jest on związany z wylewem (udarem krwotocznym).

Profilaktyka pierwotna udaru mózgu

W zapobieganiu udarowi mózgu bardzo istotne jest zadbanie o ogólny stan zdrowia. Według ASA (American Stroke Association) 80 % udarów można uniknąć.

Warto podjąć regularny wysiłek fizyczny w celu utrzymania wagi ciała < 30 kg/m2, a nawet <27 kg/m2 (patrz też: Kalkulator BMI). U zdrowych osób zalecane jest 40 min umiarkowanej do intensywnej aktywności aerobowej 3-4 razy w tygodniu. Dieta śródziemnomorska wzbogacona w orzechy może być również korzystna w prewencji udarów.[3]

Palenie tytoniu jest jednym z najważniejszych czynników które należy wyeliminować. Pomocna w tym celu może być nikotynowa terapia zastępcza (NiQuitin, Nicorette), bupropion (Zyban) czy wereniklina (Champix).[4]

Rola ograniczenia spożycia alkoholu w zapobieganiu udarom jest niejasna. W dużych ilościach wiąże się on z częstszym występowaniem wszystkich typów udarów, a zwłaszcza udarów krwotocznych. Z drugiej strony jednak sugeruje się korzystny wpływ umiarkowanego (20–30g/dobę) spożycia alkoholu w profilaktyce udarów niedokrwiennych.[3]

Wiejec informacji na temat udaru znajdziesz w Zeszycie Aptecznym pt. Bezpieczeństwo stosowania leków u osób starszych.

https://wydawnictwo.farm/produkt/bezpieczenstwo-stosowania-lekow-u-osob-starszych/

Odpowiednie leczenie schorzeń już występujących

W przypadku istnienia chorób zwiększających ryzyko wystąpienia udaru mózgu, skuteczne leczenie i odpowiednia kontrola schorzeń podstawowych zmniejsza niebezpieczeństwo występowania udaru mózgu.

Jak donoszą badania, nadciśnienie tętnicze czterokrotnie zwiększa ryzyko udaru mózgu, a obniżenie wartości ciśnienia już o 10/5 mm Hg pozwala na zmniejszenie tego ryzyka o około 30%. Przy nadciśnieniu tętniczym należy je utrzymywać poniżej 140/90 mmHg, u chorych na cukrzycę: 130/80 mmHg.[5] Poza stosowanymi lekami hipotensyjnymi, warto poradzić pacjentowi zmiany w stylu życia mające udowodnioną skuteczność w obniżaniu podwyższonego ciśnienia tętniczego. Można wśród nich wymienić:

  • redukcję masy ciała u osób z  nadwagą bądź otyłością,
  • dietę DASH,
  • ograniczenie spożycia sodu w codziennej diecie, poprzez zmniejszenie dosalania potraw,
  • zwiększoną aktywność fizyczną wpływającą na redukcję masy ciała,
  • ograniczenie spożycia alkoholu.

Nie bez znaczenia w kwestii zwiększonego ryzyka wystąpienia udaru mózgu są dyslipidemie. Badania potwierdziły, że każdy 1 mmol/l podwyższonego cholesterolu całkowitego zwiększa ryzyko udaru u pacjentów obu płci o 6–25%.[5]  Stąd też przy podwyższonym poziomie lipidów zalecana jest terapia hipolipemizująca (redukcja stężenia cholesterolu całkowitego <5 mmol/l (193 mg/dl), przy zastosowaniu statyn.[6]

Wykazano, że zmniejszają one częstość występowania udaru i śmiertelność o około 30%.[5]

U chorych z migotaniem przedsionków, z zaburzeniami układu krzepnięcia oraz wadami serca konieczna jest profilaktyka przeciwzakrzepowa.

W leczeniu przeciwzakrzepowym stosowane są najczęściej doustne antykoagulanty:

  • antagonistów witaminy K: acenokumarol (Acenocumarol WZF), warfaryna (Warfarin),
  • inhibitory trombiny: dabigatran (Pradaxa),
  • inhibitory czynnika Xa: rywaroksaban (Xarelto), apiksaban (Eliquis).

Leki przeciwpłytkowe stosuje się, gdy doustne antykoagulanty są przeciwwskazane. Ich skuteczność jest jednak znacznie mniejsza.

Profilaktyka wtórna udaru mózgu

Po pierwszorazowym zachorowaniu, ryzyko nawrotu wynosi ok. 10-12% w pierwszym roku (największe w ciągu pierwszych tygodni po ostrym epizodzie) i 5-8% w kolejnych latach. Incydent TIA jest ważnym czynnikiem ryzyka udaru.

Profilaktyka wtórna powinna opierać się, podobnie jak pierwotna, na zmianach stylu życia. Niezbędna jest także farmakoterapia (leczenie przeciwpłytkowe i przeciwkrzepliwe), a jeśli jest konieczne leczenie chirurgiczne zmian zakrzepowych w tętnicach szyjnych.[6]

Piśmiennictwo:

  1. Kaczorowski R., Murjas B., Bartosik-Psujek H.: Rozwój i nowe perspektywy leczenia udaru mózgu w Polsce, Medical Review T. 13, z. 4 (2015), s. 376-386 abstrakt
  2. Szczuchniak W, Sobolewski P, Kozera G: Opóźnienia przed- i wewnątrzszpitalne w udarze mózgu: przyczyny, skutki, zapobieganie, Forum Medycyny Rodzinnej 2016, 10(3):119-128. abstrakt
  3. Larsson SC, Wallin A, Wolk A, Markus HS: Differing association of alcohol consumption with different stroke types: a systematic review and meta-analysis.BMC Med. 2016 Nov 24;14(1):178. abstrakt
  4. James F. Meschia, Cheryl Bushnell, Bernadette Boden-Albala et al.: Guidelines for the Primary Prevention of Stroke. A Statement for Healthcare Professionals From the American Heart Association/American Stroke Association, Stroke 2014, 45(12) abstrakt
  5. Strepikowska A., Buciński A.: Udar mózgu – czynniki ryzyka i profilaktyka, Postępy Farmakoterapii.65 (1) 2009 pełny tekst .PDF
  6. Błaszczyk B., Czerneckim R.,Prędota-Panecka H.: Profilaktyka pierwotna i wtórna udarów mózgu. Studia Medyczne 2008; 9:71-75 pełny tekst

Czy ten materiał był przydatny?
Czy przedstawiony materiał był przydatny?
Hidden
Podziel się:
Subskrybuj
Powiadom o
0 komentarzy
Inline Feedbacks
View all comments

Przeczytaj najnowszy numer Gońca Aptecznego:

0
Wyraź swoje zdanie i dodaj komentarz :)x
Scroll to Top

Zaloguj się

Zgłoś problem/błąd

Przepraszam. Musisz być zalogowany, aby zobaczyć ten formularz.