Dopiero około 12 roku życia układ odpornościowy dziecka osiąga pełną sprawność do pełnienia swojej funkcji obronnej, dlatego dzieci są bardziej podatne na infekcje. Czy jesteśmy w stanie jakoś zabezpieczyć dziecko przed częstym chorowaniem? Co można znaleźć na półce aptecznej? Przyjrzyjmy się składnikom preparatów na odporność i dowodom na ich skuteczność.
Przegląd preparatów gotowych omówiono w osobnym artykule. (Patrz: “Przegląd preparatów na odporność dla dzieci”.)
Wyciąg z jeżówki purpurowej
Stosowanie u dzieci preparatów z wyciągiem z jeżówki może zmniejszać ryzyko wystąpienia przeziębienia, skrócić czas trwania choroby oraz potrzebę przyjęcia leków przeciwgorączkowych i antybiotyków,[1][2][3][4] jednak brak twardych dowodów na skuteczność w profilaktyce zachorowań u dzieci. Badanie (RCT) z 2003 roku na grupie 500+ dzieci od 2-11 r.ż. wykazało, że wyciąg z jeżówki nie jest skuteczny w leczeniu przeziębienia, a jego stosowaniu może towarzyszyć wysypka u dziecka.[5]
Jeżówce purpurowej poświęcono także osobny artykuł. (Patrz: “Jeżówka purpurowa – Echinacea purpurea L.”.)
Beta-glukany
Betaglukany to polisacharydy pozyskiwane z drożdży Saccharomyces cerevisiae, grzybów i niektórych bakterii i w zależności od źródła swojego pochodzenia oraz swojej formy mogą różnić się wpływem na organizm.
- Suplementacja nierozpuszczalnego (1,3)-(1,6)beta-glukanu z drożdży wzmacnia działanie układu odpornościowego w walce z patogenami,[6] może również zmniejszyć czas trwania i ciężkość infekcji górnych dróg oddechowych, jednak nie zostało to udowodnione w badaniach klinicznych.[7]
- Beta-glukan z Pleurotus ostreatus podawany dzieciom moduluje odpowiedź układ odpornościowego, przez co zmniejsza częstość występowania grypy jak i liczby infekcji dolnych dróg oddechowych.[8]
Ze względu na to, że pobudzenie aktywności układu odpornościowego po podaniu beta-glukanów utrzymuje się do 72 godzin należy zwrócić szczególną uwagę na to, by preparaty tego typu przyjmować regularnie.
Zobacz też: Immunomodulujące i przeciwnowotworowe właściwości beta-D-glukanów [praca specjalizacyjna]
Izoprynozyna
Po podaniu izoprynozyny (pranobeksu inozyny) obserwuje się zwiększoną produkcję cytokin i limfocytów T,[9] jednak nigdy nie udowodniono, aby przekładało się to na skrócenie czasu trwania chorób układu oddechowego, zmniejszenie częstości podawania antybiotyku czy redukcję u dzieci objawów takich jak kaszel i katar.[10] Mimo to leki zawierające izoprynozynę są intensywnie reklamowane w mediach i wśród lekarzy jako “alternatywa dla antybiotyków” czy środek na podniesienie odporności. Dowiedziono jedynie skuteczności w zwalczaniu infekcji wirusem opryszczki. (Patrz: “Czy izoprynozyna (Neosine, Groprinosin) jest skutecznym lekiem na przeziębienie i grypę?”.)
Szczepy bakterii probiotycznych
Długotrwałe przyjmowanie przez zdrowe dzieci bakterii probiotycznych szczepu Lactobacillus acidophilus NCFM samodzielnie lub w połączeniu z Bifidobacterium animalis może bezpiecznie ograniczyć częstość pojawiania się gorączki, kataru, kaszlu oraz skrócić czas trwania choroby.[11]
Zastosowanie szczepu Streptococcus salivarius K12 pozwala na zmniejszenie częstości zaostrzeń przewlekłego zapalenia migdałków i jego powikłań u dzieci oraz zmniejsza zapotrzebowanie na terapię lekiem.[12]
Kwasy omega-3
Badania na zwierzętach wykazały korzystny wpływ podawania kwasu dokozaheksaenowego (DHA) na wytwarzanie IFN-y i IL-10 przez komórki odpornościowe, [13] jednak efekt u człowieka jest niewiadomy ze względu na brak badań klinicznych.
Zobacz też:
Witamina C
Regularne spożywanie witaminy C może skrócić czas trwania przeziębienia zarówno u dorosłych jak i dzieci, ale nie zmniejsza nasilenia objawów przeziębienia i nie zmniejsza ryzyka zachorowania.[14] Wykazano, że u dzieci, które przyjmowały 1 g witaminy C dziennie przed chorobą, objawy przeziębienia były mniejsze o 13%, jednak optymalny czas potrzebny do uzyskania efektu jest nieznany.[15]
Zobacz też: Czy witamina C jest skuteczna w leczeniu i profilaktyce infekcji? [Q&A]
Cynk
Wg przeglądu Cochrane siarczan cynku stosowany profilaktycznie przez okres co najmniej pięciu miesięcy zmniejsza częstość przeziębień wirusowych i konieczność stosowania antybiotyków u dzieci.[16]
Wyciąg z pelargonii afrykańskiej (Pelargonium sidoides)
W leczeniu objawów grypy i przeziębienia może pomóc w kaszlu oraz odkrztuszaniu plwociny,[17] jednak nie wykazano jego działania w profilaktyce zachorowań. Mimo to pelargonia jest obecnie bardzo popularnym dodatkiem do syropów na odporność dla dzieci.
Wyciąg z aloesu
Sok z liści stosowany jest do często do produkcji preparatów o działaniu immunostymulującym. Mimo powszechności wyciągu z aloesu w syropach wspomagających odporność organizmu brak wiarygodnych badań potwierdzających takie działanie tego surowca.
Działaniu i zastosowaniu aloesu poświęcono także osobny artykuł. (Patrz: “Aloes”.)
Witamina D
Badania sugerują, że niski poziom witaminy D wiąże się ze zwiększonym ryzykiem infekcji górnych dróg oddechowych u dzieci.[18]
Olej z wątroby rekina
Olej ten może być pozyskiwany z rekina olbrzymiego (Cetorhinus maximus), kolenia pospolitego (Squalus acanthias) lub z kolenia czerwonego (Centrophorus squamosus). Alkiloglicerole zawarte w oleju są badane ze względu na swój potencjał działania immunostymulacyjnego.
Olejowi z wątroby rekina poświęcono także osobne opracowanie. (Patrz: “Olej z wątroby rekina”.)
Wyciąg z owoców czarnego bzu (Sambuci fructus)
Istnieje wiele niewielkich badań klinicznych potwierdzających skuteczność bzu czarnego w łagodzeniu objawów grypy. Szczegółowe informacje zebrano w osobnym artykule. (Patrz: “Bez czarny (Sambucus nigra L.)”.)
Piśmiennictwo:
- Cohen HA, Varsano I, Kahan E, Sarrell EM, Uziel Y. Effectiveness of an herbal preparation containing echinacea, propolis, and vitamin C in preventing respiratory tract infections in children: a randomized, double-blind, placebo-controlled, multicenter study. Arch Pediatr Adolesc Med. 2004;158(3):217–221.⬏
- Fashner et al. Treatment of the Common Cold in Children and Adults pełny tekst⬏
- http://www.czytelniamedyczna.pl/2592,nowosci-bibliograficzne.html⬏
- Weber W. et al.: Echinacea purpurea for prevention of upper respiratory tract infections in children. abstrakt⬏
- Taylor J.A. et al: Efficacy and safety of echinacea in treating upper respiratory tract infections in children: a randomized controlled trial. abstrakt⬏
- Auinger A. et al: Yeast (1,3)-(1,6)-beta-glucan helps to maintain the body’s defence against pathogens: a double-blind, randomized, placebo-controlled, multicentric study in healthy subjects. abstrakt⬏
- Fuller R. et al: Influence of yeast-derived 1,3/1,6 glucopolysaccharide on circulating cytokines and chemokines with respect to upper respiratory tract infections. abstrakt⬏
- Jesenak M. Immunomodulatory effect of pleuran (β-glucan from Pleurotus ostreatus) in children with recurrent respiratory tract infections. abstrakt⬏
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/16358878⬏
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/9950305⬏
- Leyer GJ, Li S, Mubasher ME, Reifer C, Ouwehand AC. Probiotic effects on cold and influenza-like symptom incidence and duration in children. Pediatrics. 2009;124(2):e172–e179.⬏
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27380595⬏
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27683871⬏
- Heimer KA: Examining the evidence for the use of vitamin C in the prophylaxis and treatment of the common cold. abstrakt⬏
- Douglas RM, Hemilä H, Chalker E, Treacy B. Vitamin C for preventing and treating the common cold. Cochrane Database Syst Rev. 2007;(3):CD000980⬏
- Singh M, Das RR. Zinc for the common cold. Cochrane Database Syst Rev. 2011;(2):CD001364⬏
- Timmer A, Günther J, Rücker G, Motschall E, Antes G, Kern WV. Pelargonium sides extract for acute respiratory tract infections. Cochrane Database Syst Rev. 2008;(3):CD006323⬏
- Charan, J., Goyal, J. P., Saxena, D., and Yadav, P. Vitamin D for prevention of respiratory tract infections: A systematic review and meta-analysis. J Pharmacol Pharmacother. 2012;3(4):300-303. abstrakt.⬏
Brakuje mi jeszcze laktoferyny, preparatów roślinnych typu imupret albo esberitox.