Pacjent, lat 86, po udarze zgłasza się do apteki na Przegląd Domowej Apteczki (dowiedział się od znajomego, że apteka udziela takich usług) i zasiada z farmaceutą w pokoju konsultacyjnym. Prosi, aby wszystkie leki niepotrzebne lub nieważne od razu spakować do utylizacji. Zadaje szereg pytań dotyczących przyniesionych preparatów.

Wykonano Przegląd Domowej Apteczki polegający na przejrzeniu preparatów pod kątem jakości i dat ważności, a także wyjaśnieniu do czego służy każdy preparat i czy nie zdublował tych samych leków w innych opakowaniach.

Przeglądy tego typu znane są w USA pod nazwą brown-bag review^[1](patrz: zdjęcie) i czasem obejmują również identyfikację problemów lekowych. W innych krajach służy jedynie ograniczaniu niepotrzebnego wyrzucania leków, a co za tym idzie, oszczędności w wydatkach płatnika.

Choć nie jest to standardem, całą rozmowę udokumentowano i wręczono pacjentowi na koniec wydruk z konsultacji. Opisy leków na końcu są więc dokładną odpowiedzią na pytania pacjenta.

Nie zawsze to, o co pyta pacjent jest tym, co go naprawdę interesuje i jeśli konsultacja ma przebiegać sprawnie, trzeba w lot rozumieć o co pacjentowi chodzi:

Odpowiedzi zawsze dostosuj do charakteru, wieku i pozycji społecznej pacjenta. Jeśli jest po udarze, wyrażaj się krótko i w prostych słowach. Jeśli niedosłyszy, będzie z uprzejmości kiwał głową, a nie dopytywał, więc powinieneś szybko to wychwycić.

Odpowiadając na pytania warto stosować tzw. język korzyści. Choć pojęcie dotyczy zwykle innych dziedzin (głównie sprzedaży…), zaadoptowaliśmy go do opieki farmaceutycznej. Koncepcja polega na tym, że zamiast mówić jakie jest działanie preparatu, tłumaczymy jakie działanie pacjent odczuje. To, że lek działa przeciwbólowo, nie musi mieć dla pacjenta bezpośredniego przełożenia, że JEGO przestanie boleć głowa, więc można powiedzieć: Przestanie boleć pana głowa.

I tak właśnie:

Czytaj też:

Biodostępność witaminy C: kwas, sole, estry i preparaty o przedłużonym uwalnianiu

Czym się różni Madopar od Madopar HBS? – Case study

Czy można stosować 2 tabletki Cardura XL 4 zamiast Cardura XL 8? [Case study]

Poniżej raport, jaki otrzymał pacjent. Nie poprawiano literówek i błędów, żeby zaprezentować, co faktycznie i w jakiej jakości można napisać dla pacjenta w krótkim czasie. Przed samym wydrukiem listę posortowano alfabetycznie.

Imię i nazwisko, wiek, data konsultacji

1. Acard 75 – stosować po posiłku, lek przeciwpłytkowy, zapobiega powstawaniu zakrzepu i powstania zatoru
2. ACC Hot – lek wykrztuśny, stosować tylko po posiłku, może szkodzić na żołądek, skuteczny przy zaflegmieniu
3. Agapurin – może powodować zwiększone wydzielanie kwasu żołądkowego, uwaga przy nadkwaśności i wrzodach
4. Alvesco 160 – lek steryd na oskrzela na astmę – nie działa doraźnie, nie przerywa napadu, ale pozwala kontrolować astmę, po stosowaniu należy płukać gardło
5. Atrovent – lek stosowany przy skurczu oskrzeli, przy astmie oskrzelowej
6. Aulin – lek przeciwbólowy i przeciwzapalny
7. Avene Cicalfate – dermokosmetyk na podrażnienia skórne, regenerujący i antyseptyczny, ochronny
8. Cardiol C – nasercowe krople z kofeiną, podnoszą ciśnienie (stosować tylko przy niskim ciśnieniu)
9. Cilan 0.5 – od kontynuacji lecznia nadciśnienia
10. Cyclonamine – lek przeciwkrwotoczny
11. Citabax – brak dowodów na długofalową skuteczność w leczeniu depresji wg autorów przeglądów Cochrane Nortic Centre
12. Clotrimazol krem – przeciwgrzybiczy
13. D-Vitum Forte 1000 – uzupełnienie witaminy D, warto stosować, nawet dawkę 2000
14. Debretin 100 – lek regulujący pracę jelit przy zaburzeniach czynnościowych
15. Decilosal – lek na chromanie przestankowe, przy bólach nóg przy spacerze, można stosować
16. Dexak i Ketonal – szkodzą na żołądek (Dexak mniej), zamiast tego lepiej stosować Aulin albo Moilec
17. Diuver 5 – lek moczopędny – odstawić, gdyż lekarz zamienił na Indapen sR
18. Doppelherz Activ na uspokojenie i na sen – to suplementy diety niewiele warte – nie są odpowiednio przebadane i w ich miejsce warto stosować leki (produkty lecznicze)
19. Elmetacin spray – lek przeciwzapalny i przeciwbólowy w sprayu
20. Fastum – silniejszy lek przeciwbólowy w żelu, uwaga gdyż uczula na światło
21. Finaster = Finaran – lek ograniczający rozrost prostaty, dodatkowo hamuje łysienie androgenowe, stosować o jednej porze dnia, niezależnie od posiłku
22. Furagin – lek przeciwbakteryjny – nie jest to lek stosowany rutynowo przy przeroście prostaty tylko wspomagająco przy
23. Heparin żel – przeciwzakrzepowy, stosowany przy żylakach
24. Homeovox – na chrypkę, ale lek homeopatyczny
25. Indapen SR – stosować rano, lekarz zalecił zamiast Diuver, działa moczopędnie i obniża ciśnienie
26. IPP 40 – hamuje wydzielanie kwasu, stosuje się na czczo
27. Lambrinex 40 mg = Tulip 40, lek na cholesterol, można stosować na noc
28. Larysept – można odpuścić sobie, jak i inne suplementy diety
29. Laticort 0.1% – silny lek na uczulenia skórne, nie stosować nie dłużej niż 2 tygodnie, nie stosować na rany, nie stosować na infekcję skórne
30. Magnez – Jeśli zalecono magnez to stosować lek: Magvit B6, Magne B6, Filomag B6 2-3x dziennie
31. Melatonina – skuteczna tylko, jeśli są zaburzenia rytmu dobowego dzień-noc
32. Metypred 16 – silny lek sterydowy, przy zaostrzeniu astmy, ostrożnie z lekami przeciwzapalnymi
33. Milgamma 100 – brak dowodów na skuteczność tego preparatu przy odbudowie nerwu, ew. wypróbować Neurovit
34. Moilec 7.5 – można stosować, lecz po jedzeniu i maksymalnie 2 tabletki dziennie
35. Metronidazol – chemioterapeutyk przeciwbakteryjny
36. Nebicard – stosować rano, uspakaja prace serca
37. Neocardina – krople nasercowe bez kofeiny, przy niskim i wysokim ciśnieniu
38. Neomag cardio – dziadostwo, nie stosować
39. Nervobonisol – nalewki ziołowe na uspokojenie, bardzo dobre
40. Nervomix – lek ziołowy na uspokojenie, dobry
41. Nitromint – nitrogliceryna
42. No-spa – rozkurczający mięśnie gładkie, przy bólach brzucha, kamicy żółciowej i kamicy nerkowej
43. Omnic Ocas – lek łagodzący objawy przerostu prostaty, stosować RAZEM z Finaster/Finaran
44. Polfilin prolongatum = Agapurin retard
45. Polocard to to samo co Acard
46. Poltram combo – może „mącić w głowie” (na co się skarży pacjent), lek przeciwbolowy, silny, nie do doraźniego stosowania
47. Posterisan H – lek na hemoroidy – uwaga, nie stosować dłużej niż 10-14 dni
48. Raphacholin – lek żółciopędny
49. Scorbolamid na gardło – suplement diety, nie stosować.
50. Singulair – lek na astmę, łagodniejszy bez silnych działań niepożądanych lecz nie przerywa napadu
51. Spiriva Respimat – lek na oskrzela przy astmie
52. Tialorid mite – lek moczopędny na obrzęki kostek, stosować rano
53. Urea Care – suplement z palmą sabalową – tylko do profilaktycznego stosowania, teraz przy lekach na receptę raczej niepotrzebny
54. Validol – na uspokojenie serca, warto stosować

Konsultację przeprowadził: mgr farm. X Y, czas trwania 1h

Na pytanie o metronidazol opowiedziano, że to chemioterapeutyk. Jednak na ogół lepiej nie zagłębiać się w chemię i klasyfikację leków przeciwbakteryjnych i przyjąć dla ułatwienia że fluorochinolony (cipro-, nor-, lewo-, moksyfloksacyna) to inny rodzaj antybiotyków. Taką też informację znajdziemy w ulotkach niektórych preparatów. Dlaczego to jest ważne?

• pacjenci kojarzą już, że antybiotyku nie wolno przerywać, a to samo dotyczy chemioterapeutyków,
• chemioterapeutyk kojarzy się pacjentom z chorobą nowotworową.

Podobnie pacjent zwykle nie jest zainteresowany: mechanizmem działania leku, czy jest przebadany klinicznie, oraz do jakiej kategorii należy. Zatem jeśli chcesz użyć tej wiedzy, wyjaśnij najpierw, dlaczego rozróżnienie jest istotne. Nie spodziewaj się też, że znajomość powyższych będzie w jakikolwiek budowała Twój wizerunek w oczach pacjenta. Dużo ważniejsza jest empatia, umiejętność cierpliwego słuchania i zwięzłego przekazywania informacji.

Piśmiennictwo

1. Alan Nathan, Larry Goodyer, Anne Lovejoy, Aly Rashid: ‘Brown bag’ medication reviews as a means of optimizing patients’ use of medication and of identifying potential clinical problems. Family Practice (1999) 16 (3): 278-282 pełny tekst⬏