fbpx

Przegląd preparatów na blizny

Autor:
mgr farm.
Publikacja: 04/04/2018
blizny
Blizny mogą ograniczać codzienne czynności, a jeśli znajdują się w miejscach widocznych często stanowią też problem natury psychicznej. Jak działają preparaty na blizny? Które z nich okazały się skuteczne w przeprowadzonych badaniach? Jak należy prawidłowo je stosować? Przeczytaj w opracowaniu.

Spis treści

Treść tylko dla farmaceutów i techników farmaceutycznych.

Blizna to ślad pozostały po zagojeniu się rany. Wyróżniamy różne rodzaje blizn w zależności od czasu, jaki minął od uszkodzenia skóry, przyczyny powstania oraz sposobu gojenia się rany. Ich powstawaniu mogą towarzyszyć takie objawy jak ból, swędzenie lub przykurcze. Preparaty na blizny mają więc istotne znaczenie medyczne, ponieważ problem ten nie jest jedynie defektem kosmetycznym. Zwykle największy wpływ na stan blizny mamy przy świeżo gojącej się ranie, dlatego ważna jest nie tylko odpowiednia pielęgnacja blizny, ale też higiena samej rany.

Rodzaje blizn

Duży problem sprawiają zwykle blizny hipertroficzne, o dużej zawartości kolagenu i macierzy międzykomórkowej. Powstają zwykle w wyniku nieprawidłowego gojenia się rany np. w wyniku infekcji lub po oparzeniach. Tendencje do powstawania tego typu blizn mają zwykle młode osoby. Powstają szczególnie w obszarze tułowia, ramion i małżowin usznych. Są wypukłe, wystają ponad powierzchnię skóry, ale zwykle z czasem mogą się wchłonąć. Bliznowce (keloidy) są podobne do blizn hipertroficznych. Często jednak wychodzą poza granicę rany, ale nie mają tendencji do regresji.

Blizny atroficzne powstają przy zmniejszonej ilości kolagenu. Wyglądają jak “wgłębienie” w skórze. Tego typu blizny powstają często po ospie, trądziku lub rozstępach. W ich leczeniu zwykle lepiej niż preparaty dostępne w aptece sprawdzają się inne metody jak np. mikrodermabrazja czy peelingi chemiczne.

Rozróżnienie rodzaju blizny jest o tyle istotne, że pozwala na dobranie właściwego sposobu postępowania. Warto mieć jednak na uwadze, że w tym wypadku nie ma jednego, rekomendowanego schematu leczenia.

Higiena rany a gojenie

Wpływ na rozmiar i wygląd blizny mamy już od pierwszych chwil powstaniu rany. Warto pamiętać o kilku zasadach związanych z higieną, o których warto poinformować pacjenta, aby usprawnić proces bliznowacenia rany. Podstawą profilaktyki powstawania blizn jest prawidłowe gojenie! Rana powinna być zdezynfekowana i czysta, aby zapobiec infekcji. Im mniejszy stan zapalny, tym “prostsza” blizna, a co za tym idzie łatwiejsze gojenie.

Warto również zwrócić uwagę, że szczególnie świeże blizny nie powinny być narażone na działanie promieniowanie światła słonecznego. Po kilku tygodniach przy ekspozycji na słońce warto używać kremów z wysokim filtrem.[1]

Preparaty mające poprawić stan blizny najlepiej zacząć używać od razu po wygojeniu się rany, ale nigdy nie przed całkowitym wygojeniem.

Preparaty na bazie wyciągu z cebuli

Obecne w ekstrakcie z cebuli kwercetyna i kemferol hamują proliferację fibroblastów i produkcję kolagenu.[2] Dzięki temu występuje mniejsze prawdopodobieństwo wystąpienia przerostu blizny. Wyciąg z cebuli wykazuje też działanie bakteriobójcze. Najpopularniejszym lekiem zawierającym wyciąg z cebuli jest Cepan. Jest to preparat w formie kremu zawierający poza wyciągiem z cebuli heparynę, alantoinę i wyciąg z rumianku. Wg. ChPL substancje te “wpływają na metabolizm tkanki łącznej, ograniczają nadmierny wzrost ziarniny i zapobiegają tworzeniu się przerosłych blizn”.[3] Preparat jest skuteczny, ale ze względu na charakterystyczny zapach dla wielu pacjentów jest niekomfortowy w używaniu, szczególnie w przypadku blizn np. na twarzy. Inny popularny preparat, Contractubex w badaniach okazał się skuteczny w zapobieganiu bliznom u pacjentów po laserowym usuwaniu tatuaży.[4] Udowodniono też, że żel z ekstraktem z cebuli pozytywnie wpływa na szerokość i wysokość blizny po zabiegach klatki piersiowej u dzieci.[5][6] Poza tym preparaty z ekstraktem z cebuli wykazały skuteczność w zapobieganiu przerostowi blizn po cesarskim cięciu.[7] W badaniu, które trwało miesiąc, redukcja świądu i zaczerwienienia w efekcie stosowania maści z ekstraktem z cebuli, była gorsza niż w grupie kontrolnej, stosującej maść na bazie wazeliny.[8] Dlatego też pacjenta, który przychodzi po preparat z cebulą na bliznę warto poinformować, że najlepsze efekty stosowania uzyska stosują preparat regularnie, przez dłuższy okres czasu.

Zwykle rekomenduje się używanie maści i kremów z wyciągiem z cebuli minimum 2-3 razy dziennie przez około 3 miesiące. Preparat należy delikatnie wmasowywać w bliznę, aż do wchłonięcia. Można też dodatkowo przy stwardniałych bliznach stosować je na noc, pod opatrunek[9] lub stosować oddzielny opatrunek z wyciągiem z cebuli (Contractubex plastry).

Preparaty na bazie silikonów

Preparaty na bazie silikonu tworzą na bliźnie warstwę okluzyjną. Mechanizm poprawiania wyglądu blizny tłumaczy się zatrzymywaniem zwiększonej wilgoci pod silikonem, który poprawia hydratację warstwie rogowej. Ma to wpływ na zmniejszenie aktywność fibroblastów za pośrednictwem szlaków sygnałowych komórek naskórka. Efektem jest zmniejszenie ilości wytwarzanego kolagenu i tkanki łącznej, a więc wizualnie zmniejszenie objętości i wielkości blizny oraz poprawa jej koloru i elastyczności.[10] Największą skuteczność będą więc przynosić w leczeniu blizn hipertroficznych i keloidów. Nadają się też do profilaktyki pooperacyjnej, aby zapobiec przerostowi blizny.[11]
Pierwotnie używano w lecznictwie opatrunków silikonowych, ale są one niepraktyczne szczególnie w obszarach przy których często dochodzi do zgięć jak np. kolano czy łokieć. Opatrunki nie sprawdzają się też przy ranach w okolicy anatomicznych krawędzi oraz mogą być niekomfortowe ze względu na ich widoczność (np. żuchwa, dłoń). Nie nadają się też na duże powierzchnie w przypadku ran po oparzeniach.

Wykazano, że używanie żeli na bazie oleju silikonowego jest równie skuteczne, co stosowanie opatrunków, ale łatwiejsze w użyciu dla pacjentów. Należy jednak zwrócić uwagę, że na polskim rynku mamy dostępne zarówno żele silikonowe (Bliznasil, Sutricon na bliznyBliznanDermatixKelo-coteVeraderm), jak i kremy zawierające olej silikonowy (Cicatridina). Te drugie wykazują znacznie mniejszą skuteczność stosowane samodzielnie i zwykle warto zalecić do nich stosowanie dodatkowo opatrunku okluzyjnego.[12] W Polsce mamy też preparaty na bazie żelu silikonowego z dodatkami izokwercytyny, ekstraktu z mącznicy lekarskiej i alantoiny (Żel silikonowy na blizny OceanicAcesil). Preparatem łączącym wyciąg z cebuli i bazę z silikonu oraz dodatkowo zawierającym inne substancje pochodzenia naturalnego (m.in. wyciąg z aloesu i wąkroty azjatyckiej) i kwas hialuronowy jest Scagel i ScarŻel. Inne preparaty na bazie żelu silikonowego to np. Spotner, Silaurum. Dostępne są też opatrunki silikonowe (Sutricon plastry, Sutricon kidsCodosil Adhesive).

Aby zapewnić optymalny efekt opatrunki silikonowe są powinny być stosowane przez 12 do 24 godzin na dobę przez okres minimum 12 miesięcy. Żele silikonowe powinny być stosowane przez 3 do 6-ciu miesięcy 2 razy na dobę.[13][1] Warto też zwrócić uwagę, że używania preparatów opartych na silikonach najlepiej rozpocząć ok. 2 tygodnie po zranieniu, po wygojeniu rany. Żele i opatrunki silikonowe są skuteczne głównie w przypadku świeżych blizn. Ich dużą zaletą jest wygoda stosowania, natomiast główną wadą – nieskuteczność w przypadku starszych blizn, długość kuracji i czasem wysoka cena. W przypadku żelu istotne jest jego prawidłowe stosowanie. Należy zwrócić uwagę pacjentowi, że żel powinien być nakładany cienką warstwą na czystą, suchą skórę. Nie należy zakładać ubrań do momentu jego wyschnięcia, aby nie rozmazać filmu, który utworzył. Warto też zwrócić uwagę, aby w miejscu blizny nie znalazły się ściągacze ubrań albo bardzo przylegające elementy odzieży, które mogły by rozetrzeć warstwy żelu.

Inne metody leczenia blizn

Warto wiedzieć, że w leczeniu blizn, szczególnie na większej powierzchni, bardziej skuteczne mogą okazać się też inne interwencje. W przypadku blizn hipertroficznych terapia skojarzona jest bardziej skuteczna niż monoterapia, dlatego warto wiedzieć, co jeszcze można zaproponować pacjentowi. Często polecana jest np. odzież uciskowa. W przypadku bardziej uciążliwych blizn stosuje się peelingi chemiczne, krioterapię, laseroterapię, zabiegi nacięć podskórnych, iniekcje z kortykosteroidami, a w przypadku przykurczów wynikających z obecności blizn nawet postępowanie chirurgiczne.[14][1] Nie ma udowodnionej skuteczności w leczeniu blizn preparatami zawierającymi jako główną substancję aktywną heparynę, masę perłową albo oleje roślinne.

Piśmiennictwo

  1. Sazanów-Lubelski J., Bergler-Czop B., et al, Blizny – profilaktyka i wybrane opcje terapeutyczne, Dermatologia po Dyplomie, 2017, pełny tekst [dostęp 25.01.2018]
  2. Cho J.W., et al., Onion extract and quercetin induce matrix metalloproteinase-1 in vitro and in vivo, International Journal of Molecular Medicine, 2010, 25(3), abstrakt [dostęp 25.01.2018]
  3. ChPL, Cepan, pdf [dostęp 25.01.2018]
  4. Ho W.S., et al., Use of onion extract, heparin, allantoin gel in prevention of scarring in Chinese patients having laser removal of tattoos: A prospective randomized controlled trial., Dermatologic surgery, 2006, abstrakt [dostęp 25.01.2018]
  5. Willital G.H., Heine H., Efficacy of Contractubex gel in the treatment of fresh scars after thoracic surgery in children and adolescents, International journal of clinical pharmacology research, 1994, 14 (5-6), abstrakt [dostęp 25.01.2018]
  6. Wananukul S., et al., A prospective placebo-controlled study on the efficacy of onion extract in silicone derivative gel for the prevention of hypertrophic scar and keloid in median sternotomy wound in pediatric patients, Journal of the Medical Association of Thailand, 2013, 93(11), abstrakt [dostęp 25.01.2018]
  7. Chanprapaph K., et al., Dermatology research and practice, 2012, pełny tekst [dostęp 25.01.2018]
  8. Jackson BA1, Shelton AJ, Pilot study evaluating topical onion extract as treatment for postsurgical scars, Dermatologic surgery, 1999, 25 (4), abstrakt [dostęp 25.01.2018]
  9. ChPL, Contractubex, pdf [dostęp 25.01.2018]
  10. Block L., Gosain A., King T. W., Emerging Therapies for Scar Prevention, Advances in wound care, 2015, 4(10), pełny tekst [dostęp 25.01.2018]
  11. Chan K.Y., et al., A randomized, placebo-controlled, double-blind, prospective clinical trial of silicone gel in prevention of hypertrophic scar development in median sternotomy wound, Plastic and reconstructive surgery, 2015, 116(4), abstrakt [dostęp 25.01.2018]
  12. Sawada Y., Sone K., Treatment of scars and keloids with a cream containing silicone oil, British journal of plastic surgery, 1990, 43(6), abstrakt [dostęp 25.01.2018]
  13. Gauglitz G.G., Management of keloids and hypertrophic scars: current and emerging options, Clinical, cosmetic and investigational dermatology, 2013, 6, pełny tekst [dostęp 25.01.2018]
  14. Rabello F.B., Souza C.D., Farina Júnior J.A., Update on hypertrophic scar treatment, Clinics (São Paulo, Brazil), 2014, pełny tekst [dostęp 25.01.2018]
Subskrybuj
Powiadom o
0 komentarzy
Inline Feedbacks
View all comments
FB
Twitter/X
LinkedIn
WhatsApp
Email
Wydrukuj

Zobacz też

dr n. farm.
Dorota Wróblewska
0
Wyraź swoje zdanie i dodaj komentarz :)x

Zaloguj się