Nadmierna potliwość jest spowodowana nadczynnością gruczołów potowych skóry. Może mieć charakter uogólniony lub dotyczyć wybranych miejsc koncentracji gruczołów na dłoniach, stopach, pachach, pachwinie czy głowie.
Najczęściej na nadmierną potliwość będą się skarżyć pacjenci do 25. roku życia, u których zachodzą jeszcze zmiany hormonalne związane z dojrzewaniem czy kobiety w okresie menopauzalnym. Może to być również objaw choroby, np. nadczynności tarczycy czy cukrzycy. (Patrz: “Nadczynność tarczycy: przyczyny, objawy, tyreostatyki”.)
Konieczność skierowania do lekarza
Zazwyczaj pacjent zgłaszający nadmierną potliwość nie wymaga pilnej konsultacji dermatologa. Jeżeli jednak uogólnione pocenie pojawia się nagle i towarzyszą mu inne objawy, takie jak utrata masy ciała czy powiększenie węzłów chłonnych, pacjenta należy skierować do lekarza w celu wykonania dalszych badań. Wizytę u lekarza zaleć także, gdy pacjent informuje o jednostronnym poceniu – może to wskazywać na zaburzenia neurologiczne.
Preparaty podstawowe bez recepty stosowane w leczeniu nadmiernej potliwości
Leczenie nadmiernej potliwości jest dwutorowe – polega na ograniczeniu wydzielania potu oraz eliminacji flory bakteryjnej odpowiedzialnej za przykry zapach, a więc stosuje się preparaty zamykające gruczoły potowe oraz odkażające.
Pacjentowi z nadmierną potliwością możesz w pierwszej kolejności polecić preparaty zawierające sole glinu i cyrkonu, które będą zatykać ujścia gruczołów potowych. W aptece dostępne są preparaty o tym składzie, takie jak:
- Antidral płyn, który jako jedyny posiada status produktu leczniczego,
- Medispirant roll-on,
- Oxedermil krem,
- Etiaxil roll-on.
Preparaty zawierające sole glinu wykazują skuteczność w ograniczaniu potliwości w okolicy pod pachami, natomiast mogą nie być aż tak pomocne w przypadku pocenia dłoni czy stóp. Ponadto, mogą wywoływać podrażnienia skóry. Poinformuj pacjenta, aby stosował preparat na suchą skórę i w przypadku okolicy pach zachował odstęp około 12 h od depilacji, aby uniknąć podrażnień.[1][2][3]
Zaleć pacjentowi stosowanie tych preparatów na noc, na suchą skórę, a rano dokładne zmycie wodą. Początkowo powinno się je stosować codziennie, zmniejszając częstotliwość do kilku razy w tygodniu.
Pacjentowi z problemem nadmiernej potliwości możesz doradzić także dodatkowo stosowanie zasypek zawierających substancje ściągające i pochłaniające wilgoć, czyli talk i tlenek cynku oraz działające przeciwzapalnie i odkażająco, takie jak kwas salicylowy, kwas borowy i taniny. Z dostępnych w aptece preparatów o takim składzie możesz polecić pacjentowi m.in.:
- Alantan zasypka,
- Antypot zasypka,
- Apipuder,
- Talk kosmetyczny,
- Tanno Hermal Lotio,
- Pedipur puder,
- Proftin-G zasypka.
Preparaty te stosuje się na czystą i osuszoną skórę. Jeżeli problem potliwości dotyczy stóp, możesz doradzić pacjentowi, aby niewielką ilość zasypki wsypał do skarpet.
Preparaty dodatkowe stosowane w leczeniu nadmiernej potliwości
Wspomagająco pacjentowi z problemem nadmiernej poptliwości można polecić stosowanie szałwii lekarskiej w postaci ziół do zaparzania. Brak jest wystarczających dowodów klinicznych na skuteczność, ale tradycyjnie przyjmuje się, że nalewka lub wyciąg z szałwii lekarskiej stosowane przez 2-4 tygodnie mogą hamować wydzielanie potu.[4] (Patrz: “Szałwia lekarska – Salvia officinalis L.”.)
Leczenie niefarmakologiczne nadmiernej potliwości
W przypadku pacjentów, u których stosowanie antyperspirantów czy zasypek nie przynosi oczekiwanych efektów, lekarz może rozważyć iniekcje z toksyny botulinowej. Toksyna botulinowa hamuje uwalnianie acetylocholiny, przez co ogranicza wydzielanie potu. Skuteczność terapii toksyną botulinową potwierdza wieloośrodkowe badanie kliniczne, w którym ograniczenie potliwości stwierdzono aż u 98% pacjentów.[5]
Ponadto, w leczeniu nadpotliwości stóp, podolodzy stosują zabiegi jonoforezy wodnej. Jonoforeza to zabieg wykorzystujący prąd stały oraz substancje czynne, które podczas zabiegu ulegają rozpadowi na jony i są przy jego pomocy wtłaczane w głębsze warstwy skóry. Stymulowane są synaptyczne przejścia nerwów gruczołów potowych, dzięki czemu część z nich przestaje wydzielać pot.
Zalecenia niefarmakologiczne dla pacjentów z nadmierną potliwością
Pacjentowi zmagającemu się z problemem nadmiernej potliwości możesz przypomnieć o:
- unikaniu ostrych przypraw, alkoholu i kawy,
- redukcji napięcia i stresu,
- noszeniu luźnych ubrań z naturalnych włókien.
Tematykę nadmiernej potliwości omówiono również w innym artykule. (Patrz: “Sposoby na nadmierną potliwość”.)
Piśmiennictwo
- Kalantari KK, et al.: The Effect and Persistency of 1% Aluminum Chloride Hexahydrate Iontophoresis in the Treatment of Primary Palmar Hyperhidrosis. Iran J Pharm Res. 2011 Summer; 10(3): 641–645⬏
- Kim KS, et al.: Clinical analysis on the therapeutic efficacy of 20% aluminum chloride solution in primary hyperhidrosis. Korean J. Dermatol. 2000;38:1488–1491⬏
- Lakraj A, et al.: Hyperhidrosis: Anatomy, Pathophysiology and Treatment with Emphasis on the Role of Botulinum Toxins. Toxins (Basel). 2013 Apr; 5(4): 821–840⬏
- Assessment Report on Salvia Officinalis L., Folium and Salvia Officinalis L., Aetheroleum. EMA. Comittee on Herbal Medicinal Products (HMPC). 2019⬏
- Heckmann M, et al.: Botulinum toxin A for axillary hyperhidrosis (excessive sweating). N Engl J Med. 2001.⬏
A czy preparaty zamykające gruczoły potowe, stosowane długotrwale, głównie w lecie nie wpływają negatywnie na procesy termoregulacji organizmu ?
Można byłoby wspomnieć jeszcze o preparatach z metanaminą. I to nie tylko o tym wyprodukowanym przez pewną bardzo popularną firmę. Szczególnie, że zarówno Pedipur, jak i ten reklamowany, mają rejestrację leku.
Tu jest jeszcze przegląd: https://opieka.farm/dermatologia/sposoby-na-nadmierna-potliwosc/ 🙂
Przeprowadzone badania wykazały, że nie wpływa. 🙂 https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/18494900/