Synonimy: bee pollen
Pyłek pszczeli to surowiec wytwarzany przez pszczoły. Owady te zbierają pyłek roślinny, mieszają go z wydzielinami gruczołów ślinowych lub nektarem, a następnie formują w małe grudki i umieszczają w specjalnych koszyczkach, znajdujących się ostatniej parze odnóży. Po przetransportowaniu do ula pyłek jest pakowany do komórek plastra miodu, poddawany fermentacji beztlenowej i stanowi pokarm dla pszczół. Pyłek pszczeli jest składnikiem dostępnych na rynku suplementów diety będących źródłem witamin i mających wzmacniać odporność organizmu na infekcje.
Działanie i zastosowanie pyłku pszczelego
Pyłek pszczeli jest wykorzystywany ze względu na działanie odżywcze i uzupełnianie niedoborów składników mineralnych. Jest on wysoce skoncentrowanym źródłem składników pokarmowych, bogatym w witaminy, minerały, pierwiastki śladowe, enzymy i aminokwasy. Pyłek pszczeli zawiera około 30% białka, 55% węglowodanów, 1–2% tłuszczu oraz 3% minerałów i śladowe ilości witamin.[1] W niektórych próbkach stwierdzono także dość wysokie stężenie witaminy C. Pyłek pszczeli może wykazywać w pewnym stopniu skuteczność w poprawie wydolności fizycznej, zespole napięcia przedmiesiączkowego i łagodnym rozroście gruczołu krokowego. Mimo że na rynku dostępne są liczne suplementy diety zawierające pyłek pszczeli mające wspomagać odporność, nie odnaleźliśmy żadnych danych klinicznych na temat jego skuteczności w zapobieganiu infekcjom czy zmniejszaniu podatności na przeziębienie.
Niewystarczające lub brak dowodów na skuteczność pyłku pszczelego
Wyniki badań klinicznych nie są wystarczające, aby uznać pyłek pszczeli za skuteczny surowiec w jakimkolwiek wskazaniu. W wielu przypadkach uzyskane rezultaty są niespójne lub istnieją wątpliwości dotyczące prawidłowego zaplanowania badania. Przeprowadzone badania wskazują na potencjalną skuteczność pyłku w takich wskazaniach jak:
- Poprawa wydolności – 2-letnie badanie z podwójnie ślepą próbą ujawniło, że pyłek pszczeli nie wykazuje korzystnego wpływu na metabolizm lub wydolność u sportowców.[2] Wyniki innego badania sugerują natomiast, że biegacze, którzy zażywali pyłek pszczeli, szybciej wracali do sił po wysiłku, dlatego też pyłek może być wartościowy w łagodzeniu zwykłego zmęczenia i braku energii. Należy jednak zwrócić uwagę na niewielką grupę testową w tym badaniu.[3] Kolejne 6-tygodniowe badanie z udziałem 20 pływaków wyczynowych nie wykazało różnic w testach siły i wytrzymałości między osobami leczonymi pyłkiem pszczelim a tymi, którym podawano placebo (olej z wątroby dorsza), jednak w dalszej analizie zauważono, że pływacy leczeni pyłkiem pszczelim opuścili tylko 4 dni treningu z powodu infekcji górnych dróg oddechowych w porównaniu z osobami leczonymi placebo, u których wartość ta wyniosła 27 dni.[4]
- Zespół napięcia przedmiesiączkowego (PMS) – w podwójnie zaślepionym badaniu z randomizacją kontrolowanym placebo oceniano wpływ leku ziołowego, zawierającego w składzie wyciąg z pyłku pszczelego (36 mg), połączony wyciąg z pyłku i słupka (120 mg) oraz mleczko pszczele (6 mg) na PMS u 32 kobiet z regularnymi cyklami. Zaobserwowano, że ogólne objawy, takie jak drażliwość i dysforia (obniżenie nastroju), uległy poprawie po zastosowaniu leku ziołowego, a dowody sugerowały powolny początek działania i przedłużony efekt.[5] Wpływ samego pyłku pszczelego na objawy związane z PMS pozostaje niejasny.
- Łagodny rozrost gruczołu krokowego (BPH) – skuteczność wyciągu z pyłku pszczelego była analizowana w chorobach prostaty ze względu na jego przypuszczalne działanie przeciwzapalne i antyandrogenne.[6] W przeglądzie systematycznym z 2000 roku, który obejmował 4 badania o łącznej liczbie prawie pół tysiąca uczestników, badano skuteczność preparatu zawierającego wyciąg z pyłku pszczelego w leczeniu łagodnego rozrostu gruczołu krokowego. Uzyskane dowody sugerują, że pyłek jest dobrze tolerowany i nieznacznie poprawia ogólne objawy urologiczne, w tym nokturię (częste oddawanie moczu w nocy). Badania te były jednak ograniczone ze względu na krótki czas trwania, liczbę uczestników i wątpliwą standaryzację preparatów.[7]
Bezpieczeństwo stosowania pyłku pszczelego
Doustnie stosowany pyłek pszczeli jest zazwyczaj dobrze tolerowany przez większość osób, jednak pacjenci z alergią na pyłki roślin, zwłaszcza na chryzantem, mniszka lekarskiego, ambrozji i innych roślin z rodziny astrowatych, są narażeni na poważne reakcje alergiczne. Reakcje te mogą obejmować objawy takie jak swędzenie, obrzęk, duszność, zawroty głowy, a nawet wstrząs anafilaktyczny. Wśród przewlekłych objawów alergii wywołanej przez pyłek pszczeli wymienia się zaburzenia żołądkowo-jelitowe i neurologiczne oraz eozynofilię. Istnieją również doniesienia wskazujące na możliwość zanieczyszczenia pyłku pszczelego przez grzyby, potencjalnie wytwarzające mykotoksyny, w tym przez gatunki z rodzaju Penicillium, Aspergillus i Alternaria.[8]
Pyłek pszczeli w ciąży i podczas laktacji
Brakuje danych dotyczących bezpieczeństwa i skuteczności przyjmowania preparatów z pyłkiem pszczelim w ciąży i okresie laktacji. Zaleca się jednak unikanie stosowania pyłku pszczelego u kobiet ciężarnych i karmiących piersią, ponieważ może on wykazywać działanie stymulujące skurcze macicy.
Interakcje pyłku pszczelego
Pyłek pszczeli może wchodzić w interakcje z warfaryną i acenokumarolem, nasilać ich działanie przeciwzakrzepowe, a tym samym zwiększać ryzyko krwawienia.
Preparaty dostępne na rynku zawierające pyłek pszczeli
Dostępne na rynku preparaty z pyłkiem pszczelim mają status suplementów diety. Przykładowe preparaty zostały przedstawione w tabeli poniżej.
Wybrane suplementy zawierające pyłek pszczeli:
| Nazwa preparatu | Zawartość pyłku pszczelego w sugerowanej dawce dobowej | Opis producenta |
| SOLGAR Kwiatowy Pyłek Pszczeli | 500 mg | Suplement diety polecany jako środek wspomagający odporność oraz jako wzbogacenie diety w niezbędne witaminy. |
| Apibon | 1200 mg
Pozostałe składniki: Ekstrakt z propolisu |
Suplement diety zawierający składniki wspomagające odporność. |
| Propolis Plus | 600 mg
Pozostałe składniki: Standaryzowany ekstrakt propolisowy, cynk, wit. C |
Suplement diety polecany osobom, które chcą wspierać swoją odporność. |
Piśmiennictwo
- Mirkin, G. (1989). Can bee pollen benefit health? JAMA, 262(13):1854.⬏
- Montgomery, P.L. (1977). Bee pollen: wonder drug or humbug? New York Times. 5:1,7.⬏
- Blustein, P. (1981). Pollinated presidents aside, experts doubt value of bee pick-me-up. Wall Street Journal.⬏
- Maughan, R. J., Evans, S. P. (1982). Effects of pollen extract upon adolescent swimmers. British journal of sports medicine, 16(3), 142–145. https://doi.org/10.1136/bjsm.16.3.142⬏
- Winther, K., Hedman, C. (2002). Assessment of the effects of the herbal remedy Femal on the symptoms of premenstrual syndrome: a randomized, double-blind, placebo-controlled study. Curr Ther Res Clin Exp, 63(5):344-353.8905606.⬏
- Dhar, N. B., Shoskes, D. A. (2007). New therapies in chronic prostatitis. Current urology reports, 8(4), 313–318. https://doi.org/10.1007/s11934-007-0078-5⬏
- MacDonald, R., Ishani, A., Rutks, I., Wilt, T. J. (2000). A systematic review of Cernilton for the treatment of benign prostatic hyperplasia. BJU international, 85(7), 836–841. https://doi.org/10.1046/j.1464-410x.2000.00365.x⬏
- González, G., Hinojo, M. J., Mateo, R., Medina, A., Jiménez, M. (2005). Occurrence of mycotoxin producing fungi in bee pollen. International journal of food microbiology, 105(1), 1–9. https://doi.org/10.1016/j.ijfoodmicro.2005.05.001⬏
