fbpx

Pyrantel – Ścieżka rekomendacji

Autor:
mgr farm.
Publikacja: 15/09/2023
Tabletki zawierające pyrantel.
Pyrantel - komu polecać, jak stosować, jak działa, na jakie interakcje i efekty uboczne zwrócić uwagę?
Zagadnienia:

Spis treści

Treść tylko dla farmaceutów i techników farmaceutycznych.

Pyrantel to substancja lecznicza o działaniu przeciwpasożytniczym, wskazana w przypadku zakażeń robakami obłymi. Na rynku dostępny jest bez recepty w postaci tabletek 250 mg i zawiesiny doustnej w stężeniu 250 mg/5 ml.

Pyrantel – Komu można polecać?

Preparaty z pyrantelem, w zależności od postaci leku, polecić można:

  • dorosłym zakażonym owsikiem (u których wystąpią charakterystyczne objawy, takie jak: świąd odbytu, utrata łaknienia, drażliwość czy też wtórne zakażenia bateryjne skóry wokół odbytu),
  • rodzicom dzieci zakażonych owsikiem (zawiesinę mogą oni zastosować u swoich dzieci od 2. r.ż., tabletki z kolei od 6.r.ż.),
  • osobom mieszkającym wspólnie z zakażonymi owsikiem.

Mimo że substancja lecznicza – pyrantel, może być skuteczna w przypadku glistnicy i zakażeń tęgoryjcem, jest to zastosowanie off label. (Patrz: Off-label, czyli pozarejestracyjne stosowanie leku”.) Pacjentów zgłaszających: silne bóle brzucha, zaburzenia trawienne, ogólne osłabienie organizmu czy też męczący kaszel, występujący głównie w nocy, warto skierować do lekarza, gdyż objawy te wskazywać mogą na zakażenia glistą ludzką.

Pyrantel – Jak stosować?

W owsicy całą dawkę leku (uzależnioną od masy ciała pacjenta) stosuje się jednorazowo. W zakażeniach tęgoryjcem i glistą ludzką decyzję o leczeniu podejmuje lekarz. W glistnicy schemat dawkowania jest identyczny jak w owsicy (jednorazowa dawka leku uzależniona od masy ciała), jednak pyrantel nie jest lekiem pierwszego rzutu w tym wskazaniu. W przypadku zakażenia tęgoryjcem dawkę leku należy powtarzać przez 3 kolejne dni. Maksymalna dawka, jaką można przyjąć jednorazowo to 1 g.

Pyrantel można przyjmować w trakcie posiłku lub na pusty żołądek o dowolnej porze dnia, popijając pełną szklanką wody. Może być także podawany z mlekiem i sokiem owocowym.[1]

W trakcie leczenia bardzo ważne jest zachowanie podstawowych zasad higieny. Warto pamiętać, aby:

  •  wyprać w gorącej wodzie i uprasować bieliznę osobistą oraz pościel,
  • brać poranny prysznic, kąpiel bądź podmywać okolice odbytu ciepłą wodą z mydłem, co znacznie ograniczy możliwość autoinwazji,
  • dokładnie sprzątać mieszkanie, ponieważ jaja owsika w ciepłych i suchych miejscach pozostają zakaźne do 2 dni.

U dzieci (od 2 r.ż.) praktyczniejszą formą jest zawiesina, u starszych (od 6. r.ż.) zastosować można tabletki, które przed połknięciem należy dokładnie pogryźć lub rozkruszyć.

W przypadku pozytywnego wyniku badania parazytologicznego, po 14 dniach od zakończenia kuracji bądź nawrotu objawów, powtórną dawkę leku przyjąć można po 2-3 tygodniach.

Pyrantel – Jak działa?

Pyrantel działa tylko w świetle jelita porażając mięśnie pasożytów, dzięki czemu unieruchomione mogą zostać usunięte z jelit za pomocą ruchów perystaltycznych. Działa na pasożyty dojrzałe oraz te we wczesnym stadium rozwojowym.

Nieskuteczny jest jednak wobec larw w trakcie migracji w tkankach – w przypadku owsików bytujących wyłącznie w jelicie, nie jest to istotna informacja, będzie mieć znaczenie w przypadku zastosowania leku off label.

Działanie leków przeciwpasożytniczych poruszliśmy też w innym opracowaniu. (Patrz: Robaczyce z perspektywy farmaceuty”.)

 

Pyrantel – Na co uważać?

Według producenta, leku z pyrantelem nie należy stosować u matek karmiących piersią, a jeśli występuje konieczność jego przyjęcia, zalecane jest zaprzestanie karmienia. Niemniej jednak biorąc pod uwagę jego słabe wchłanianie z przewodu pokarmowego, a co za tym idzie znikome przenikanie do mleka matki, oraz brak zgłoszeń o działaniu szkodliwym u dzieci karmionych piersią, których matki stosowały pyrantel, można go uznać za zgodny z karmieniem piersią.[2]

W przypadku kobiet ciężarnych brakuje badań co do bezpieczeństwa zastosowania pyrantelu. Z uwagi na słabe wchłanianie z przewodu pokarmowego, może być stosowany w ciąży tylko w razie wyraźnej potrzeby (potwierdzonej infekcji).

Działania niepożądane leków z pyrantelem występują rzadko, mogą to być dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego (nudności, wymioty czy bóle brzucha) i zawroty głowy.

Pyrantel – Na jakie interakcje zwracać uwagę?

Interakcje pyrantelu są rzadkie i mało istotne klinicznie. Przy jednoczesnym stosowaniu teofiliny (Theovent, Euphyllin long, Theospirex) może dojść do zwiększenia stężenia teofiliny we krwi, jednak jest to interakcja mało istotna klinicznie.

Pyrantel – Dodatkowe informacje

Aktualnie w Polsce embonian pyrantelu dostępny jest w dwóch postaciach bez recepty:

  • Pyrantelum Owix – zawiesina doustna 250 mg/5 ml,
  • Pyrantelum Owix – tabletki 250 mg.

Po otwarciu zawiesinę należy zużyć do 21 dni.

Według przeglądu systematycznego z metaanalizą porównującego skuteczność leków przeciwpasożytniczych w przypadku glistnicy pyrantel jest równie skuteczny co mebendazol (Veromox) czy albendazol (Zentel),[3] jednak zastosowanie w preparatach OTC ogranicza się jedynie do zakażeń owsikiem (Enterobius vermicularis).

Zobacz też: (Patrz: Iwermektyna – zastosowanie w leczeniu świerzbu, wszawicy, trądziku i malarii”.)

Piśmiennictwo

  1. Drugs.com: Pyrantel [dostęp 11.08.2019]]
  2. e-lactancia.org: Pyrantel Embonate. [dostęp: 9.08.2019]
  3. Keiser J, Utzinger J. Efficacy of current drugs against soil-transmitted helminth infections: systematic review and meta-analysis. JAMA 2008; 299(16): 1937-1948 abstrakt
Subskrybuj
Powiadom o
2 komentarzy
Najwyżej oceniane
Nowsze Najstarsze
Inline Feedbacks
View all comments
Agata Bereś-Jabs

Czy istnieją jakieś dowody na skuteczność i bezpieczeństwo pyrantelu jako “profilaktyki” przed zakażeniami owsikiem? Pacjenci niekiedy stosują taką “terapię”, jeśli dużo podróżują komunikacją miejską itd. Czy w ogóle ma to sens i czy jest bezpieczne?

Patrycja Cieślik

Zacznę od końca 🙂 Pyrantel w małym stopniu wchłania się z przewodu pokarmowego, co sprawia, że ogólnoustrojowe działania niepożądane są rzadkie. Wg ChPL “U pacjentów z zaburzeniami czynności wątroby można rozważyć zmniejszenie dawki, gdyż produkt leczniczy powoduje przemijające zwiększenie aktywności aminotransferazy asparaginianowej (AspAT) we krwi.”

WHO rekomenduje faktycznie profilaktyczne odrobaczanie, jednak tylko w szczególnych przypadkach: jeżeli mamy do czynienia z osobami mieszkającymi na obszarach, gdzie wyjściowa częstość występowania wszelkich infekcji przenoszonych przez glebę wśród dzieci wynosi 20% lub więcej. WHO rekomenduje stosowanie albendazolu (Zentel) lub mebendazolu (Vermox). https://www.who.int/elena/titles/full_recommendations/deworming/en/

Nie udało mi się znaleźć danych dotyczących profilaktycznego stosowania pyrantelu.

Jako zajawiona kociara muszę jeszcze dodać, że chociaż standardem jest regularne odrobaczanie psów i kotów, prawidłowym postępowaniem jest badanie próbek kału. Dlaczego? Nawet leki przeciwrobacze o szerokim spektrum działania mogą “pominąć” niektóre pasożyty. Jeśli zbadamy kał, to w razie infekcji lekarz dobierze odpowiedni lek.

Profilaktyką zakażeń pasożytniczych u ludzi (poza obszarami, które wspomina WHO) jest zatem zachowanie zasad higieny 🙂

FB
Twitter/X
LinkedIn
WhatsApp
Email
Wydrukuj

Zobacz też

Inne o zagadnieniu:

2
0
Wyraź swoje zdanie i dodaj komentarz :)x

Zaloguj się