E-recepty funkcjonują już ponad dwa lata, ale nadal są z nimi problemy. Zebrałem w jednym miejscu wszystkie informacje o receptach w postaci elektronicznej. Takie podsumowanie jest pomocne w rozwiązywaniu codziennych problemów z realizacją e-recept.
Podstawa prawna e-recepty
Już od stycznia 2019 wszystkie recepty, również papierowe, należy otaksowywać w formie elektronicznej, przez wystawienie Dokumentu Realizacji Recepty. Następny krok to zastąpienie recept papierowych przez recepty elektroniczne.
Podstawa prawna e-recepty
Podstawową formą recepty, od 8 stycznia 2020 r., jest postać elektroniczna. Wystawienie recepty w postaci papierowej zostało ograniczone tylko do konkretnych sytuacji wyjątkowych. Sytuacje te są następujące:
- brak dostępu do Systemu Informacji Medycznej, wystawienie recepty transgranicznej w państwie, które nie realizuje recept transgranicznych w postaci elektronicznej,
- wystawienie recepty transgranicznej dla osoby małoletniej,
- wystawienie recepty dla osoby o nieustalonej tożsamości,
- wystawienie recepty przez lekarza lub lekarza dentystę wykonującego zawód tymczasowo i okazjonalnie,
- wystawienie recepty przez pielęgniarkę lub położną wykonującą zawód czasowo i okazjonalnie,
- wystawienie recepty dla osoby wystawiającej lub dla rodziny.
Jest to zapisane w przytoczonych poniżej fragmentach ustaw prawo farmaceutyczne oraz o systemie informacji w ochronie zdrowia:
Art. 56. 2. Recepty mogą być wystawiane w postaci papierowej do dnia 7 stycznia 2020 r.[1]
Art. 95b. 1. Recepta jest wystawiana w postaci elektronicznej albo papierowej.2. Receptę w postaci papierowej wystawia się w przypadku:
1) braku dostępu do systemu teleinformatycznego, o którym mowa w art. 7 ustawy z dnia 28 kwietnia 2011 r. o systemie informacji w ochronie zdrowia;
2) (uchylony)
3) recepty transgranicznej, jeżeli państwo realizacji nie realizuje recept transgranicznych w postaci elektronicznej lub recepta transgraniczna przeznaczona jest dla osoby małoletniej;
4) recepty dla osoby o nieustalonej tożsamości;
5) recepty wystawianej przez lekarza, o którym mowa w art. 9 ust. 2 ustawy o zawodzie lekarza, albo pielęgniarkę i położną, o której mowa w art. 24 ust. 1 ustawy z dnia 15 lipca 2011 r. o zawodach pielęgniarki i położnej (Dz. U. z 2021 r. poz. 479 i 1559).
6) (uchylony)3. Recepta dla:
1) osoby wystawiającej, zwana dalej „receptą pro auctore”,
2) małżonka, osoby pozostającej we wspólnym pożyciu, krewnych lub powinowatych w linii prostej, a w linii bocznej do stopnia pokrewieństwa między dziećmi rodzeństwa osoby wystawiającej, zwana dalej „receptą pro familiae
– jest wystawiana w postaci elektronicznej albo papierowej.[2]
Art. 9. 2. Lekarz, lekarz dentysta będący obywatelem państwa członkowskiego Unii Europejskiej, który posiada prawo do wykonywania zawodu lekarza lub lekarza dentysty w innym niż Rzeczpospolita Polska państwie członkowskim Unii Europejskiej, może tymczasowo i okazjonalnie wykonywać zawód lekarza, lekarza dentysty bez konieczności uzyskania prawa wykonywania zawodu lekarza albo prawa wykonywania zawodu lekarza dentysty albo bez konieczności uzyskania wpisu do rejestru podmiotów wykonujących działalność leczniczą, jeżeli złoży w Naczelnej Radzie Lekarskiej: …[3]
Art. 24. 1. Pielęgniarka lub położna będąca obywatelem państwa członkowskiego Unii Europejskiej może czasowo i okazjonalnie wykonywać na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej zawód pielęgniarki lub położnej bez konieczności stwierdzenia prawa wykonywania zawodu odpowiednio pielęgniarki lub położnej, jeżeli przed rozpoczęciem po raz pierwszy czasowego i okazjonalnego wykonywania zawodu złoży w okręgowej izbie pielęgniarek i położnych, właściwej ze względu na miejsce wykonywania zawodu: …[4]
Zmiany w związku z przejściem na e-recepty.
W związku z zamianą recept papierowych na recepty elektroniczne wprowadzono szereg zmian. Pierwsza z nich jest taka, że recepta jest teraz dokumentem elektronicznym zapisanym w Systemie Informacji Medycznej, w skrócie SIM. Druga zmiana to ilość leków na recepcie. Na recepcie elektronicznej można przepisać tylko jeden lek. Recepty można jednak łączyć w pakiety do pięciu recept w celu ułatwienia przekazywania danych dostępowych. Następna zmiana to możliwość częściowej realizacji recepty. Kolejne realizacje mogą nastąpić jedynie w aptece, w której rozpoczęto realizację recepty. Natomiast recepty połączone w jeden pakiet mogą być realizowane niezależnie w różnych aptekach. W przypadku recept papierowych częściowa realizacja była możliwa jedynie za pomocą wystawienia odpisu recepty. Odpisy jednak nie mogły być refundowane. Następna zmiana dotyczy poprawiania recepty przez osobę wystawiającą. Raz wystawiona e-recepta nie może być zmieniana. Błędną receptę można anulować i wystawić nową receptę. Powyższe zasady zapisano w przytoczonych poniżej przepisach ustawy PF:
Art. 96a. 9. Na jednej recepcie w postaci papierowej przepisuje się do pięciu produktów leczniczych gotowych lub środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego, lub wyrobów medycznych albo jeden produkt leczniczy recepturowy, a na recepcie wystawionej w postaci elektronicznej – jeden produkt leczniczy lub środek spożywczy specjalnego przeznaczenia żywieniowego, lub wyrób medyczny. W przypadku wystawienia więcej niż jednej recepty w postaci elektronicznej, osoba wystawiająca może, w celu usprawnienia ich realizacji, połączyć te recepty w pakiet.
9a. Receptę wystawioną w postaci elektronicznej zapisuje się w SIM.
9b. Treść recepty zapisanej w SIM nie może być zmieniana. Recepta wystawiona w postaci elektronicznej, której treść wymaga zmiany, zostaje anulowana w SIM przez osobę wystawiającą tę receptę, a zmiana treści takiej recepty następuje przez wystawienie nowej recepty.[2]
Dostęp apteki do systemu P1
Apteka w celu realizacji recepty, nawet papierowej, musi być podłączona do systemu Elektronicznej Platformy Gromadzenia, Analizy i Udostępnienia Zasobów Cyfrowych o Zdarzeniach Medycznych, zwanego P1. Wszystkie apteki były obowiązane do podłączenia do Systemu P1 do końca roku 2018. Zgłoszenia gotowości podłączenia swoich systemów do systemu P1 dokonuje kierownik apteki. Wniosek składa się na stronie internetowej https://sow.ezdrowie.gov.pl/wniosek. Szczegółowe informacje w sprawie składania wniosku o dostęp do Systemu P1 dostępne na stronie https://ezdrowie.gov.pl/portal/artykul/podlaczenie-do-systemu-p1-przez-apteki-i-punkty-apteczne. Powyższe obowiązki wynikają z przytoczonych poniżej przepisów ustawy o systemie informacji w ochronie zdrowia:
Art. 7. 3a. Zgłoszenie gotowości podłączenia usługodawcy do systemu, o którym mowa w ust. 1, następuje przez złożenie jednostce, o której mowa w ust. 2, deklaracji gotowości w postaci elektronicznej.
3b. Deklarację, o której mowa w ust. 3a, może złożyć także w przypadku:
1) apteki – kierownik apteki;
Art. 56. 4a. Apteki są obowiązane do zgłoszenia jednostce podległej ministrowi właściwemu do spraw zdrowia, właściwej w zakresie systemów informacyjnych ochrony zdrowia, gotowości podłączenia swoich systemów do systemu, o którym mowa w art. 7 ust. 1, oraz do podłączenia się do tego systemu, nie później niż do dnia 31 grudnia 2018 r.[1]
Obowiązek elektronicznego otaksowania wszystkich recept, w tym papierowych, wynika z rozporządzeń w sprawie recept, już od rozporządzenia z 13 kwietnia 2018 r., którego fragment zamieszczam poniżej:
§ 2. Użyte w rozporządzeniu określenia i skróty oznaczają:
1) Dokument Realizacji Recepty – dokument elektroniczny wytworzony w wyniku elektronicznego otaksowania recepty;
§ 7. 1. Realizacja recepty obejmuje jej otaksowanie oraz wydanie przepisanych na niej produktów leczniczych, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego lub wyrobów medycznych.
3. Otaksowanie recepty polega na wytworzeniu Dokumentu Realizacji Recepty dla każdej pozycji na recepcie.[5]
Od dnia 1 stycznia Dokument Realizacji Recepty musi już zawierać wszystkie dane, co wynika z rozporządzenia z 11 września 2018 r., zmieniającego rozporządzenie w sprawie recept. Odpowiedni fragment zamieszczam poniżej:
§ 2. Do dnia 31 grudnia 2018 r. Dokument Realizacji Recepty może nie obejmować danych, o których mowa:
1) w § 7 ust. 5 pkt 4 i ust. 6 pkt 4 i 5 rozporządzenia zmienianego w § 1;
2) w § 7 ust. 5a pkt 2 rozporządzenia zmienianego w § 1, w brzmieniu nadanym niniejszym rozporządzeniem.[6]
Kto może wystawić e-receptę
Do wystawienia e-recepty są uprawnione te same osoby, co w przypadku recept papierowych. E-recepta to tylko inna forma tego samego dokumentu. Recepty wystawiane przez farmaceutów też w większości powinny być wystawiane w postaci elektronicznej, co zapisano w przytoczonym poniżej, fragmencie art. 96 ustawy PF:
Art. 96. 3a. W celu kontynuacji terapii produktem leczniczym, środkiem spożywczym specjalnego przeznaczenia żywieniowego lub wyrobem medycznym przepisanym przez lekarza na recepcie, zwanej dalej „receptą kontynuowaną”, farmaceuta może w ramach sprawowania opieki farmaceutycznej, o której mowa w art. 4 ust. 2 ustawy z dnia 10 grudnia 2020 r. o zawodzie farmaceuty, wystawić receptę na produkty lecznicze, środki spożywcze specjalnego przeznaczenia żywieniowego lub wyroby medyczne, do której stosuje się następujące zasady:
6) jest wystawiana w postaci elektronicznej;
4. Farmaceuta posiadający prawo wykonywania zawodu może wystawić receptę dla osoby, o której mowa w art. 95b ust. 3, albo receptę farmaceutyczną – w przypadku zagrożenia zdrowia pacjenta, do których stosuje się następujące zasady:
1) jest wystawiana w postaci elektronicznej, a w postaci papierowej w przypadku:
a) braku dostępu farmaceuty do systemu teleinformatycznego, o którym mowa w art. 7 ustawy z dnia 28 kwietnia 2011 r. o systemie informacji w ochronie zdrowia,
b) recepty dla osoby o nieustalonej tożsamości – w przypadku recepty farmaceutycznej,
c) wystawienia przez farmaceutę, o którym mowa w art. 38 ust. 1 ustawy z dnia 10 grudnia 2020 r. o zawodzie farmaceuty;[2]
Archiwizacja e-recept
Wystawione recepty oraz informacje o ich realizacji trafiają do SIM w czasie rzeczywistym. Są tam przechowywane przez 5 lat od końca roku w którym zostały zrealizowane, a w przypadku recept refundowanych, od końca roku w którym nastąpiła refundacja. Recepty są dostępne w każdej chwili dla:
- pacjenta,
- osoby wystawiającej receptę,
- dla osób o których mowa w art. 35 ustawy o SIOZ,
- apteki lub punktu aptecznego, które zrealizowały receptę,
- dla NFZ, w przypadku recept refundowanych,
- dla Inspekcji Farmaceutycznej, w zakresie uprawnień.
Zasady te zapisano w przepisach zamieszczonych poniżej:
Art. 11. 5. Usługodawca zamieszcza w SIM w czasie rzeczywistym:
1) recepty, o których mowa w art. 2 pkt 6 lit. a, oraz skierowania określone w przepisach wydanych na podstawie art. 59aa ust. 2 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych;
2) dane dotyczące realizacji recepty, o której mowa w art. 2 pkt 6 lit. a, lub zmiany statusu skierowania określonego w przepisach wydanych na podstawie art. 59aa ust. 2 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych.[1]
Art. 96a. 9e. Recepty w postaci elektronicznej są przechowywane w SIM przez okres co najmniej 5 lat, licząc od zakończenia roku kalendarzowego, w którym:
1) nastąpiła refundacja – w przypadku recept na refundowane leki, środki spożywcze specjalnego przeznaczenia żywieniowego lub wyroby medyczne;
2) zostały zrealizowane – w przypadku recept innych niż określone w pkt 1.[2]
§ 16. Recepty wystawione w postaci elektronicznej oraz Dokument Realizacji Recepty, po ich przesłaniu do SIM, są przechowywane w sposób zapewniający ich bezpieczeństwo i dostępność dla:
1) pacjenta, dla którego wystawiono receptę;
2) osoby wystawiającej receptę;
3) osób, o których mowa w art. 35 ustawy o SIOZ;
4) apteki ogólnodostępnej lub punktu aptecznego, które zrealizowały receptę;
5) osób upoważnionych przez Prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia, jeżeli recepty te dotyczą produktu leczniczego, środka spożywczego specjalnego przeznaczenia żywieniowego lub wyrobu medycznego podlegających refundacji ze środków publicznych;
6) organów Państwowej Inspekcji Farmaceutycznej w zakresie jej uprawnień.[7]
Części techniczna i graficzna e-recepty
Recepta w postaci elektronicznej jest zapisana w systemie SIM. W programie aptecznym po jej pobraniu zobaczymy dwie warstwy:
- warstwę graficzną – wizualną – widoczna z prawej strony ekranu,
- warstwę techniczną, widoczna z lewej.
Warstwa graficzna to odwzorowanie widoku recepty, na podstawie danych wysłanych do SIM. Ta część recepty powinna wyglądać tak, jak widziała ją osoba wystawiająca receptę.
Warstwa techniczna to wybrane dane niezbędne do realizacji recepty. W tej warstwie znajdują się dane pacjenta, osoby wystawiającej, miejsca wystawienia oraz status i daty recepty, a także informacja o przepisanych produktach.
Recepty są wystawiane w różnych programach, następnie kod recepty jest wysyłany do SIM, gdzie jest zapisywany przy pomocy tzw. transformat. Przy tłumaczeniu recepty między systemami mogą pojawiać się błędy z różnych przyczyn. Może to powodować, że recepta będzie różnie wyświetlana w różnych programach, np. jakaś informacja będzie widoczna tylko w jednej z warstw recepty.
W związku z tymi problemami Ministerstwo Zdrowia wydało w sprawie sposobu oznaczania ważności recepty. Treść komunikatu jest następująca:
Informujemy, że wskazanie przez osobę uprawnioną 365-dniowej ważności e-recepty, przy jednoczesnym prawidłowym oznaczeniu na niej innych elementów, umożliwia realizację e-recepty w ww. czasie, nawet jeżeli ww. oznaczenie widnieje jedynie w jednej z warstw e-recepty, np. tylko w jej warstwie technicznej.[8]
Inne problemy z wyświetlaniem e-recepty mogą wynikać z faktu, że programy gabinetowe korzystają z nieaktualnych słowników leków. Tu również MZ wydało komunikat pozwalający zrealizować receptę przy niektórych błędach. Komunikat brzmi następująco:
Informujemy, że niezgodność danych zawartych w warstwie graficznej e-recepty z danymi zawartymi w jej warstwie technicznej – przy jednoczesnym prawidłowym oznaczeniu na e-recepcie innych wymaganych przepisami elementów – nie uniemożliwia realizacji takiej e-recepty.
W sytuacji niezgodności pomiędzy ww. danymi można wydać lek zgodnie z ordynacją wpisaną w części wizualnej e-recepty – o ile oznaczenia w części wizualnej są prawidłowe – niezależnie od tego co wynika z danych wskazanych w części technicznej e-recepty.[9]
Realizacja e-recepty
Realizacja e-recept generalnie nie różni się od realizacji recept papierowych. Oczywiście nie dostajemy od pacjenta recepty do ręki tylko dane dostępowe w jednej z form, o których pisałem wyżej. Jest jednak kilka szczegółów charakterystycznych dla recept w postaci elektronicznej.
Pobranie e-recepty przez aptekę
Recepty elektroniczne są przechowywane w Systemie Informacji Medycznej, który jest częścią Systemu P1. Pacjent otrzymuje jedynie informację o wystawionej recepcie. Informacja o recepcie zawiera wszystkie dane z recepty oraz dane dostępowe. Informacja ta może być przekazana w formie wydruku, e-maila, SMS-a lub do aplikacji mobilnej, jest też dostępna w Internetowym Koncie Pacjenta. Dane dostępowe do wprowadzenia w programie aptecznym mogą być w formie:
- klucza dostępu składającego się z czterdziestu czterech cyfr,
- kodu dostępu złożonego z czterech cyfr, który wymaga dodatkowo identyfikatora pacjenta,
- kodu QR, lub innego fotokodu.
Przepisy przewidują również pobranie recept z SIM za pomocą certyfikatu obecności, który jest elementem dowodu osobistego z warstwą elektroniczną. Ta funkcja e-dowodu nie została jeszcze wprowadzona do użytku.
Zasady przekazywania informacji o e-recepcie opisano w przytoczonych poniżej przepisach PF:
Art. 96. 1. Produkty lecznicze, środki spożywcze specjalnego przeznaczenia żywieniowego i wyroby medyczne są wydawane z apteki ogólnodostępnej przez farmaceutę lub technika farmaceutycznego w ramach jego uprawnień zawodowych na podstawie recepty, bez recepty, na podstawie zapotrzebowania podmiotu wykonującego działalność leczniczą, zwanego dalej „zapotrzebowaniem”. W przypadku recepty w postaci elektronicznej, produkty lecznicze, środki spożywcze specjalnego przeznaczenia żywieniowego i wyroby medyczne są wydawane po:
1) udostępnieniu klucza dostępu do recepty lub pakietu recept, o którym mowa w art. 96b ust. 1 pkt 1, albo
2) udostępnieniu kodu dostępu, o którym mowa w art. 96b ust. 1 pkt 2, oraz numeru PESEL, albo
3) potwierdzeniu obecności pacjenta przy użyciu certyfikatu potwierdzenia obecności, o którym mowa w ustawie z dnia 6 sierpnia 2010 r. o dowodach osobistych (Dz. U. z 2021 r. poz. 816 i 1000), albo
4) udostępnieniu danych niezbędnych do identyfikacji pacjenta, dla którego wystawiono receptę transgraniczną, wskazanych przez państwo realizacji i zamieszczanych na stronie podmiotowej Biuletynu Informacji Publicznej urzędu obsługującego ministra właściwego do spraw zdrowia.
Art. 96b. 1. W przypadku wystawienia recepty w postaci elektronicznej pacjent otrzymuje informację o wystawionej recepcie zawierającą następujące dane:
1) numer składający się z czterdziestu czterech cyfr generowany w momencie zapisu recepty przez system, o którym mowa w art. 7 ust. 1 ustawy z dnia 28 kwietnia 2011 r. o systemie informacji w ochronie zdrowia, umożliwiający dostęp do recepty lub pakietu recept, zwany dalej „kluczem dostępu do recepty lub pakietu recept”;
2) numer składający się z czterech cyfr generowany w momencie zapisu recepty przez system, o którym mowa w art. 7 ust. 1 ustawy z dnia 28 kwietnia 2011 r. o systemie informacji w ochronie zdrowia, umożliwiający dostęp do recepty w połączeniu z identyfikatorem usługobiorcy, o którym mowa w art. 17c ust. 2 tej ustawy, zwany dalej „kodem dostępu”;
3) identyfikator recepty;
4) datę wystawienia recepty;
5) datę realizacji „od dnia”, jeżeli dotyczy;
6) imię i nazwisko pacjenta;
7) imię i nazwisko osoby wystawiającej receptę;
8) numer prawa wykonywania zawodu osoby wystawiającej receptę;
9) numer telefonu do bezpośredniego kontaktu z osobą wystawiającą receptę;
10) nazwę powszechnie stosowaną (międzynarodową) lub nazwę własną produktu leczniczego albo rodzajową lub handlową nazwę środka spożywczego specjalnego przeznaczenia żywieniowego lub wyrobu medycznego lub ich nazwę skróconą lub skład leku recepturowego lub aptecznego;
11) postać;
12) dawkę;
13) ilość;
14) sposób dawkowania albo stosowania;
15) wskazany termin kontroli lekarskiej, jeżeli dotyczy.
1a. Informacja o wystawionej recepcie może zawierać fotokody, w tym kody QR, oraz komunikaty nadawane przez system teleinformatyczny, o którym mowa w art. 7 ust. 1 ustawy z dnia 28 kwietnia 2011 r. o systemie informacji w ochronie zdrowia.
2. Informację, o której mowa w ust. 1, pacjent otrzymuje:
1) na wskazany w systemie informacji w ochronie zdrowia adres poczty elektronicznej, jeżeli dotyczy;
2) na wskazany w systemie informacji w ochronie zdrowia numer telefonu, w postaci wiadomości zawierającej co najmniej kod dostępu oraz informację o konieczności podania numeru PESEL przy realizacji recepty – na żądanie pacjenta wyrażone w Internetowym Koncie Pacjenta, o którym mowa w art. 7a ust. 1 ustawy z dnia 28 kwietnia 2011 r. o systemie informacji w ochronie zdrowia;
3) w postaci wydruku – w przypadku braku wskazania w systemie informacji w ochronie zdrowia danych, o których mowa w pkt 1 i 2, oraz na żądanie pacjenta, albo w innej uzgodnionej postaci zawierającej co najmniej klucz dostępu do recepty lub pakietu recept lub kod dostępu oraz nazwę produktu leczniczego.
2a. Do informacji, o której mowa w ust. 1, pacjent ma również dostęp w Internetowym Koncie Pacjenta, o którym mowa w art. 7a ust. 1 ustawy z dnia 28 kwietnia 2011 r. o systemie informacji w ochronie zdrowia, lub otrzymuje tę informację w sposób określony w ust. 2 lub 2b.
2b. Informacja, o której mowa w ust. 1, obejmująca co najmniej kod dostępu może być przekazana również do aplikacji mobilnych użytkowanych przez pacjenta, na jego żądanie.
2c. W przypadku wyrażenia przez pacjenta żądania, o którym mowa w ust. 2b, przepisu ust. 2 pkt 2 nie stosuje się.
2d. Wymiana danych między aplikacją mobilną a systemem, o którym mowa w art. 7 ust. 1 ustawy z dnia 28 kwietnia 2011 r. o systemie informacji w ochronie zdrowia, zapewnia bezpieczeństwo przesyłania danych.
2e. Minister właściwy do spraw zdrowia określi, w drodze rozporządzenia, szczegółowe warunki organizacyjne i techniczne, które powinny spełniać aplikacje mobilne służące do przesyłania danych, o których mowa w ust. 2b, oraz sposób wymiany informacji w postaci elektronicznej między Internetowym Kontem Pacjenta i aplikacjami mobilnymi, mając na uwadze konieczność zapewnienia szybkiego i bezpiecznego dostępu użytkowników aplikacji mobilnych do informacji o wystawionej recepcie oraz bezpieczeństwa danych przetwarzanych w aplikacjach mobilnych użytkowanych przez pacjenta.
2f. Do informacji, o której mowa w ust. 1, prezentowanej pacjentowi w sposób, o którym mowa w ust. 2 pkt 1 lub ust. 2b, podmioty inne niż system, o którym mowa w art. 7 ust. 1 ustawy z dnia 28 kwietnia 2011 r. o systemie informacji w ochronie zdrowia, nie mogą dołączać danych innych niż wskazane w ust. 1. Podmioty te mogą przetwarzać dane udostępnione przez system, o którym mowa w art. 7 ust. 1 ustawy z dnia 28 kwietnia 2011 r. o systemie informacji w ochronie zdrowia, wyłącznie w celu prezentacji ich pacjentowi.
3. Informację, o której mowa w ust. 2 pkt 3, wydaje osoba wystawiająca receptę.
4. Informacja o wystawionej recepcie nie może zawierać żadnych innych niż określone w ust. 1 i 1a treści, w szczególności o charakterze reklamy.
5. Informacja, o której mowa w ust. 1, nie zastępuje recepty.[2]
Jak pisałem wyżej, Pacjent może otrzymać informację o e-recepcie również do aplikacji mobilnej. Aplikacje pobierające recepty muszą wykorzystywać profil zaufany. Wynika to z odpowiedniego rozporządzenia MZ, które przytaczam poniżej:
§ 2. 1. Informacja o wystawionej recepcie, o której mowa w art. 96b ust. 1 ustawy z dnia 6 września 2001 r. – Prawo farmaceutyczne, może być przekazana z IKP wyłącznie do aplikacji mobilnej wykorzystującej profil zaufany, o którym mowa w art. 3 pkt 14 ustawy z dnia 17 lutego 2005 r. o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne (Dz. U. z 2020 r. poz. 346, 568, 695, 1517 i 2320), lub obsługiwanej przez systemy korzystające z usług sieciowych wykorzystujących profil zaufany, o których mowa w art. 19c tej ustawy.[10]
Ważność e-recepty
Terminy realizacji recept zapisano w art. 96a ustawy PF. Terminy te są takie same jak dla papierowych, ale z jednym wyjątkiem. Podstawowy termin realizacji recepty elektronicznej wynosi 365 dni, co zapisano w ustawie PF. Termin ten został skrócony przez Ministra Zdrowia do 30 dni, jednak osoba wystawiająca receptę może, na podstawie aktualnej wiedzy medycznej, oznaczyć termin realizacji recepty na 365 dni. Oprócz podstawowego terminu realizacji recepty, są terminy dla wyjątków. Są one takie same, jak dla recept papierowych:
- recepty na antybiotyki wewnętrzne i parenteralne – 7 dni od daty wystawienia albo naniesionej na recepcie daty realizacji „od dnia”,
- recepty na import docelowy – 120 dni od wystawienia recepty,
- recepty na produkty immunologiczne wytwarzane indywidualnie dla pacjenta – 120 dni od wystawienia recepty,
- recepty na środki odurzające, substancje psychotropowe, preparaty zawierające te środki lub substancje oraz prekursory kategorii 1 – 30 dni od wystawienia recepty.
W przypadku recept elektronicznych możliwa jest również odroczona realizacja recepty. Wskazanie na recepcie „daty realizacji od dnia”, przesuwa dzień, od którego liczy się termin realizacji recepty. Zasada ta nie dotyczy recept na import docelowy, produkty immunologiczne, środki odurzające, substancje psychotropowe i prekursory kategorii 1. Poniżej cytuję przepisy w sprawie terminów realizacji recept:
Art. 96a. 7. Termin realizacji recepty nie może przekroczyć:
1) 30 dni od daty jej wystawienia albo naniesionej na recepcie daty realizacji „od dnia”, a w przypadku recepty w postaci elektronicznej – 365 dni;
2) 7 dni od daty jej wystawienia albo naniesionej na recepcie daty realizacji „od dnia” dla recepty na antybiotyki w postaci preparatów do stosowania wewnętrznego i parenteralnego;
3) 120 dni od daty jej wystawienia na:
a) produkty lecznicze, środki spożywcze specjalnego przeznaczenia żywieniowego sprowadzane z zagranicy dla pacjenta na podstawie art. 4 albo art. 29a ustawy z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia,
b) produkty immunologiczne wytwarzane indywidualnie dla pacjenta;
4) 30 dni od daty jej wystawienia dla recepty na środki odurzające, substancje psychotropowe, preparaty zawierające te środki lub substancje oraz prekursory kategorii 1.[2]
§ 8. 6. Recepta w postaci elektronicznej, o której mowa w art. 96a ust. 7 pkt 1 ustawy – Prawo farmaceutyczne, na której nie oznaczono terminu realizacji recepty, nie może być zrealizowana po upływie 30 dni od daty jej wystawienia albo naniesionej na niej daty realizacji „od dnia”.
§ 9. 3. W przypadku oznaczania terminu realizacji na recepcie w postaci elektronicznej, o której mowa w art. 96a ust. 7 pkt 1 ustawy – Prawo farmaceutyczne, termin ten osoba uprawniona, kierując się aktualną wiedzą medyczną, oznacza na 365 dni.[7]
Ilość leku na recepcie
Na recepcie elektronicznej można przepisać ilość produktu nawet na 360 dni stosowania. Nie dotyczy to wszystkich produktów, i nie każda osoba uprawniona może przepisać taką ilość. Okresy stosowania, na jakie można przepisać produkty, zależnie od osoby uprawnionej przedstawiam w tabeli 1. Ilości produktów na recepcie. Wyjątki to oczywiście produkty kategorii I-N i II-P, które można przepisać tylko na 90 dni stosowania. Ilość produktu na recepcie nie jest powiązana z terminem jej ważności. Można przepisać ilość leku na 360 dni na recepcie ważnej 30 dni. Osoba uprawniona może też wystawić receptę roczną, nawet jeżeli maksymalna ilość leku jaką może przepisać to ilość na 180 dni stosowania.
Tabela 1 Ilości produktów na recepcie
* – produkt leczniczy antykoncepcyjny wyłącznie w ramach kontynuacji zlecenia lekarskiego
Poniżej przepisy określające jakie ilości mogą zostać przepisane:
Art. 96. 3a. W celu kontynuacji terapii produktem leczniczym, środkiem spożywczym specjalnego przeznaczenia żywieniowego lub wyrobem medycznym przepisanym przez lekarza na recepcie, zwanej dalej „receptą kontynuowaną”, farmaceuta może w ramach sprawowania opieki farmaceutycznej, o której mowa w art. 4 ust. 2 ustawy z dnia 10 grudnia 2020 r. o zawodzie farmaceuty, wystawić receptę na produkty lecznicze, środki spożywcze specjalnego przeznaczenia żywieniowego lub wyroby medyczne, do której stosuje się następujące zasady:
…
4) łączna ilość produktu leczniczego, środka spożywczego specjalnego przeznaczenia żywieniowego albo wyrobu medycznego nie może przekroczyć ilości niezbędnej pacjentowi do 360-dniowego okresu stosowania wyliczonego na podstawie sposobu dawkowania określonego na recepcie kontynuowanej, przy czym ilość produktu leczniczego na jednej recepcie nie może przekraczać ilości niezbędnej do stosowania w okresie określonym przez lekarza;
4. Farmaceuta posiadający prawo wykonywania zawodu może wystawić receptę dla osoby, o której mowa w art. 95b ust. 3, albo receptę farmaceutyczną – w przypadku zagrożenia zdrowia pacjenta, do których stosuje się następujące zasady:
…
6) przepisy art. 96a ust. 4 i 4a stosuje się odpowiednio.
Art. 96a. 2. Lekarz, lekarz dentysta, felczer, starszy felczer może przepisać dla jednego pacjenta jednorazowo maksymalnie:
1) ilość produktu leczniczego, środka spożywczego specjalnego przeznaczenia żywieniowego, wyrobu medycznego niezbędną pacjentowi do 360-dniowego okresu stosowania wyliczonego na podstawie określonego na recepcie sposobu dawkowania, przy czym na jednej recepcie w postaci papierowej ilość produktu leczniczego, środka spożywczego specjalnego przeznaczenia żywieniowego, wyrobu medycznego nie może przekraczać ilości niezbędnej do 120-dniowego stosowania;
4a. W przypadku recepty w postaci elektronicznej pielęgniarka i położna może przepisać dla jednego pacjenta jednorazowo maksymalnie ilość produktu leczniczego, środka spożywczego specjalnego przeznaczenia żywieniowego lub wyrobu medycznego niezbędną pacjentowi do 180-dniowego okresu stosowania wyliczonego na podstawie określonego na recepcie sposobu dawkowania, w tym w przypadku produktu leczniczego antykoncepcyjnego wyłącznie w ramach kontynuacji zlecenia lekarskiego. Przepisu ust. 5 nie stosuje się.[2]
Częściowa realizacja recepty elektronicznej
Recepty elektroniczne są ważne dłużej niż papierowe i można na nich przepisać większą ilość leku. Ważną ich zaletą jest też fakt, że nie trzeba wykupować całej ilości leku jednorazowo. Receptę trzeba realizować w jednej aptece, ale nie ma ograniczenia ilości realizacji. Ilość produktu przepisaną na recepcie możemy w terminie jej ważności wydawać w dowolnej liczbie części. Trzeba tylko pamiętać o maksymalnej ilości, jaką można wydać jednorazowo, oraz o zasadach realizacji recepty rocznej po 30 dniach. Te zagadnienia opiszę dalej. Należy pamiętać, że przy każdej realizacji, kiedy zostaje jeszcze część produktów do wydania, oznaczamy realizację jako częściową. Realizację w której wydawane jest ostatnie z przepisanych opakowań oznaczamy jako zamykającą.
Nie znam konsekwencji prawnych za zostawienie otwartej recepty, z której wydano wszystkie opakowania. Recepta, jeśli ma status zrealizowanej częściowo, pozostaje zablokowana. Jest to blokada jak dla recepty robionej w okresie od przyjęcia do realizacji. Wynika to z odpowiedzi nr 47 oraz 49 zamieszczonych Poradniku wydanym przez CSIOZ.[11] Zamknięcie recepty niezrealizowanej w pełni może zostać potraktowane jako nieuzasadniona odmowa wydania leku. Może też powodować konieczność uciążliwego otwierania okresu refundacyjnego, jeśli będziemy chcieli wydać następne leki. Zostawienie otwartej recepty z której wydano wszystkie należne leki niesie ryzyko wydania leku w ilości większej niż przepisana.
Maksymalna ilość wydawana jednorazowo
Jak pisałem wyżej na recepcie elektronicznej można przepisać ilość produktu nawet na 360 dni stosowania. Należy pamiętać, że jednorazowo pacjent może otrzymać maksymalnie ilość niezbędną do stosowania przez 180 dni. Ta ilość może być przekroczona o jedno najmniejsze opakowanie, jeśli sposób pakowania produktu uniemożliwia wydanie go w ilości niezbędnej do stosowania przez 180 dni. Poniżej zamieszczam odpowiedni przepis:
Art. 96a. 7a. W przypadku realizacji recepty elektronicznej:
1) … ,
2) jednorazowo pacjent może otrzymać maksymalnie ilość produktu leczniczego, środka spożywczego specjalnego przeznaczenia żywieniowego lub wyrobu medycznego niezbędną pacjentowi do 180-dniowego okresu stosowania wyliczonego na podstawie określonego na recepcie sposobu dawkowania-przy czym w przypadku produktu leczniczego, środka spożywczego specjalnego przeznaczenia żywieniowego lub wyrobu medycznego, wydawanego w opakowaniach, których wielkość uniemożliwia wydanie go w ilości niezbędnej do stosowania przez wyliczony okres, dopuszcza się wydanie go w ilości przekraczającej tę ilość, jednak nie więcej niż o jedno najmniejsze opakowanie.[12]
Realizacja recepty rocznej po 30 dniach
Recepta elektroniczna po zaznaczeniu terminu realizacji jest ważna 365 dni od daty jej wystawienia albo naniesionej na recepcie daty realizacji „od dnia”. Jednak realizując receptę roczną, z której nie wykupiono nic przez 30 dni od wystawienia lub daty realizacji „od dnia”, należy odliczyć dni stosowania, które już upłynęły. Jeśli sposób pakowania produktu uniemożliwia wydanie go w tak obliczonej ilości, niezbędnej do stosowania przez pozostały okres, można wydać więcej, ale tylko o jedno najmniejsze opakowanie. Dokładnie tak zapisano w Art. 96a. ust. 7a ustawy PF. Taki zapis sugeruje, że chodzi o opakowanie najmniejsze dopuszczone do obrotu. Taką interpretację potwierdza odpowiedź nr 96 z części E-recepta okiem aptekarza poradnika CSIOZ.[11]
Przepis w którym określono tę zasadę cytuję poniżej. Nie jest on precyzyjny, w związku z czym, 28 listopada 2019 r. Ministerstwo Zdrowia wydało lakoniczny i nie podpisany komunikat, w którym czytamy:
„… informujemy, że w przypadku gdy e-recepta realizowana jest w częściach, to pomniejszenie ilości wydawanego produktu leczniczego, środka spożywczego specjalnego przeznaczenia żywieniowego lub wyrobu medycznego o dni niestosowania, dokonywane jest wyłącznie przy pierwszej częściowej realizacji e-recepty.”[13]
Komunikat ten porządkuje i upraszcza sposób wyliczania ilości przysługującej pacjentowi, jednak jest tylko komunikatem, a nie źródłem prawa. Szkoda, że Minister nie zapisał tej zasady w § 8 rozporządzenia w sprawie recept. Pozostaje nam jedynie ufać, że NFZ nie będzie kwestionował postępowania zgodnego ze stanowiskiem Ministerstwa
Poniżej przepis określający obowiązek odliczania dni, które już upłynęły:
Art. 96a. 7a. W przypadku realizacji recepty elektronicznej:
1) po upływie 30 dni od daty jej wystawienia albo naniesionej na recepcie daty realizacji „od dnia”, recepta jest realizowana z wyłączeniem dni stosowania, które już upłynęły, licząc je od daty wystawienia recepty albo naniesionej na recepcie daty realizacji „od dnia”,
2) …
– przy czym w przypadku produktu leczniczego, środka spożywczego specjalnego przeznaczenia żywieniowego lub wyrobu medycznego, wydawanego w opakowaniach, których wielkość uniemożliwia wydanie go w ilości niezbędnej do stosowania przez wyliczony okres, dopuszcza się wydanie go w ilości przekraczającej tę ilość, jednak nie więcej niż o jedno najmniejsze opakowanie.[2]
Konieczność odliczania dni stosowania, które już upłynęły, powoduje jeszcze jeden problem. Recepta roczna, na której przepisano nie więcej niż dwa najmniejsze opakowania leku, ale nie zapisano sposobu dawkowania, nie może być wcale zrealizowana po 30 dniach. Osoba realizująca receptę nie ma danych do obliczenia, ile leku można jeszcze wydać. W takiej sytuacji tej recepty nie da się zrealizować.
Zdarza się, że z różnych powodów oznaczenie terminu realizacji na 365 dni jest widoczne tylko w jednej z warstw recepty. Ministerstwo Zdrowia 28 stycznia 2020 r. wydało kolejny komunikat, który potwierdza, że takie recepty są ważne 365 dni. Treść komunikatu poniżej:
Informujemy, że wskazanie przez osobę uprawnioną 365-dniowej ważności e-recepty, przy jednoczesnym prawidłowym oznaczeniu na niej innych elementów, umożliwia realizację e-recepty w ww. czasie, nawet jeżeli ww. oznaczenie widnieje jedynie w jednej z warstw e-recepty, np. tylko w jej warstwie technicznej.”[14]
Realizacja e-recepty na lek recepturowy
E-recepta na lek robiony ma dodatkową funkcję. Możliwe jest zablokowanie takiej recepty po przyjęciu do realizacji, aby inna apteka nie mogła jej pobrać z SIM, zanim sporządzimy i wydamy lek. Blokowanie recepty w SIM jest możliwe jedynie dla recept na leki recepturowe. Leki recepturowe zapisane na e-recepcie, których ilość przekracza pojedynczą ilość ryczałtową, można realizować w częściach. Ze względu na trwałość leków recepturowych, jest to korzystne dla pacjenta. Każda częściowa realizacja e-recepty na lek robiony powoduje konieczność naliczenia taksy laborum, dlatego nie powinno się realizować recepty w mniejszych porcjach niż jeden ryczał.
Sumaryczna ilość środka odurzającego lub substancji psychotropowej
Zgodnie z rozporządzeniem w sprawie środków odurzających, substancji psychotropowych, prekursorów kategorii I i preparatów zawierających te środki lub substancje, na recepcie elektronicznej nie jest wymagane podanie słowne sumarycznej ilości środka odurzającego lub substancji psychotropowej albo ilości środka odurzającego lub substancji psychotropowej wyrażoną za pomocą ilości jednostek dawkowania oraz wielkości dawki. Poniżej zamieszczam podstawę prawną:
§ 6. 1. Na recepcie wystawianej na preparat zawierający środek odurzający lub substancję psychotropową podaje się, oprócz danych określonych w przepisach art. 96a ust. 1 ustawy z dnia 6 września 2001 r. ‒ Prawo farmaceutyczne oraz art. 96a ust. 1d, 1e lub 8 tej ustawy – jeżeli mają zastosowanie, sumaryczną ilość środka odurzającego lub substancji psychotropowej albo ilość środka odurzającego lub substancji psychotropowej wyrażoną za pomocą ilości jednostek dawkowania oraz wielkości dawki, przy czym dla recepty w postaci papierowej ilość tę podaje się słownie.[15]
Realizacja bez dostępu do systemu e-zdrowie
Recepty w postaci elektronicznej można realizować również w przypadku awarii systemu e-zdrowie. W takiej sytuacji potrzebne są trzy rzeczy:
- informacja o wystawionej recepcie, w jednej z dopuszczonych form,
- okazanie dokumentu potwierdzającego tożsamość,
- złożenie oświadczenia, że nie dokonano realizacji tej recepty.
Zapisano to w art. 96 ust. 1a ustawy PF, który przytaczam poniżej:
Art. 96. 1a. W przypadku awarii systemu, o którym mowa w art. 7 ust. 1 ustawy z dnia 28 kwietnia 2011 r. o systemie informacji w ochronie zdrowia, produkty lecznicze, środki spożywcze specjalnego przeznaczenia żywieniowego i wyroby medyczne wydawane na podstawie recepty są wydawane na podstawie informacji o wystawionej recepcie, udostępnionej w sposób, o którym mowa w art. 96b ust. 2 pkt 1 lub 3 oraz ust. 2a, po okazaniu dokumentu potwierdzającego tożsamość oraz złożeniu oświadczenia, że nie dokonano realizacji recepty, której dotyczy ta informacja.[2]
Informacja o wystawionej e-recepcie
Informacja o wystawionej recepcie może być udostępniona w sposób, o którym mowa w art. 96b ust. 2 pkt 1 lub 3 oraz ust. 2a ustawy PF. Chodzi o:
- informację przesłaną na wskazany w SIM adres poczty elektronicznej pacjenta, czyli sposób opisany w art. 96b ust. 2 pkt 1,
- wydruk informacyjny od osoby wystawiającej receptę lub inna postać uzgodnionej z pacjentem, zawierająca co najmniej klucz dostępu lub kod dostępu oraz nazwę produktu leczniczego, sposób opisany w art. 96b ust. 2 pkt 3,
- informację udostępnioną pacjentowi za pośrednictwem Internetowego Konta Pacjenta, sposób opisany w art. 96b ust. 2a.
Dalej w ust. 2a jest odwołane do sposobu przekazania informacji określonego w ust. 2 lub 2b, co powoduje dziwne zapętlenie przepisu i wskazanie również – art. 96b ust. 2 pkt 1 oraz innych aplikacji mobilnych. W tych dwu przypadkach nie są wymagane dane szersze niż kod dostępu, więc nie wiadomo jaki lek wydać. Najważniejsze dla apteki jest wskazanie sposobu przekazania informacji, o którym mowa w art. 96b ust. 2 pkt 3, gdyż tu wskazano, że akceptowalne są wszystkie uzgodnione sposoby przekazania informacji o recepcie, które zwierają klucz lub kod dostępu oraz nazwę produktu leczniczego. Wydaje się, że ten zapis przedstawia intencję ustawodawcy, mimo, że ogranicza się tylko do produktów leczniczych oraz nie wymaga dawki leku. Jest to jednak sytuacja awaryjnej realizacji recepty, więc aptekarze poradzą sobie z prawidłową realizacją.
Ministerstwo Zdrowia razem z CSIOZ wydało instrukcję – Procedury Awaryjne – Wystawianie i realizacja e-recept w razie braku dostępu do systemu e-zdrowie (P1), dostępny na stronie internetowe Ministerstwa.[16] Instrukcja ta rekomenduje utrwalanie np. fotograficzne informacji o recepcie przekazywanej przez pacjenta, jeśli nie jest to wydruk informacyjny. Jest to istotne w przypadku problemów z refundacją.
Poniżej zamieszczam przepisy o których mowa:
Art. 96b. 1. W przypadku wystawienia recepty w postaci elektronicznej pacjent otrzymuje informację o wystawionej recepcie zawierającą następujące dane: …
2. Informację, o której mowa w ust. 1, pacjent otrzymuje:
1) na wskazany w systemie informacji w ochronie zdrowia adres poczty elektronicznej, jeżeli dotyczy;
2) na wskazany w systemie informacji w ochronie zdrowia numer telefonu, w postaci wiadomości zawierającej co najmniej kod dostępu oraz informację o konieczności podania numeru PESEL przy realizacji recepty – na żądanie pacjenta wyrażone w Internetowym Koncie Pacjenta, o którym mowa w art. 7a ust. 1 ustawy z dnia 28 kwietnia 2011 r. o systemie informacji w ochronie zdrowia;
3) w postaci wydruku – w przypadku braku wskazania w systemie informacji w ochronie zdrowia danych, o których mowa w pkt 1 i 2, oraz na żądanie pacjenta, albo w innej uzgodnionej postaci zawierającej co najmniej klucz dostępu do recepty lub pakietu recept lub kod dostępu oraz nazwę produktu leczniczego.
2a. Do informacji, o której mowa w ust. 1, pacjent ma również dostęp w Internetowym Koncie Pacjenta, o którym mowa w art. 7a ust. 1 ustawy z dnia 28 kwietnia 2011 r. o systemie informacji w ochronie zdrowia, lub otrzymuje tę informację w sposób określony w ust. 2 lub 2b.
2b. Informacja, o której mowa w ust. 1, obejmująca co najmniej kod dostępu może być przekazana również do aplikacji mobilnych użytkowanych przez pacjenta, na jego żądanie.[2]
Okazanie dokumentu potwierdzającego tożsamość
Elementem zabezpieczającym aptekę jest sprawdzenie dokumentu tożsamości. Jest to czynność bardzo ważna, gdyż od niej zależy, moim zdaniem, skuteczne korzystanie z oświadczenia, że nie realizowano jeszcze danej recepty. Przyjęcie oświadczenia bez zidentyfikowania osoby, od której przyjmujemy oświadczenie może być kwestionowane.
Oświadczenie, że nie dokonano realizacji recepty
Oświadczenie, że nie dokonano realizacji recepty, której dotyczy ta informacja, jest składane pod rygorem odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych oświadczeń. Oświadczenie musi zawierać klauzulę o treści: „Jestem świadomy odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia.”. Klauzula ta zastępuje pouczenie organu o odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych oświadczeń.
MZ podało w instrukcji rekomendowaną treść oświadczenia. Jest ona następująca:
Niniejszym oświadczam, że nie dokonałam/em wcześniej realizacji e-recepty: [4-cyfrowy kod dostępu – jeżeli pacjent podał swój nr PESEL lub 44-cyfrowy klucz dostępu], oraz że jestem świadomy odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia.
[Imię i nazwisko pacjenta]
[Nr PESEL lub seria i nr innego dokumentu potwierdzającego tożsamość]
[Podpis][16]
Tu przytoczę przepis w sprawie oświadczenia:
Art. 96. 1b. Oświadczenie, o którym mowa w ust. 1a, składa się pod rygorem odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych oświadczeń na podstawie art. 233 § 6 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny. Składający oświadczenia są obowiązani do zawarcia w nich klauzuli następującej treści: „Jestem świadomy odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia.”. Klauzula ta zastępuje pouczenie organu o odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych oświadczeń.[2]
Przekazanie DRR po przywróceniu dostępu do systemu
W przypadku braku dostępu do systemu SIM nie mamy możliwości wystawienia Dokumentu Realizacji Recepty. Jak zapisano w rozporządzeniu w sprawie recept, wystawienie DRR jest częścią procesu otaksowania recepty, a otaksowanie jest częścią realizacji recepty. Recepta bez wystawienia DRR nie jest zatem receptą zrealizowaną. Rozporządzenie w sprawie recept przewiduje procedurę awaryjną. W sytuacji braku dostępu do systemu SIM otaksowanie następuje przez naniesienie odpowiednich danych na recepcie albo na odrębnym dokumencie przechowywanym łącznie z tą receptą. Ta procedura nie obejmuje e-recept transgranicznych. W przypadku e-recept transgranicznych wydanie produktu i otaksowanie może nastąpić dopiero po przywróceniu dostępu do systemu.
Następnie, zgodnie z ustawą o systemie informacji w ochronie zdrowia, jesteśmy zobowiązani do zamieszczenia danych w SIM niezwłocznie po ustaniu awarii, nie później jednak niż w terminie 3 dni od dnia usunięcia awarii. Nie wlicza się dni wolnych od pracy dla danej apteki.
Poniżej przedstawiam przepisy źródłowe:
Art. 96. 1c. W przypadku wydania produktów leczniczych, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego i wyrobów medycznych na podstawie wydruku, o którym mowa w art. 96b ust. 2 pkt 3, stosuje się art. 11 ust. 5a i 5b ustawy z dnia 28 kwietnia 2011 r. o systemie informacji w ochronie zdrowia.[2]
Art. 2. Użyte w ustawie określenia oznaczają:
15) usługodawca – świadczeniodawcę, o którym mowa w art. 5 pkt 41 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, oraz aptekę;
Art. 11. 5a. W przypadku awarii systemu, o którym mowa w art. 7 ust. 1, usługodawca zamieszcza dane w SIM niezwłocznie po ustaniu awarii, nie później jednak niż w terminie 3 dni od dnia usunięcia awarii.
5b. Do terminu, o którym mowa w ust. 5a, nie wlicza się dni wolnych od pracy dla usługodawcy.[1]§ 2. 1. Użyte w rozporządzeniu określenia i skróty oznaczają:
1) Dokument Realizacji Recepty – dokument elektroniczny wytworzony w wyniku elektronicznego otaksowania recepty;
§ 5. 1. Realizacja recepty obejmuje jej otaksowanie oraz wydanie przepisanych na niej produktów leczniczych, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego lub wyrobów medycznych.
3. Otaksowanie recepty polega na wytworzeniu Dokumentu Realizacji Recepty dla każdej pozycji na recepcie.
4. W przypadku braku dostępu do systemu teleinformatycznego, o którym mowa w art. 7 ustawy o SIOZ, otaksowania recepty dokonuje się przez czytelne naniesienie danych wymienionych w ust. 6 i 8 na recepcie albo na odrębnym dokumencie przechowywanym łącznie z tą receptą. Przepisy ust. 7 i 10 stosuje się odpowiednio. Przepisu nie stosuje się do recepty transgranicznej w postaci elektronicznej, w przypadku której otaksowanie recepty oraz wydanie na podstawie tej recepty produktu leczniczego następuje po przywróceniu dostępu do systemu teleinformatycznego, o którym mowa w art. 7 ustawy o SIOZ.[7]
Brak możliwości przekazania DRR
Przy przekazywaniu DRR do SIM może się okazać, że jest to niemożliwe, np. w przypadku kiedy pacjent zrealizował receptę również w innej aptece, i tamta apteka wystawiła już DRR dla tej recepty. W takim przypadku otaksowanie recepty pozostaje w formie papierowej, a recepta jest przekazywana w zestawieniu refundacyjnym. W tym wyjątkowym przypadku przekazanie takiej recepty nie jest błędem. Dane niezbędne do tej formy otaksowania powinny być na przedstawionej przez pacjenta informacji o recepcie. Tu będzie przydatne, rekomendowane przez MZ, utrwalenie np. fotograficzne tej informacji. Jeśli apteka nie posiada tych danych, można je uzyskać od CSIOZ. W tym celu kierownik apteki wysyła za pośrednictwem systemu ePUAP podpisany elektronicznie wniosek o treści:
Odbiorca:
Centrum Systemów Informacyjnych Ochrony Zdrowia (ul. Stanisława Dubois 5a, 00-184 Warszawa, Dzielnica m. st. Warszawy, woj. mazowieckie)Rodzaj pisma:
Wniosek
Tytuł pisma:
Uzyskanie dla apteki [ID Apteki zgodnie z Rejestrem Aptek] danych niezbędnych do otaksowania e-recepty
Opis sprawy:
Dane wnioskodawcy: [ID apteki, imię i nazwisko kierownika – zgodnie z Rejestrem Aptek]
Dane e-recepty: [44- cyfrowy klucz dostępu oraz nazwa produktu/produktów]
Sposób przekazania danych: [adres e-mail ePUAP, na który mają zostać przekazane dane, nr telefonu komórkowego na który ma zostać przekazane hasło do danych]
[16]
Instrukcja wysyłania pism za pośrednictwem platformy ePUAP znajduje się pod adresem: obywatel.gov.pl/wyslij-pismo-ogolne.
Nawet w sytuacji, kiedy pacjent złożył fałszywe oświadczenie o niezrealizowaniu recepty w innej aptece, wszystkie apteki otrzymają refundację. Dodatkowe informacje w zakresie postępowania w razie braku dostępu do systemu e-zdrowie (P1) można uzyskać dzwoniąc na infolinię 19 457 lub wysyłając pytanie na adres e-mail: e-recepta@csioz.gov.pl
Właściwe przepisy ustawy PF oraz ustawy o refundacji brzmią następująco:
Art. 96. 1d. W przypadku gdy zamieszczenie danych w Systemie Informacji Medycznej, o którym mowa w ustawie z dnia 28 kwietnia 2011 r. o systemie informacji w ochronie zdrowia, zwanym dalej „SIM”, w sposób określony w ust. 1c jest niemożliwe, otaksowanie recepty następuje na zasadach właściwych dla braku dostępu do systemu, o którym mowa w art. 7 ust. 1 ustawy z dnia 28 kwietnia 2011 r. o systemie informacji w ochronie zdrowia, określonych w przepisach wydanych na podstawie art. 96a ust. 12.[2]
Art. 45. 2a. W komunikatach elektronicznych zamieszcza się także dane wynikające z realizacji recept w przypadku, o którym mowa w art. 96 ust. 1d ustawy z dnia 6 września 2001 r. – Prawo farmaceutyczne.
3a. Za błędy albo inne nieprawidłowości wykazane w komunikatach elektronicznych nie uznaje się przypadków zgłoszenia Funduszowi realizacji przez aptekę recepty w postaci elektronicznej na podstawie fałszywego oświadczenia, o którym mowa w art. 96 ust. 1a ustawy z dnia 6 września 2001 r. – Prawo farmaceutyczne.[17]
Pomyłkowe zamknięcie e-recepty zrealizowanej częściowo
Recepty w postaci elektronicznej mogą być realizowane częściowo w kilku realizacjach. Po każdej realizacji recepty generowany jest DRR, który zawiera informację, czy recepta jest zrealizowana częściowo, czy całkowicie. Jeśli przy realizacji częściowej pomyłkowo zaznaczymy realizację całkowitą, to przed wydaniem pozostałych leków konieczne jest poprawienie statusu realizacji. W tym celu należy odszukać i wycofać zamykający DRR, oraz ponownie wysłać ze znacznikiem realizacji częściowej.
Sytuacja komplikuje się, jeśli konieczność zmiany statusu wystąpiła w innym okresie rozliczeniowym. W takim przypadku należy również otworzyć okres refundacyjny, w którym zamknięto receptę. Jest to niezbędne, ze względu na zgodność danych sprawozdanych ze stanem faktycznym.
§ 2. 1. Użyte w rozporządzeniu określenia i skróty oznaczają:
3) informacja o realizacji pozycji na recepcie: „Częściowo zrealizowana” – informację przedstawianą w Dokumencie Realizacji Recepty o możliwości dalszej realizacji danej pozycji recepty w zakresie opakowań dotychczas niewydanych pacjentowi
4) informacja o realizacji pozycji na recepcie: „Całkowicie zrealizowana” – informację przedstawianą w Dokumencie Realizacji Recepty o wydaniu pacjentowi wszystkich opakowań danej pozycji z recepty i zakończeniu procesu realizacji recepty;
6. Dokument Realizacji Recepty obejmuje następujące dane:
8) informację o realizacji pozycji na recepcie: „Całkowicie zrealizowana”, informację o realizacji pozycji na recepcie: „Częściowo zrealizowana” albo „przyjęta do realizacji”;[7]
Korekta e-recepty
Wykonanie korekty sprzedaży jest możliwe niezależnie od rodzaju recepty. Warto się upewnić, że program komputerowy, którego używamy, pozwoli nam na znaleźć klucz dostępu do recepty po wykonaniu korekty. Najpopularniejsze programy mają taką możliwość. Korekta jest przesyłana do SIM automatycznie i recepta, w terminie ważności może być ponownie zrealizowana.
Czytaj też: Przepisy o zapisie dawkowania leków – Kompendium
Piśmiennictwo
- Ustawa z dnia 28.04.2011 r. o systemie informacji w ochronie zdrowia. Dz.U.2020.666 tekst jednolity⬏⬏⬏⬏
- Ustawa z dn. 06.09.2001 r. Prawo farmaceutyczne. Dz.U.2021.1977 tekst jednolity⬏⬏⬏⬏⬏⬏⬏⬏⬏⬏⬏⬏⬏
- Ustawa z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty. Dz.U. 2021.790 tekst jednolity⬏
- Ustawa z dn. 15.07.2011 r. o zawodach pielęgniarki i położnej. Dz.U.2022.551 pełny tekst⬏
- Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dn. 13.04.2018 r. w sprawie recept. Dz.U.2018.745 ze zmianami pełny tekst⬏
- Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dn. 11.09.2018 r. zmieniające rozporządzenie sprawie recept. Dz.U.2018.1773 pełny tekst⬏
- Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dn. 23.12.2020 r. w sprawie recept. Dz.U.2020.2424 pełny tekst⬏⬏⬏⬏
- Komunikat MZ z dn. 28 stycznia 2020 r. Oznaczanie na e-recepcie ważności 365 dni treść pełna⬏
- Komunikat MZ z dn. 30 grudnia 2019 r. Komunikat ws. realizacji e-recept w sytuacji niezgodności danych zawartych w jej warstwie graficznej i technicznej treść pełna⬏
- Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dn. 17.12.2020 r. w sprawie szczegółowych warunków organizacyjnych i technicznych, które powinny spełniać aplikacje mobilne służące do przesyłania danych zawartych w informacji o wystawionej recepcie oraz sposobu wymiany informacji w postaci elektronicznej między Internetowym Kontem Pacjenta i aplikacjami mobilnymi. Dz.U.2020.2330 pełny tekst⬏
- Poradnik dla pracowników medycznych i aptekarzy. E-recepta. Pytania i odpowiedzi treść aktulna⬏⬏
- Ustawa z dn. 06.09.2001 r. Prawo farmaceutyczne. Dz.U.2022.2301 tekst ujednolicony⬏
- Komunikat Ministerstwa Zdrowia z dnia 28 listopada 2019 r. Pomniejszanie ilości wydawanego leku przy częściowej realizacji e-recepty pełny tekst⬏
- Komunikat Ministerstwa Zdrowia z dnia 28 listopada 2020 r. Oznaczanie na e-recepcie ważności 365 dni pełny tekst⬏
- Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dn. 11.09.2006 r. w sprawie środków odurzających, substancji psychotropowych, prekursorów kategorii I i preparatów zawierających te środki lub substancje. Dz.U.2021.166 pełny tekst⬏
- Wystawianie i realizacja e-recept w razie braku dostępu do systemu e-zdrowie (P1) tekst pełny⬏⬏⬏
- Ustawa z dn. 12.05.2011 r. o refundacji leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyrobów medycznych Dz.U.2022.463 tekst jednolity⬏
Gratulacje! Kawał dobrej roboty z tymi kompendiami, masa wiedzy w zgrabnej formie.
🙂 miło to słyszeć
Dziękuję za profesjonalizm!
🙂