Choroba refluksowa przełyku (ang. gastroesophageal reflux disease, w skrócie GERD) to schorzenie, polegające na nieprawidłowym zarzucaniu kwaśnej treści żołądkowej do przełyku, z powodu niesprawności zwieracza dolnego przełyku (lower esophageal sphincter – LES). W krajach rozwiniętych 20% populacji ma objawy GERD przynajmniej 1 raz w tygodniu, natomiast 10% odczuwa je codziennie.
Rola farmaceuty nie powinna ograniczać się do sprzedaży leku OTC (lekarza do wypisania leki z grupy inhibitorów pompy protonowej). Pacjenta należy uświadomić przede wszystkim, że:
- w chorobie refluksowej musi zmienić swój styl życia (lepiej nie używaj słowa modyfikacja), co pozwoli na ograniczenie zarówno dolegliwości, jak i wydatki na leki i wizyty lekarskie;
- niektóre leki mogą nasilać objawy — wyjaśnij, które i dlaczego;
- jednym z głównych czynników jest stres — wyjaśnij więc, dlaczego lekarz obok leków z grupy PPI, zapisał lek uspokajający (jeśli zapisał). Doradź konsultację z psychologiem, jeśli masz wrażenie, że problem z refluksem ma podłoże emocjonalne lub/i stresowe;
- zaleć odpowiednią dietę oraz udziel informacji, których składników pokarmowych i używek unikać, ale nie bądź kategoryczny (“nie wolno Panu/Pani, bo nie zaleca się.”) – wyjaśnij, jakie ich ilości są dozwolone i czym może skutkować nadużywanie.
Refluks a styl życia
Poniżej dowiesz się, co możesz zmienić w swoim stylu życia, aby ograniczyć dolegliwości związane z refluksem.
1. ZADBAJ O ODPOWIEDNIĄ MASĘ CIAŁA.
Nadwaga powoduje wzrost ciśnienia w żołądku, co sprzyja wypychaniu treści z żołądka do przełyku. Jeśli jesteś otyły, walcz z tym i odchudzaj się racjonalnie, najlepiej pod kontrolą lekarza lub dietetyka.
2. JEDZ REGULARNIE I PRZESTRZEGAJ DIETY
Staraj się jeść częściej i mniej. Ważne jest, aby spożywać posiłki regularnie. Nie jedź pospiesznie. Przestrzegaj diety.
3. BĄDŹ AKTYWNY FIZYCZNIE
Uprawiaj sport najlepiej na świeżym powietrzu. Unikaj aktywności, które wymagają od Ciebie silnego wysiłku, rozciągania, skłonów i brzuszków. Pacjentom z chorobą refluksową poleca się szczególnie spacery, jazdę na rowerze, pływanie oraz nordic walking. Nie uprawiaj żadnych aktywności zaraz po posiłku.
4. ŚPIJ W WYGODZIE
Nie kładź się nigdy w pozycji leżącej od razu po jedzeniu. Ostatni posiłek spożywaj najpóźniej 3 godziny przed snem. Staraj się uspokoić przed pójściem spać. Unikaj oglądania telewizji i słuchania muzyki będąc w łóżku. Staraj się zasypiać w spokoju i spać co najmniej przez 7 godzin, by odpoczęło ciało i umysł. Idealną pozycją do spania jest ułożenie głowy wyżej niż reszta ciała. Nie śpij na bardzo równym płaskim materacu ani na boku, gdyż to sprzyja odczuwaniu dolegliwości bólowych oraz pieczeniu.
5. ZWRACAJ UWAGĘ NA ODPOWIEDNI UBIÓR
Ubieraj się przede wszystkim wygodnie! Unikaj obcisłych ubrań, pasków, wyszczuplającej bielizny, wszystkiego, co może narazić Twój żołądek na ucisk i sprzyjać wypychaniu pokarmu do przełyku.
6. NIE PAL
Koniecznie odrzuć papierosy, ponieważ z jednej strony osłabiają one pracę dolnego zwieracza, co sprzyja cofaniu się treści żołądkowej o przełyku. Tytoń sprzyja wydzielaniu kwasu żołądkowego, który dodatkowo drażni błonę śluzową żołądka, a ograniczają wydzielanie śliny, która stanowi naturalną barierę p. pokarmowego.
7. NIE PIJ ALKOHOLU
Alkohol podobnie jak tytoń rozluźnia dolny zwieracz przełyku oraz sprzyja wydzielaniu kwasu żołądkowego, dodatkowo uwrażliwia błonę śluzową żołądka na działanie kwasu żołądkowego.
8. OSTROŻNIE Z LEKAMI
Unikaj leków, które rozluźniają zwieracz przełyku:
- beta-blokery (np. Concor, Bisocard)lub blokery kanału wapniowego (np. Isoptin)
- leki antycholinergiczne stosowane w chorobie Parkinsona (np. Akineton)
- benzodiazepiny (np. Relanium, Sedam, Estazolam)
Sięgając po leki p/bólowe lub p/przeziębieniowe unikaj preparatów z ibuprofenem lub aspiryną.
Jeśli stosujesz jakieś lek przewlekle lub doraźnie i masz wątpliwości, czy one mogą nasilać przykre objawy choroby refluksowej, skonsultuj się z farmaceutą.
9. NIE DAJ SIĘ ZESTRESOWAĆ
Stres nasila objawy refluksu i sprzyja rozwojowi wrzodów żołądka lub dwunastnicy. Pamiętaj, że życie w ciągłym stresie i lęku nasila objawy choroby i zmniejsza efekty terapii. Naucz się opanowywać swoje emocje i zwalczać stres. Znajdź sposób na rozładowanie negatywnych emocji. W razie trudności poproś o pomoc farmaceutę lub psychologa.
10. ZAŁÓŻ DZIENNICZEK
Załóż dzienniczek, w którym będziesz zapisywać, co zjadłeś/aś i jak się po tym czułeś/aś. Takie notatki pozwolą Ci dokładniej kontrolować dietę i na przyszłość pozwolą uniknąć nieprzyjemnych objawów wynikających z błędów żywieniowych.
POWODZENIA!
Ulotkę opracowała mgr farm. Patrycja Pelka, doktorantka Zakładu Farmacji Społecznej UJ CM.
Wydał(a):
