Sildenafil to lek znajdujący zastosowanie w terapii zaburzeń erekcji oraz nadciśnienia płucnego. Bez recepty (OTC) dostępny jest w postaci tabletek powlekanych lub tabletek do rozgryzania i żucia i jest przeznaczony do stosowania przez dorosłych mężczyzn z zaburzeniami erekcji.

Sildenafil – Komu polecać?

Zgodnie z rekomendacjami EAU (European Association of Urology), lekami 1. rzutu w zaburzeniach erekcji są stosowane doustnie inhibitory fosfodiesterazy 5, wśród których wyróżniamy sildenafil (dostępny w preparatach OTC i na receptę) oraz tadalafil, wardenafil i awanafil, które w Polsce dostępne są jedynie na receptę^[1] (Patrz: “Porównanie leków na zaburzenia erekcji”.)

Sildenafil możesz więc polecić dorosłym mężczyznom, zgłaszającym problem z erekcją, skarżącym się na krótkie, niezadawalające stosunki i trudność w osiągnięciu i utrzymaniu erekcji, zwłaszcza gdy:

• chorują na cukrzycę (również z towarzyszącą neuropatią), hiperlipidemię, nadciśnienie tętnicze, szczególnie w wieku podeszłym,^[2][1]
• stosują substancje psychoaktywne np. marihuanę, są uzależnieni od narkotyków, często piją alkohol,^[3][4][5]
• prowadzą mało aktywny tryb życia, są otyli,^[1][6]
• zażywają leki sprzyjające zaburzeniom seksualnym, np. leki przeciwdepresyjne (szczególnie z grupy SSRI), neuroleptyki, leki hipotensyjne (szczególnie beta-blokery), przeciwpadaczkowe,^[7][8]
• są w wieku podeszłym, występuje u nich przerost prostaty, przebyli laparoskopowe usunięcie prostaty,^[9][10]
• zaburzenia erekcji mają tło psychiczne, pacjenci cierpią na depresję, zaburzenia lękowe,^[11][12]
• przebyli uraz rdzenia kręgowego.^[13][14]

Czytaj też:

Zaburzenia popędu, erekcji i ejakulacji bez tajemnic – relacja z konferencji Apteczne Tabu (dzień 3)

Leki a zaburzenia funkcji seksualnych – co farmaceuta musi wiedzieć? – relacja z webinarium (dzień 1)

Tadalafil – kolejny lek “na potencję” dostępny bez recepty

Sildenafil – Jak stosować?

Leki OTC zawierające sildenafil występują w postaci:

• tabletek powlekanych, które należy połknąć w całości i popić wodą,
• tabletek do rozgryzania i żucia, które przed połknięciem należy rozgryźć i żuć przez chwilę, aż do rozpuszczenia. Ich zaletą jest to, że nie muszą być popijane, co ułatwia ich przyjmowanie w każdych warunkach oraz są łatwiejsze do stosowania przez mężczyzn mających problem z połykaniem tabletek.

U większości mężczyzn skuteczna będzie dawka 25 mg, dlatego warto zalecić stosowanie takiej dawki i ewentualne późniejsze zwiększenie jej do 50 mg. W 24-tygodniowym badaniu wykazano, że poprawa erekcji wystąpiła u 56%, 77% i 84% mężczyzn, którzy przyjmowali odpowiednio 25, 50 i 100 mg sildenafilu. Warto dodać, że zgodnie z wytycznymi EAU, początkowa dawka powinna wynosić 50 mg sildenafilu na około godzinę przed planowaną aktywnością seksualną.^[1]

Mężczyźni z uszkodzeniem wątroby, nerek oraz w wieku powyżej 65. r.ż. powinni przyjmować sildenafil w dawce 25 mg/dobę.^[15]

Pacjentów zażywających sildenafil warto poinformować, że lek:

• jest skuteczny tylko po uprzedniej stymulacji seksualnej,
• zaczyna działać zwykle po 0,5-1 godziny, jednak czas ten jest różny u poszczególnych pacjentów,
• nie powinien być stosowany częściej niż raz na dobę,
• może zacząć działać później, jeśli jest zażywany podczas posiłku.^[16][17]

Jeśli pomimo prawidłowego stosowania leku przez pacjenta nadal nie występuje u niego erekcja lub czas wzwodu nie jest wystarczający do odbycia stosunku płciowego, można zasugerować pacjentowi wizytę u lekarza.

Sildenafil – Jak działa?

Fizjologicznie erekcję umożliwia uwalnianie tlenku azotu w ciałach jamistych prącia podczas pobudzenia seksualnego. Następnie na skutek kaskady reakcji dochodzi do zwiększenia stężenia cGMP, co powoduje rozkurcz mięśni gładkich w ciałach jamistych i umożliwia napływ krwi do prącia.^[18]

Sildenafil jest selektywnym inhibitorem fosfodiesterazy 5, która odpowiada za rozkład cGMP w ciałach jamistych prącia. Lek wzmacnia naturalny mechanizm umożliwiający erekcję, jednak nie jest inicjatorem erekcji i aby możliwe było osiągnięcie wzwodu, konieczna jest stymulacja seksualna.^[19][1]

Zobacz też: Minoksydyl – Ścieżka rekomendacji

Sildenafil – Na co uważać?

Sildenafil jest lekiem o wysokiej skuteczności, tolerancji oraz dobrym profilu bezpieczeństwa. Jednoczesne zażywanie sildenafilu z lekami stosowanymi w nadciśnieniu tętniczym, cukrzycy czy lekami przeciwdepresyjnymi jest uważane za bezpieczne.^[9]

Produkty przeznaczone do leczenia zaburzeń erekcji, w tym te zawierające sildenafil, nie powinny jednak być stosowane u mężczyzn, u których aktywność seksualna nie jest wskazana (np. z ciężkimi schorzeniami układu sercowo-naczyniowego, takimi jak niestabilna dusznica bolesna lub ciężka niewydolność serca).

Działania niepożądane zgłaszane w związku ze stosowaniem leku są zwykle łagodne lub umiarkowanie nasilone i krótkotrwałe. Objawy, jakie mogą wystąpić to:

• bardzo często (≥1/10): ból głowy,
• często (>1/100 do <1/10): zawroty głowy, zaburzenia widzenia, uderzenia gorąca, nagłe zaczerwienienie, uczucie zatkanego nosa, nudności.^[16][17]

Czytaj też:

Zaburzenia popędu, erekcji i ejakulacji bez tajemnic – relacja z konferencji Apteczne Tabu (dzień 3)

Rak prostaty: co farmaceuta musi wiedzieć?

Infekcje intymne u kobiet i mężczyzn – jak pomóc pacjentowi w aptece? – relacja z konferencji Apteczne Tabu (dzień 2)

Sildenafil – Na jakie interakcje zwracać uwagę?

Należy uprzedzić pacjenta, aby nie stosował sildenafilu w przypadku, gdy przyjmuje:

• azotany: nitroglicerynę (Nitromint, Sustonit), monoazotan izosorbidu (Effox, Mononit),
• donory tlenku azotu (rekreacyjnie stosowany azotan amylu, tzw. poppers),

ponieważ ich jednoczesne stosowanie może prowadzić do niebezpiecznego obniżenia ciśnienia tętniczego.^[15]

Ponadto, należy zachować ostrożność przy jednoczesnym stosowaniu sildenafilu z α-blokerami, przede wszystkim doksazosyną (Cardura, Zoxon), i w tym przypadku rozpocząć dawkowanie od 25 mg sildenafilu na dobę.^[1]

Sildenafil jest metabolizowany przy udziale izoenzymów CYP450, dlatego przyjmowanie go wraz z lekami zwiększającymi lub hamującymi aktywność CYP450 może prowadzić do interakcji. Dotyczy to leków takich jak: itrakonazol (Itrax, Orungal) czy erytromycyna (Erythromycinum TZF). Ponadto, sildenafilu nie należy stosować jednocześnie z innymi stosowanymi doustnie lub miejscowo preparatami przeznaczonymi do leczenia zaburzeń erekcji.^[15]

Sildenafil – Dodatkowe informacje

Wydając pacjentowi lek zawierający sildenafil, warto poinformować go, że:

• przed prowadzeniem pojazdów lub obsługiwaniem maszyn powinien zorientować się, w jaki sposób reaguje na lek, ponieważ może on spowodować wystąpienie zawrotów głowy i zaburzeń widzenia,
• zdolność do uzyskania erekcji może być czasowo zaburzona po spożyciu alkoholu i aby maksymalnie wykorzystać możliwości lecznicze, nie należy spożywać znacznych ilości alkoholu przed zażyciem leku.

Istnieje kilka badań, które wykazały skuteczność sildenafilu w leczeniu przedwczesnego wytrysku, lecz zgodnie z wytycznymi EAU inhibitory fosfodiesterazy 5 nie są lekami 1. rzutu w tym schorzeniu. Czasami sildenafil jest stosowany w połączeniu z innymi lekami, np. sertraliną, paroksetyną i dapoksetyną, a połączenie to wykazuje lepszą skuteczność niż monoterapia wymienionymi lekami.^[1]

Sildenafil nie jest wskazany dla mężczyzn w wieku poniżej 18. r.ż.

W tabeli poniżej przedstawiono leki zawierające sildenafil dostępne w Polsce.

Piśmiennictwo

1. EAU Guidelines. Edn. presented at the EAU Annual Congress Amsterdam 2020. ISBN 978-94-92671-07-3. [dostęp 08.09.2020] pełny tekst⬏⬏⬏⬏⬏⬏⬏
2. Vardi, M., & Nini, A. (2007). Phosphodiesterase inhibitors for erectile dysfunction in patients with diabetes mellitus. The Cochrane database of systematic reviews, 2007(1), CD002187. abstrakt⬏
3. Pizzol, D., Demurtas, J., Stubbs, B., Soysal, P., Mason, C., Isik, A. T., Solmi, M., Smith, L., & Veronese, N. (2019). Relationship Between Cannabis Use and Erectile Dysfunction: A Systematic Review and Meta-Analysis. American journal of men’s health, 13(6), 1557988319892464. abstrakt⬏
4. Zhao, S., Deng, T., Luo, L., Wang, J., Li, E., Liu, L., Li, F., Luo, J., & Zhao, Z. (2017). Association Between Opioid Use and Risk of Erectile Dysfunction: A Systematic Review and Meta-Analysis. The journal of sexual medicine, 14(10), 1209–1219. abstrakt⬏
5. Grinshpoon, A., Margolis, A., Weizman, A., & Ponizovsky, A. M. (2007). Sildenafil citrate in the treatment of sexual dysfunction and its effect on quality of life in alcohol dependent men: preliminary findings. Alcohol and alcoholism (Oxford, Oxfordshire), 42(4), 340–346. abstrakt⬏
6. Wang, X. Y., Huang, W., & Zhang, Y. (2018). Relation between hypertension and erectile dysfunction: a meta-analysis of cross-section studies. International journal of impotence research, 30(3), 141–146. abstrakt⬏
7. Taylor, M. J., Rudkin, L., Bullemor-Day, P., Lubin, J., Chukwujekwu, C., & Hawton, K. (2013). Strategies for managing sexual dysfunction induced by antidepressant medication. The Cochrane database of systematic reviews, (5), CD003382. abstrakt⬏
8. Schmidt, H. M., Hagen, M., Kriston, L., Soares-Weiser, K., Maayan, N., & Berner, M. M. (2012). Management of sexual dysfunction due to antipsychotic drug therapy. The Cochrane database of systematic reviews, 11(11), CD003546. abstrakt⬏
9. EAU Guidelines. Edn. presented at the EAU Annual Congress Amsterdam 2020. ISBN 978-94-92671-07-3. [dostęp 08.09.2020] pełny tekst⬏⬏
10. Pattanaik, S., Mavuduru, R. S., Panda, A., Mathew, J. L., Agarwal, M. M., Hwang, E. C., Lyon, J. A., Singh, S. K., & Mandal, A. K. (2019). Phosphodiesterase inhibitors for lower urinary tract symptoms consistent with benign prostatic hyperplasia. BJU international, 124(1), 27–34. abstrakt⬏
11. Taylor, M. J., Rudkin, L., Bullemor-Day, P., Lubin, J., Chukwujekwu, C., & Hawton, K. (2013). Strategies for managing sexual dysfunction induced by antidepressant medication. The Cochrane database of systematic reviews, (5), CD003382. abstrakt⬏
12. Liu, Q., Zhang, Y., Wang, J., Li, S., Cheng, Y., Guo, J., Tang, Y., Zeng, H., & Zhu, Z. (2018). Erectile Dysfunction and Depression: A Systematic Review and Meta-Analysis. The journal of sexual medicine, 15(8), 1073–1082. abstrakt⬏
13. García-Perdomo, H. A., Echeverría-García, F., & Tobías, A. (2017). Effectiveness of Phosphodiesterase 5 Inhibitors in the Treatment of Erectile Dysfunction in Patients with Spinal Cord Trauma: Systematic Review and Meta-Analysis. Urologia internationalis, 98(2), 198–204. abstrakt⬏
14. Ergin, S., Gunduz, B., Ugurlu, H., Sivrioglu, K., Oncel, S., Gok, H., Erhan, B., Levendoglu, F., & Senocak, O. (2008). A placebo-controlled, multicenter, randomized, double-blind, flexible-dose, two-way crossover study to evaluate the efficacy and safety of sildenafil in men with traumatic spinal cord injury and erectile dysfunction. The journal of spinal cord medicine, 31(5), 522–531. abstrakt⬏
15. American Hospital Formulary Service. (2020). Sildenafil. [dostęp: 08.09.2020]⬏⬏⬏
16. ChPL Maxigra Go, 25 mg, tabletki do rozgryzania i żucia⬏⬏
17. ChPL MAXON ACTIVE, 25 mg, tabletki powlekane⬏⬏
18. Eardley, I., Ellis, P., Boolell, M., & Wulff, M. (2002). Onset and duration of action of sildenafil for the treatment of erectile dysfunction. British journal of clinical pharmacology, 53 Suppl 1(Suppl 1), 61S–65S. pełny tekst⬏
19. Drugs.com: Sildenafil. [dostęp: 08.09.2020] pełny tekst⬏