Pacjenci w aptece często poszukują preparatów na niedokrwistość, zwaną inaczej anemią. Może mieć ona różne przyczyny. Skąd mamy wiedzieć, czy niedokrwistość wynika z niedoboru żelaza, kwasu foliowego czy witaminy B12, a tym samym jaki preparat polecić?
Krótka odpowiedź
Do pełnego rozpoznania przyczyn niedokrwistości oraz jej rodzaju konieczne jest wykonanie badań laboratoryjnych krwi (morfologia krwi obwodowej z rozmazem białokrwinkowym) oraz ocena parametru MCV (średnia objętość erytrocytu). Istotne są również objawy jakie zgłasza pacjent.[1]
Wyjaśnienie
Niedokrwistości mogą być spowodowane różnymi czynnikami, a do najważniejszych należą niedobór żelaza, niedobór witaminy B12 i kwasu foliowego, hemoliza erytrocytów oraz procesy rozrostowe szpiku kostnego. W zależności od rodzaju niedokrwistości, różne są objawy zgłaszane przez chorego. W przypadku niedokrwistości z niedoboru żelaza do najczęściej zgłaszanych objawów należą:
- łamliwość włosów i paznokci połączona z deformacją płytki paznokciowej
- zmiany zapalne błony śluzowej jamy ustnej
- zaburzenia koncentracji
- pica czyli spaczone łaknienie (apetyt na rzeczy niejadalne).
Niedokrwistość z niedoboru żelaza często występuje o kobiet w wieku menopauzalnym oraz ciężarnych.[2] Niedokrwistości z niedoboru witaminy B12 dają szereg objawów ze strony układu nerwowego, obejmujących między innymi:
- zmiany psychiczne
- zaburzenia pamięci
- drażliwość i depresja
Jeśli niedokrwistość spowodowana jest również niedoborem kwasu foliowego, do wyżej wymienionych objawów dołączyć mogą objawy ze strony przewodu pokarmowego takiej jak:
- brak apetytu
- zapalenie błony śluzowej jamy ustnej
- skłonność do biegunek lub zaparć
- wygładzenie języka.
Niedokrwistości z niedoboru witaminy B12 i kwasu foliowego obserwujemy zwłaszcza u alkoholików, osób u których wykonano resekcję żołądka albo jelita cienkiego (całkowitą lub częściową), osób zażywających przez okres dłuższy niż 12 miesięcy niektóre leki (np. metforminę).[3] Pełne rozpoznanie rodzaju niedokrwistości wymaga konsultacji lekarskiej oraz wykonania badań laboratoryjnych krwi (morfologia z rozmazem). Parametrem morfologicznym istotnym dla diagnostyki niedokrwistości jest średnia objętość erytrocytu (MCV). Niedokrwistości z niedoboru żelaza zaliczamy do niedokrwistości mikrocytarnych (MCV < 80 fl), natomiast niedokrwistości z niedoboru witaminy B12 i kwasu foliowego do niedokrwistości makrocytarnych (MCV > 100 fl).[4][2]
Piśmiennictwo
- Hus, I., & Mastalerz-Migas, A. (2022). Algorytm różnicowania przyczyn niedokrwistości. Lekarz POZ, 8(1), 12-17.⬏
- Hempel, E. V., & Bollard, E. R. (2016). The Evidence-Based Evaluation of Iron Deficiency Anemia. The Medical clinics of North America, 100(5), 1065–1075. https://doi.org/10.1016/j.mcna.2016.04.015⬏⬏
- Langan, R. C., & Goodbred, A. J. (2017). Vitamin B12 Deficiency: Recognition and Management. American family physician, 96(6), 384–389.⬏
- Hus, I., & Mastalerz-Migas, A. (2022). Algorytm różnicowania przyczyn niedokrwistości. Lekarz POZ, 8(1), 12-17.⬏