Synonimy: niebiesko-zielona alga, blue-green Algae

Spirulina to niebiesko-zielone jednokomórkowe algi, które układają się w wielokomórkowe włókna. Naturalnie występuje w silnie zasolonych wodach alkaicznych na obszarach podzwrotnikowych. Arthrospira maxima i Arthrospira platensis są gatunkami algi najczęściej spotykanymi w suplementach pod nazwą spirulina.

Działanie i zastosowanie spiruliny

Spirulina może być dobrym źródłem białka, witamin z grupy B oraz przeciwutleniaczy takich jak witamina E czy zeaksantyna. Białko spiruliny zawiera niezbędne aminokwasy i jest bardziej odżywcze niż białko roślin strączkowych, ale mniej niż białko mięsa. Spirulina może być też źródłem wielonienasyconego kwasu tłuszczowego, kwasu gamma-linolenowego. Zawiera też duże ilości dobrze przyswajalnego żelaza. Może być też źródłem pierwiastków śladowych. Dzięki zwartości barwników: beta-karotenu, chlorofilu i fikocyjaniny uważa się, że ma działanie przeciwwolnorodnikowe. Badania kliniczne potwierdziły skuteczność spiruliny w leczeniu chorób układu sercowo-naczyniowego, cukrzycy, zespołu metabolicznego i hiperlipidemii. Ponadto spirulina może wykazywać pewną skuteczność w leczeniu zatruć, alergicznego nieżytu nosa, ADHD, w łagodzeniu objawów menopauzy, w redukcji zmęczenia, masy ciała i w poprawie wydolności. Spirulina jest powszechnie uważana za preparat immunostymulujący, jednak nie zostało to potwierdzone w badaniach klinicznych.

Skuteczność spiruliny potwierdzona w badaniach klinicznych

Badania kliniczne potwierdziły skuteczność preparatów spiruliny w leczeniu schorzeń takich jak:

• Choroby układu sercowo-naczyniowego – podwójnie zaślepione badanie kliniczne z randomizacją z 2016 roku wykazało, że przyjmowanie spiruliny w dawce 2 g dziennie przez okres 12 tygodni przyczyniało się do redukcji ciśnienia skurczowego średnio o 7 mmHg w porównaniu z placebo. W tym samym badaniu udowodniono pozytywny wpływ spiruliny na elastyczność tętnic.^[1] Kolejne badanie przedkliniczne wykazało, że spirulina zażywana w dawce 4,5 g przez 12 tygodni przez osoby leczone inhibitorami konwertazy angiotensyny spowodowała średni spadek ciśnienia skurczowego o 13 mm Hg w porównaniu z osobami, które zażywały tylko IKA.^[2] Prawdopodobnie mechanizm działania wynika z hamowania aktywności białek uszkadzających nabłonek naczyń oraz stymulacji produkcji tlenku azotu przez śródbłonek naczyń.^[1][2]
• Cukrzyca typu II i zespół metaboliczny – przegląd systematyczny z 2019 roku wykazał, że przyjmowanie preparatów ze spiruliną ma korzystny wpływ na profil lipidowy pacjentów z cukrzycą typu II, natomiast nie wpływa na poziom glikowanej hemoglobiny we krwi.^[3] Korzystny wpływ suplementacji spiruliną na glikemię przypisuje się dużej zawartości błonnika i peptydów, które miałyby stymulować trzustkę do wydzielania insuliny.
• Hiperlipidemia – metaanaliza z 2016 roku obejmująca 7 badań klinicznych z randomizacją wykazała znaczący wpływ suplementacji spiruliną na ogólny profil lipidowy pacjentów. W grupie przyjmującej spirulinę zaobserwowano spadek całkowitego cholesterolu, LDL oraz trójglicerydów, natomiast wzrost HDL. Korzystny wpływ na parametry lipidowe pacjentów najprawdopodobniej wynika z dużej zawartości kwasu gamma-linolenowego w spirulinie.^[4]

Niewystarczające lub brak dowodów na skuteczność spiruliny

Większość przeprowadzonych badań klinicznych nad potencjalnymi zastosowaniami preparatów spiruliny jest mało wiarygodna, jednak wyniki niektórych z nich są obiecujące. Spirulina może być potencjalnie skuteczna w takich wskazaniach jak:

• Zapobieganie toksyczności w wyniku zatruć – ze względu na zawartość przeciwutleniaczy preparaty ze spiruliną były sprawdzane pod kątem zapobiegania toksyczności w zatruciu metalami ciężkimi. Przeprowadzono niewielkie badanie kliniczne, w którym wykazano, że przyjmowanie preparatu zawierającego spirulinę w dawce 250 mg i cynk w dawce 2 mg przyczyniło się do zwiększenia wydalania arsenu z moczem oraz zmniejszenia jego poziomu we włosach oraz złagodzenia zmian skórnych będących objawami przewlekłego zatrucia arsenem w porównaniu z placebo.^[5]
• Redukcja masy ciała – wyniki z pojedynczych badań kinicznych sprawdzających skuteczność suplementacji spiruliny w redukcji masy ciała były niejednoznaczne. Według przeglądu systematycznego obejmującego 5 badań klinicznych z randomizacją suplementacja spiruliną znacząco wpływa na redukucję masy ciała, średnio o 1,56 kg. Redukcja masy była większa u pacjentów z kliniczną otyłością, średnio 2,06 kg (Moradi i in. 2019). Potrzebne jest przeprowadzenie większej liczby bardziej wiarygodnych badań, aby potwierdzić działanie spiruliny w tym wskazaniu.
• Alergiczny nieżyt nosa – w 6-miesięcznym, podwójnie ślepym, kontrolowanym badaniu alergicznego nieżytu nosa stwierdzono wyższą skuteczność spiruliny w dawce 2 g na dobę w porównaniu z placebo, w odniesieniu do dziennej oceny objawów wydzieliny z nosa.^[6] Najprawdopodobniej C-fikocyjanina może selektywnie hamować uwalnianie histaminy z komórek tucznych i zapobiegać wzrostowi immunoglobuliny E.

Spirulina była badana pod kątem potencjalnego zastosowania w łagodzeniu objawów menopauzy, jednak pomimo odczuwalnej poprawy stanu nie miała wpływu na poziom hormonów u kobiet. W przewlekłym zmęczeniu, zwiększaniu wydolności sportowców i leczeniu objawów ADHD wyniki były niejednoznaczne.

Bezpieczeństwo stosowania spiruliny

Spirulina może kumulować metale ciężkie, może też być zanieczyszczona toksynami pochodzącymi od cyjanobakterii Microcystis aeruginosa. Obecność zanieczyszczenia powinna być sprawdzona przez producentów suplementów diety. Ze względu na zawartość fenyloalaniny spirulina nie powinna być zażywana przez osoby cierpiące na fenyloketonurię. U niektórych pacjentów przyjmujących spirulinę mogą występować nudności, wzdęcia, zawroty głowy i reakcje alergiczne.

Interakcje spiruliny

Potencjalnie spirulina może zwiększać ryzyko krwawienia podczas stosowania z lekami przeciwpłytkowymi i/lub przeciwzakrzepowymi. Ze względu na obniżanie stężenia glukozy spirulina może nasilać działanie leków przeciwcukrzycowych. Spirulina może mieć działanie immunostymulujące, dlatego należy jej unikać podczas leczenia immunosupresyjnego.

Preparaty dostępne na rynku zawierające spirulinę

Wybrane suplementy diety dostępne na rynku zawierające spirulinę zostały przedstawione w tabeli poniżej.

Wybrane suplementy zawierające spirulinę.

Piśmiennictwo

1. Miczke, A., Szulińska, M., Hansdorfer-Korzon, R., Kręgielska-Narożna, M., Suliburska, J., Walkowiak, J., Bogdański, P. (2016). Effects of spirulina consumption on body weight, blood pressure, and endothelial function in overweight hypertensive Caucasians: a double-blind, placebo-controlled, randomized trial. European review for medical and pharmacological sciences, 20(1), 150–156.⬏⬏
2. Martínez-Sámano, J., Torres-Montes de Oca, A., Luqueño-Bocardo, O. I., Torres-Durán, P. V., Juárez-Oropeza, M. A. (2018). Spirulina maxima Decreases Endothelial Damage and Oxidative Stress Indicators in Patients with Systemic Arterial Hypertension: Results from Exploratory Controlled Clinical Trial. Marine drugs, 16(12), 496. https://doi.org/10.3390/md16120496⬏⬏
3. Hamedifard, Z., Milajerdi, A., Reiner, Ž., Taghizadeh, M., Kolahdooz, F., Asemi, Z. (2019). The effects of spirulina on glycemic control and serum lipoproteins in patients with metabolic syndrome and related disorders: A systematic review and meta-analysis of randomized controlled trials. Phytotherapy research : PTR, 33(10), 2609–2621. https://doi.org/10.1002/ptr.6441⬏
4. Serban, M. C., Sahebkar, A., Dragan, S., Stoichescu-Hogea, G., Ursoniu, S., Andrica, F., Banach, M. (2016). A systematic review and meta-analysis of the impact of Spirulina supplementation on plasma lipid concentrations. Clinical nutrition (Edinburgh, Scotland), 35(4), 842–851. https://doi.org/10.1016/j.clnu.2015.09.007⬏
5. Misbahuddin, M., Islam, A. Z., Khandker, S., Ifthaker-Al-Mahmud, Islam, N., Anjumanara (2006). Efficacy of spirulina extract plus zinc in patients of chronic arsenic poisoning: a randomized placebo-controlled study. Clinical toxicology (Philadelphia, Pa.), 44(2), 135–141. https://doi.org/10.1080/15563650500514400⬏
6. Cingi, C., Conk-Dalay, M., Cakli, H., Bal, C. (2008). The effects of spirulina on allergic rhinitis. European archives of oto-rhino-laryngology : official journal of the European Federation of Oto-Rhino-Laryngological Societies (EUFOS) : affiliated with the German Society for Oto-Rhino-Laryngology – Head and Neck Surgery, 265(10), 1219–1223. https://doi.org/10.1007/s00405-008-0642-8⬏