Sulfonamidy to grupa organicznych związków chemicznych, a dokładnie amidów kwasów organosulfonowych, które stosowane są, jako środki bakteriostatyczne oraz odkażające.

Sulfonamidy tracą swoje znaczenie na rzecz młodszych, a zarazem szybciej i bezpieczniej działających antybiotyków. W wielu krajach zostały całkowicie wycofane z obrotu. W Polsce nadal stosowane są w leczeniu:

• zakażeń dróg oddechowych – w przypadku zaostrzenia przewlekłego zapalenia oskrzeli, gdy istnieją powody przemawiające za przewagą zastosowania ko-trimoksazolu nad leczeniem pojedynczym antybiotykiem,
• zapalenia ucha środkowego, gdy istnieją powody przemawiające za przewagą zastosowania ko-trimoksazolu nad leczeniem pojedynczym antybiotykiem,
• zapalenia płuc wywołanego przez Pneumocystis carinii u dorosłych i dzieci (Bactrim),
• zakażeń układu moczowego (Biseptol),
• zakażeń przewodu pokarmowego, w tym dur brzuszny i biegunki podróżnych (Bactrim),
• podostrych i przewlekłych stanów zapalnych tkanek oka: spojówek, brzegów powiek, rogówki, przedniego odcinka błony naczyniowej gałki ocznej i dróg łzowych wywołanych przez bakterie wrażliwe na sulfacetamid (Sulfacetamidum),
• reumatoidalnego zapalenia stawów, oporne na leczenie z zastosowaniem niesteroidowych leków przeciwzapalnych (Salazopyrin),
• chorób zapalnych jelit, takich jak wrzodziejące zapalenie jelita grubego, choroba Crohna (Salazopyrin),
• zakażeń w przypadku oparzeń skóry oraz odleżyn (Argosulfan)

Mechanizm i spektrum działania sulfonamidów

Sulfonamidy są analogami kwasu paraaminobeznoesowego (PABA), który wykorzystywany jest przez bakterie do syntezy kwasu foliowego przez bakterie. Przyłączenie sulfonamidu zamiast PABA do difosforanu-6-hydroksymetylodihydropteryny skutkuje zahamowaniem procesu syntezy, co zatrzymuje rozwój bakterii.

Sulfonamidy dostępne w Polsce

Do sulfonamidów stosowanych w Polsce należy:

• sulfametoksazol (w: Bactrim, w: Biseptol) – dostępny w postaci syropu, tabletek oraz zawiesiny doustnej,
• sulfasalazyna (Salazopyrin, Sulfasalazin) – dostępna w postaci tabletek powlekanych oraz tabletek dojelitowych,
• sulfacetamid (Sulfacetamidum) – dostępny w postaci kropli do oczu,
• sulfatiazol (Argosulfan) – dostępny w postaci kremu.

Zarówno w Bactrim jak i w Biseptol, sulfametoksazol występuje w połączeniu z trimetoprimem. Połączenie takie nazywane jest również ko-trimoksazolem, który ma udowodnioną skuteczność i przewagę nad zastosowaniem pojedynczego antybiotyku w leczeniu m. in zapalenia płuc.^[1]

Czytaj też:

Leki przeciwgorączkowe

Antagonisty aldosteronu

Mukolityki

Wskazówki dotyczące wydawania antybiotyków z grupy sulfonamidów

Wydając pacjentowi lek z grupy sulfonamidów poinformuj, że:

• w przypadku wystąpienia objawów uczulenia na antybiotyki z grupy sulfonamidów objawiającego się pojawieniem ropnej wydzieliny, zaostrzeniem stanu zapalnego lub nasileniem bólu, należy przerwać leczenie i skontaktować się z lekarzem,
• w przypadku wystąpienia objawów uczulenia na lek ze strony skóry lub innych tkanek, należy również przerwać leczenie,
• należy przyjmować większość ilość wody podczas stosowania sulfasalazyny, ponieważ może ona spowodować wytrącanie się kryształów w moczu i tworzenie się kamieni nerkowych.

Piśmiennictwo

1. Shimoga Mahabala Rajesh, Vikram Singhal. Clinical Effectiveness of Co-trimoxazole vs. Amoxicillin in the Treatment of Non-Severe Pneumonia in Children in India: A Randomized Controlled Trial. Int J Prev Med. 2013. pełny tekst⬏