Streptococcus pneumoniae to bakterie popularnie nazywane pneumokokami. Zakażenia nimi obejmują zarówno dzieci, jak i osoby dorosłe. Prowadzą przede wszystkim do zagrażającego życiu zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych i zapalenia płuc. Wytwarzają otoczki polisacharydowe, które różnią się między sobą antygenami. Obecnie wyróżniamy około 90 różnych odmian (typów serologicznych) pneumokoków, ale tylko kilkanaście z nich jest w stanie wywołać ciężkie zakażenie u człowieka.[1]
Rodzaje szczepionek przeciw pneumokokom
Na rynku mamy dostępne dwa rodzaje szczepionek przeciw pneumokokom, posiadających antygeny 10-ciu lub 13-tu serotypów Streptococcus pneumoniae:
- Synflorix (GlaxoSmithKline Biologicals S.A., Belgia) – szczepionka skoniugowana, 10- walentna, adsorbowana,
- Prevenar 13 (Wyeth Lederle Vaccines S.A., Wielka Brytania) – szczepionka skoniugowana, 13-walentna, adsorbowana.
Prevenar 13 zawiera dodatkowo serotypy: 3, 6A i 19A.
| Liczba serotypów | Dla kogo? | Odpłatność dla pacjenta | |
|---|---|---|---|
| Synflorix | 10 | Dzieci do 5. roku życia | Bezpłatny |
| Prevenar 13 | 13 | Dzieci i osoby dorosłe (głównie po 65. roku życia) | Pełnopłatny |
Synflorix czy Prevenar 13?
Obie szczepionki chronią w ok. 85% przed inwazyjną chorobą pneumokokową. Częstotliwość występowania działań niepożądanych również jest podobna. Polskie Towarzystwo Wakcynologii opierając się na opublikowanych badaniach wyjaśnia, że obie szczepionki są równie dobre i nie istnieje korelacja między ich skutecznością a liczbą serotypów w składzie.[2]
Schemat podawania szczepionek u dzieci
1., 2. i 3. dawka są obecnie w Polsce w obowiązkowym kalendarzu szczepień.[3]
Bezpłatne szczepienia w 2019 roku są realizowane za pomocą szczepionki Synflorix.[4]
| Dawka szczepionki przeciw pneumokokom | Wiek dziecka |
|---|---|
| 1 dawka | 2 miesiąc życia |
| 2 dawka | 4 miesiąc życia |
| 3 dawka | 13 miesiąc życia |
Szczepienia u osób powyżej 65. roku życia
Według badań wraz z wiekiem pacjenta rośnie ryzyko zachorowalności oraz zgonu z powodu zakażeń wywołanych przez pneumokoki. Szczególnie narażone są osoby w domach opieki i przebywające w szpitalach.[5] Wykazano, że po podaniu szczepionki Prevenar 13, częstotliwość występowania zapalenia płuc może spaść nawet dwukrotnie.[6]
Dodatkowo w przypadku osób dorosłych o szczepieniach przeciw Streptococcus pneumoniae warto przypomnieć:
- pacjentom chorym na POChP,
- diabetykom,
- osobom o obniżonej odporności.
Przeciwwskazania do szczepienia przeciw pneumokokom
Przeciwwskazaniem do szczepienia są uczulenie na substancję czynną lub toksoid błoniczy oraz gorączka.[7]
Możliwe działania niepożądane po szczepieniu przeciw pneumokokom
Bardzo częstymi efektami ubocznymi (≥ 1/10 pacjentów) są:[7]
- zmniejszony apetyt,
- senność,
- drażliwość,
- reakcja w miejscu wstrzyknięcia.
Warto poinformować pacjenta, że szczepionki to jedne z najlepiej przebadanych produktów leczniczych na świecie, przez co charakteryzują się dużą tolerancją i bezpieczeństwem stosowania. Istnieje coraz większa antybiotykooporność szczepu Streptococcus pneumoniae, dlatego tak bardzo istotna jest profilaktyka w postaci szczepień.
Tematykę szczepień poruszyliśmy także w innych opracowaniach:
- (Patrz: “Dlaczego szczepienia w aptekach to świetny pomysł?”.)
- (Patrz: “Przeprowadzanie szczepień zalecanych przez farmaceutów -co stoi na przeszkodzie?”.)
- (Patrz: “Kto powinien szczepić się na grypę i dlaczego?”.)
Piśmiennictwo
- Korona-Głowniak I, Niedzielski A: Nosicielstwo Streptococcus pneumoniae a rozwój choroby pneumokokowej. Otolaryngologia. 2013. pełny tekst.pdf⬏
- Naucler P. et al.: Comparison of the Impact of Pneumococcal Conjugate Vaccine 10 or Pneumococcal Conjugate Vaccine 13 on Invasive Pneumococcal Disease in Equivalent Populations. Clinical Infectious Diseases. 2017. pełny tekst⬏
- European Centre for Disease Prevention and Control. Vaccine Scheduler: Pneumococcal Disease: Recommended vaccinations. pełny tekst⬏
- Augustynowicz W, Hryniewicz E: Szczepionka przeciw pneumokokom. Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego. 2019. pełny tekst⬏
- Grzesiowski P: Szczepienie przeciwko pneumokokom u osób dorosłych. Polskie Towarzystwo Wakcynologii. 2016. pełny tekst⬏
- European Medicines Agency: Streszczenie EPAR dla ogółu społeczeństwa. 2015. pełny tekst.pdf⬏
- ChPL Synflorix⬏⬏
