Polska nazwa rośliny pochodzi od średniowiecznych najazdów tatarskich, podczas których tatarak rozpowszechnił się w Europie. Ponadto kłącze smażone w cukrze było przysmakiem tatarskim. Używano go także w celach obrzędowych w święto Zesłania Ducha Świętego do przyozdabiania kościołów i domostw.
Surowce
Kłącze tataraku – Calami rhizoma
Skład chemiczny
Kłącze tataraku zawiera duże ilości olejku eterycznego (w tym m.in. β- i α-azaron, akoron, kalamen, kamfen, pinen i mircen). Ponadto w kłączu występują garbniki, związki gorzkie (akoryna), śluz, węglowodany, kwasy organiczne i sole mineralne.[1]
Działanie
Kłącze tataraku ma działanie:
- pobudzające wydzielanie soku żołądkowego (ze względu na zawartość związków gorzkich),
- żółciopędne (ze względu na zawartość związków gorzkich),
- gastroprotekcyjne,
- rozkurczające,
- uspokajające,
- przeciwbakteryjne (zaobserwowane w badaniach na zwierzętach),
- hipoglikemiczne (zaobserwowane w badaniach na zwierzętach),
- przeciwzapalne (zaobserwowane w badaniach na zwierzętach, jednak niepotwierdzone w badaniach klinicznych).[1]
Zastosowanie poparte wynikami badań klinicznych
Brakuje badań klinicznych, które potwierdzałyby celowość stosowania kłącza tataraku.
Zastosowanie jako tradycyjny produkt leczniczy roślinny
Tatarak w lekach dostępny jest tylko w preparatach złożonych.
Zastosowanie w medycynie ludowej
W medycynie ludowej kłącze tataraku stosuje się w takich schorzeniach jak: zaburzenia żołądkowo-jelitowe (na przykład: brak łaknienia, wzdęcia, bóle brzucha, kolka jelitowa), zapalenie jamy ustnej i gardła, (preparaty z kłącza tataraku stosuje się formie płukanek), bóle gośćcowe, rwa kulszowa, nerwobóle (na wspomniane schorzenia stosuje się olejek).
Interakcje
Nie są znane interakcje kłącza tataraku z lekami.
Bezpieczeństwo stosowania
Po zastosowaniu kłącza tataraku mogą wystąpić takie działania niepożądane jak:
- spadek ciśnienia – jest to jednak tylko działanie zaobserwowane na zwierzętach w trakcie badań klinicznych.[1]
Nie zaleca się stosowania preparatów z kłącza tataraku przez kobiety w ciąży i karmiące ze względu na genotoksyczność. Nie należy podawać ich dzieciom. Ze względu na wykazane w doświadczeniach na zwierzętach mutagenne i słabe kancerogenne działanie bogatego w cis-azaron olejku tatarakowego odradza się długotrwałe stosowanie tataraku.
Praktyczne wskazówki dla pacjentów
β-azaron zawarty w kłączu tataraku jest toksyczny. Jego maksymalna dawka dzienna to 0,115mg.[2] Zawartość β-azaronu zależy od cytotypu.
Przykładowe preparaty
Na polskim rynku nie są dostępne leki pojedyncze zawierające tatarak zwyczajny. Wyciąg tataraku jest składnikiem leków złożonych:
- Nalewka gorzka – krople zawierające nalewki z piołunu, owocni pomarańczy gorzkiej i kłącza tataraku (do stosowania w przypadku zaburzeń wydzielania soku żołądkowego i bezkwaśności oraz niestrawności).
- Dentosept – płyn do płukania jamy ustnej (do stosowania w stanach zapalnych jamy ustnej i dziąseł, powierzchniowym zapaleniu przyzębia, krwawieniach z dziąseł i pomocniczo w paradontozie).
- Dentosept A – płyn z dodatkiem benzokainy, inaczej anestezyny (do stosowania w jamie ustnej w stanach zapalnych jamy ustnej i dziąseł, aftach, odleżynach i pomocniczo w paradontozie).
Piśmiennictwo
