Inhibitory monoaminooksydazy B są wykorzystywane w leczeniu choroby Parkinsona, które ma na celu zwiększenie stężenia dopaminy.
Do tej grupy leków należą:
- selegilina (Segan, Selgres),
- rasagilina (Azilect, Rasagiline Accord, Rasagiline-Ratiopharm).
Selegilina w wyższych dawkach hamuje również aktywność MAO-A, dzięki czemu znalazła zastosowanie także w leczeniu depresji; dostępna jest w postaci plastrów transdermalnych.[1]
Jakich informacji udzielić o dawkowaniu?
Rasagilina jest stosowana raz na dobę, niezależnie od posiłków.[2] Selegilina – raz na dobę (rano) lub dwa razy na dobę w dawkach podzielonych (rano i wczesnym popołudniem), niezależnie od posiłków.[3]
Na czym się skupić edukując pacjenta o leku lub chorobie?
Inhibitory MAO–B mogą być stosowane samodzielnie lub w połączeniu z lewodopą, w celu zmniejszenia prawdopodobieństwa wystąpienie efektu końca dawki, pozwalają również na zmniejszenie dawki lewodopy o ok. 10-30%.
W rozmowie z pacjentem:
- upewnij się, że pacjent wie jak należy stosować leki i stosuje je regularnie; jest to szczególnie ważne w przypadku osób leczonych przez zastosowanie terapii skojarzonej z lewodopą,
- wyjaśnij pacjentowi, że odpowiednie dobranie dawki może zająć pewien okres czasu, zanim objawy choroby ustąpią; leczenie powinno być prowadzone pod stałą kontrolą lekarza.
Czy leczenie przynosi efekty?
Jeśli upewniłeś się, że pacjent prawidłowo stosuje leki zapytaj go o stopień nasilenia objawów. W przypadku braku poprawy powinien się zgłosić do lekarza prowadzącego – konieczna może okazać się zmiana leku lub dawki.
Jakich działań niepożądanych można się spodziewać?
Najczęstsze działania niepożądane selegiliny i rasagiliny to: suchość w ustach, bóle i zawroty głowy, zaburzenia snu, arytmie, spadki ciśnienia, objawy grypopodobne, depresyjne obniżenie nastroju, a także niedośnienie ortostatyczne[4]
Jak pomóc monitorować leczenie i ryzyko interakcji?
Inhibitory MAO-B nie wchodzą w interakcję z serami pleśniowymi, tak jak moklobemid (przedstawiciel inhibitorów MAO-A).[5]
Poinformuj pacjenta, że nie powinien w żadnym wypadku odstawiać samodzielnie leków, nawet jeśli wydaje mu się, że nie ma żadnej poprawy. Terapii przeciwparkinsonowskich nigdy nie należy nagle przerywać, ponieważ istnieje ryzyko wystąpienia złośliwego zespółu neuroleptycznego.
Konsultując pacjenta warto wiedzieć, że:
- selegilina jest przeciwwskazana w chorobie wrzodowej,
- inhibitorów MAO B nie należy łączyć z innymi inhibitorami MAO, SSRI – możliwe jest wystąpienie zespołu serotoninowego,
- Inhibitory MAO B mogą częściowo zapobiegać fluktuacjom (osłabieniem działania po długotrwałym leczeniu) podczas leczenia lewodopy.
Zaproponuj zmiany w stylu życia
W przypadku choroby Parkinsona leki są podstawą leczenia, ale nie jej jedyną formą. Znaczącą rolę odgrywa również fizjoterapia, terapia mowy czy dietetyka. Dla niektórych pacjentów pomocna może być również operacja.
Poinformuj pacjenta, że białko spożywcze może kolidować z absorpcją z lewodopy.[6] Niektórzy lekarze zalecają jeść mniej białka w ciągu dnia i więcej w godzinach wieczornych, ale wszelkie zmiany w diecie powinny być skonsultowane z lekarzem lub dietetykiem. Posiłki bogate w białko mogą prowadzić do niskich poziomów lewodopy w osoczu oraz zmniejszać jej dostępność mózgową. Zachęć pacjenta do wykonywania ćwiczeń poprawiających sprawność stawów i mięśni, aby zapobiec coraz większej sztywności i poprawić nastrój. Ponadto, terapie uzupełniające takie jak masaż, aromaterapia mogą złagodzić objawy i poprawiają samopoczucie pacjentów. Każda nowa terapia powinna być jednak wprowadzona po konsultacji z lekarzem prowadzącym.
Piśmiennictwo:
- Kelly C Lee, Jack J Chen: Transdermal selegiline for the treatment of major depressive disorder, Neuropsychiatr Dis Treat. 2007 Oct; 3(5): 527–537. abstrakt⬏
- ChPL Azilect⬏
- ChPL Segan⬏
- Montastruc JL, Chaumerliac C, Desboeuf K, Manika M, Bagheri H, Rascol O,
Lapeyre-Mestre M. Adverse drug reactions to selegiline: a review of the French pharmacovigilance database. Clin Neuropharmacol. 2000 Sep-Oct;23(5):271-5. abstrakt ⬏ - Szökő É, Tábi T, Riederer P, Vécsei L, Magyar K. Pharmacological aspects of the neuroprotective effects of irreversible MAO-B inhibitors, selegiline and rasagiline, in Parkinson’s disease. J Neural Transm (Vienna). 2018 Feb 7. doi: 10.1007/s00702-018-1853-9. abstrakt⬏
- Simon N, Gantcheva R, Bruguerolle B, Viallet F. The effects of a normal protein diet on levodopa plasma kinetics in advanced Parkinson’s disease. Parkinsonism Relat Disord. 2004 Mar;10(3):137-42. abstrakt.⬏
