Transkrypcja
Cześć, nazywam się Dawid Panek. Witam Was w programie Pogadanki Farmaceutyczne. Dziś chciałabym Wam opowiedzieć o tramadolu. Jakie działanie wykazuje ten lek, jakie ma wskazania, jakich działań niepożądanych możemy się spodziewać, a na koniec ciekawostka o zastosowaniu tramadolu poza wskazaniami. Zapraszam.
Tramadol jest syntetycznym lekiem opioidowym. Po raz pierwszy został on zsyntetyzowany w tysiąc dziewięćset sześćdziesiątym drugim roku (1962 roku) w Niemczech, a w latach siedemdziesiątych trafił na rynek zagraniczny pod nazwą Tramal. Obecnie produkowany jest on w postaci mieszaniny racemicznej, która jest skuteczniejsza niż zastosowanie każdego z jej enancjomerów osobno.
Tramadol jest słabym agonistą receptorów opioidowych, a oprócz tego hamuje on wychwyt zwrotny noradrenaliny oraz serotoniny.
Wskazaniem do zastosowania tramadolu jest ból o umiarkowanym lub dużym nasileniu. Skuteczność przeciwbólowa tramadolu w tym wskazaniu jest równa skuteczności morfiny. W bólach ciężkich lub przewlekłych tramadol jest mniej skuteczny. Stosuje się go głównie do łagodzenia bólu pooperacyjnego, pourazowego, neuropatycznego, szczególnie w przebiegu półpaśca, w bólach nowotworowych, a także w bólach fantomowych.
Tramadol jest lekiem na receptę i dostępny jest w wielu różnych postaciach leku. W praktyce najczęściej stosowany jest w formie doustnej w postaci kropli, tabletek lub kapsułek. Poza tym dostępny jest również w postaci czopków oraz roztworów do wstrzykiwań i infuzji. Preparaty z tramadolem mogą mieć postać o natychmiastowym lub o przedłużonym uwalnianiu. Dostępne są również połączenia tramadolu z paracetamolem, co pozawala na zastosowanie mniejszej dawki obu tych leków. Maksymalna dobowa dawka tramadolu to czterysta miligramów.
Przejdźmy teraz do sedna – jakie informacje warto przekazać pacjentowi przy każdym wydaniu preparatu z apteki, o czym poinformować w razie dodatkowych pytań, a o czym lepiej nie wspominać?
Wydając krople Tramal uprzedź pacjenta, że butelka wyposażona jest w kroplomierz lub pompkę dozującą. Jedno naciśnięcie pompki nie jest równoważne jednej kropli. Lek w formie kropli przyjmuje się z niewielką ilością płynu lub cukru.
Wydając formę o przedłużonym uwalnianiu należy uczulić pacjenta, że tabletek tych nie można dzielić ani rozgryzać lub kruszyć.
Tramadol bardzo często wywołuje nudności i zawroty głowy. Są to jednak działania niepożądane, które ustępują po kilku dniach. Ponadto, jako agonista receptora opioidowego, wykazuje również działanie sedatywne i uspokajające. Uprzedź pacjenta, że przyjmując lek może on odczuwać zmęczenie i senność.
Jeżeli starczy nam czasu możemy dopytać o inne leki stosowane przewlekle przez chorego.
Ze względu na ryzyko wystąpienia zespołu serotoninowego, tramadol należy stosować ostrożnie u pacjentów przyjmujących: selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny, czyli SSRI, inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny i noradrenaliny, czyli SNRI, inhibitory MAO, trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne oraz mirtazapinę. Należy ostrzec wówczas pacjenta, aby niezwłocznie zgłosił się do lekarza, gdy zaobserwuje u siebie takie objawy jak: gorączka, zlewne poty, niepokój, drżenia i skurcze mięśni, skoki ciśnienia, czy kołatanie serca. Objawy te zwykle ustępują po odstawieniu leku serotoninergicznego.
Ze względu na ryzyko wystąpienia nadmiernej sedacji, depresji układu oddechowego, a nawet śpiączki, stosowanie tramadolu z lekami uspokajającymi z grupy benzodiazepin nie jest zalecane. W razie konieczności dopuszcza się stosowanie tramadolu przez jak najkrótszy czas w najniższych skutecznych dawkach, obserwując przy tym stan pacjenta.
Tramadol, jako słaby opioid, znajduje się na drugim poziomie drabiny analgetycznej ustanowionej przez Światową Organizację Zdrowia. Oznacza to, że w razie konieczności, może być on stosowany w połączeniu z innymi nieopioidowymi analgetykami, takimi jak paracetamol lub niesteroidowe leki przeciwzapalne. Poinformuj o tym pacjenta jeśli zapyta, czy może w tym samym czasie stosować inne leki przeciwbólowe. Zwróć jednak uwagę na obecność paracetamolu w leku złożonym, typu Doreta czy Poltram Combo i poinformuj pacjenta o tym że leki takie jak APAP czy Panadol zawierają to samo i aby stosując je łącznie, nie przekroczył maksymalnej dobowej dawki paracetamolu, czyli czterech gramów.
Pacjenci cierpiący z powodu bólu mogą zapytać Cię, kiedy lek zacznie działać. Działanie przeciwbólowe tramadolu rozpoczyna się w ciągu godziny od podania leku w postaci doustnej. Maksymalny efekt przeciwbólowy tramadol osiąga po około dwóch godzinach od zażycia tabletki lub kapsułki, a jego działanie przeciwbólowe utrzymuje się przez cztery do sześciu godzin, w zależności od stopnia nasilenia bólu.
Pacjent może nas zapytać, czy to prawda, że od tramadolu można się od uzależnić. Zjawisko zależności fizycznej jest możliwe w przypadku stosowania tramadolu i jest ono zależne od dawki. Objawy odstawienne, jakich możemy się spodziewać są charakterystyczne dla opioidów i są nimi: ból, pocenie się, bezsenność i biegunka. Ponadto, ze względu na złożony mechanizm działania tramadolu, mogą wystąpić również: splątanie, omamy i paranoje. W przypadku stosowania wysokich dawek, odstawianie leku powinno być stopniowe. Niskie dawki tramadolu stosowane przez dłuższy czas są związane z mniejszym ryzykiem uzależnienia.
Podczas długotrwałego stosowania tramadolu może pojawić się również zjawisko tolerancji. Oznacza to, że stosowana dotychczas dawka przestaje być skuteczna w łagodzeniu bólu i konieczne jest zwiększenie dawki leku. Dlatego też sugeruje się, by lek ten był stosowany z przerwami.
Zaniepokojeni rodzice, realizujący receptę na tramadol dla swojego dziecka, mogą zapytać, czy lek ten jest bezpieczny do stosowania u dzieci. Tramadol w postaci kropli doustnych jest dopuszczony do użycia u dzieci już od pierwszego roku życia, głównie w łagodzeniu bólu pooperacyjnego. W 2015 roku pojawił się jednak komunikat Amerykańskiej Agencji Żywności i Leków (FDA), dotyczący bezpieczeństwa stosowania tramadolu u dzieci i młodzieży poniżej siedemnastego roku życia. Urzędnicy zwrócili wówczas uwagę, na rzadkie, lecz poważne ryzyko wystąpienia depresji układu oddechowego, objawiające się spowolnieniem lub spłyceniem oddechu. W związku z tym zalecili, aby u dzieci stosować inne leki przeciwbólowe, które zostały zatwierdzone przez FDA. Nie należy jednak straszyć rodzica, a jedynie poinformować go, na co powinien zwrócić uwagę stosując lek z tramadolem u swojego dziecka. Można również zasugerować zastosowanie leku z tramadolem w ostateczności, kiedy inne leki, typu paracetamol czy ibuprofen, okażą się nieskuteczne w łagodzeniu bólu.
Tramadol znalazł również zastosowanie w leczeniu przedwczesnego wytrysku. W podwójnie zaślepionym, kontrolowanym badaniu z randomizacją wykazano, że podanie tramadolu w dawce pięćdziesiąt miligramów na dwie godziny przed planowanym stosunkiem, wydłużało dwunastokrotnie wskaźnik IELT, czyli wewnątrzpochwowy czas opóźnienia ejakulacji, w stosunku do wartości wyjściowej. W innym kontrolowanym badaniu z randomizacją porównywano skuteczność tramadolu, paroksetyny, sildenafilu oraz miejscowo działających anestetyków. Wyniki tego badania potwierdziły skuteczność tramadolu w dawce pięćdziesiąt miligramów, podanego na dwie godziny przed stosunkiem oraz wykazały większą jego skuteczność w porównaniu do pozostałych leków.
To już wszystko. Dziękuję za uwagę i do zobaczenia w kolejnym odcinku.
