Suplementacja kwasami omega-3 to jeden z powszechnie stosowanych sposobów na wspomaganie odporności i zapobieganie chorobom układu sercowo-naczyniowego. Czy ma to uzasadnienie w najnowszych doniesieniach naukowych?
Czy w przypadku niedoboru kwasów omega-3 w diecie lepszym źródłem będzie tran, czy też inne suplementy dostępne w aptece?
Dorsz czy rekin?
Nazwa tran zastrzeżona jest wyłącznie dla ciekłego tłuszczu pozyskiwanego z wątroby dorsza atlantyckiego i innych ryb z rodziny dorszowatych. Często jest on mylony z olejem otrzymywanym z wątroby rekina, który od tranu różni się przede wszystkim składem:
| Tłuszcz z wątroby dorsza | Tłuszcz z wątroby rekina |
|---|---|
| kwasy omega-3 (DHA i EPA) | alkiloglicerole |
| witamina D (cholekalcyferol) | skwalen |
| witamina A (retinol, akseroftol) | kwasy omega-3 |
Olej z wątroby dorsza, obok oleju lnianego i słonecznikowego, należy do jednego z bogatszych źródeł niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych (NNKT) – przede wszystkim kwasów omega-3 (a wśród nich kwasu dokozaheksaenowego – DHA i kwasu eikozapentaenowego – EPA).
Zobacz też: Tran – Ścieżka rekomendacji
Jak działają kwasy omega-3?
Możliwe korzystne działniań kwasów omega-3 obejmują wpływ na:
- Układ sercowo-naczyniowy. Szereg badań klinicznych wykazał, że suplementacja kwasów omega-3 w dużych dawkach przyczynia się do prewencji chorób układu sercowo-naczyniowych. Powszechnie uważa się, że kwasy omega-3 mają zdolność do hamowania miażdżycy naczyń krwionośnych i stabilizowania już istniejących blaszek miażdżycowych, hamują agregację płytek krwi, redukują poziom triglicerydów i zmniejszają ciśnienie tętnicze krwi. Jakkolwiek istnieją badania potwierdzające, że codzienne i długotrwałe stosowanie kwasów omega-3 (zwłaszcza u osób niespożywających ryb) może zmniejszać ryzyko wystąpienia chorób układu krążenia w przyszłości, to w ostatnich latach dowody na zbawienne działanie suplementacji są poddawane w wątpliwość.[1] EMA po analizie dostępnych badań opublikowała komunikat, według którego kwasy omega-3 nie są skuteczne w prewencji chorób sercowo-naczyniowych u osób po zawale.[2]
- Układ odpornościowy. Istnieją dowody na to, że kwasy omega-3 hamują procesy zapalne. Wynika to z faktu, że produktem przemian EPA w organizmie człowieka są prostaglandyny o działaniu przeciwzapalnym. Dodatkowo niedobór kwasów omega-3 może zaostrzać stany zapalne w chorobach, takich jak reumatoidalne zapalenie stawów. Brak jest natomiast wystarczających badań na ludziach, które określałyby wpływ na wzmacnianie odporności czy skrócenie czasu rekonwalescencji po przebytej chorobie.[3]
- Układ nerwowy. Badania sugerują, że zawartość kwasów omega-3 w diecie powyżej 1 grama dziennie może zmniejszać poziom beta-amyloidu we krwi, a co za tym idzie – redukuje ryzyko wystąpienia choroby Alzheimera w przyszłości.[4] Odgrywają one również ważną rolę w rozwoju mózgu, siatkówki oka płodu i są polecane do suplementacji kobietom w ciąży. Niski poziom DHA może wiązać się ze zmianami nastroju, problemami ze wzrokiem, obniżoną koncentracją czy nadpobudliwością. Wyniki badań wskazują, że kwasy DHA/EPA mogą wykazywać działanie przeciwdepresyjne porównywalne do leków przeciwdepresyjnych.[5]
Tran posiada również w składzie witaminy rozpuszczalne w tłuszczach (witaminy A i D). Suplementacja witaminą D jest szczególnie wskazana w okresie jesienno-zimowym, gdy brak słońca powoduje, że nie jesteśmy w stanie pokryć dziennego zapotrzebowania. Niestety ilość witaminy D3 w tranie lub w innych preparatach z kwasami omega-3 jest niewystarczająca do zapewnienia rekomendowanego dziennego spożycia.[6] Zdecydowanie lepszym rozwiązaniem są osobne suplementy z witaminą D3.
Zobacz też: Witamina D – Ścieżka rekomendacji
Na co zwrócić uwagę przy poleceniu preparatów z kwasami omega-3?
Polecając preparat z kwasami omega-3 zwróć uwagę na:
- zawartość i dawki kwasów DHA i EPA,
- zawartość witamin (zwłaszcza D3),
- postać (kapsułki, tran butelkowany),
- pochodzenie i świeżość produktu.
Zobacz też: Składniki preparatów na odporność dla dzieci
Preparaty płynne z kwasami omega-3
W poniższej tabeli znajdziesz porównanie przykładowych preparatów zawierających kwasy omega-3 w postaci płynnej dostępnych w aptekach (zawartości w przeliczeniu na 5 mL).
| Preparat | DHA (mg) | EPA (mg) | Wit. D (µg) | Wit. A (µg) | Wit. E (mg) |
|---|---|---|---|---|---|
| Moller's Tran Norweski | 550 | 400 | 10 | 250 | 10 |
| Tran islandzki LYSI | 460 | 345 | 4,6 | 230 | 4,6 |
| Tran Sanostol | 400 | 300 | 10 | 250 | 2 |
| Tran skandynawski Aflofarm | 400 | 350 | 7,5 | 599 | - |
| Omacor (dostępny na receptę) | 380 | 460 | |||
| Vibovit Tran Norweski o smaku cytrynowym | 600 | 400 | 10 | 140 | 7,4 |
| Tran Tradycyjny z Islandii Domowa Apteczka | 550 | 825 | 10 | 800 | 12 |
| EYE Q płyn dla dzieci | 58 | 186 | - | - | - |
Lenvitol – producent nie udostępnia informacji na temat zawartości kwasów DHA i EPA. W przeliczeniu na 5 ml preparatu: kwas linolenowy 2,7 g, kwas linolowy 0,7 g.
Preparaty z kwasami omega-3 w kapsułkach
W tabeli poniżej umieszczono przykładowe preparaty z kwasami omega-3 w postaci kapsułek (zawartości podano w przeliczeniu na jedną kapsułkę).
| Preparat | Op. | Status | DHA (mg) | EPA (mg) | Wit. D3 (µg) | Wit. A (µg) | Wit. E (mg) | ALA (mg) | OA (mg) | LA (mg) |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Tran HASCO | 60 kaps. | lek OTC | 30 - 90 | 35 - 80 | 0,75 - 3,1 | 90 - 375 | - | - | - | - |
| Möller’s Forte z tranem | 30/60/112 kaps. | suplement diety | 108 | 119.5 | 5 | - | 5 | - | - | - |
| Gold Omega 3 OLIMP | 60 kaps. | suplement diety | 220 | 330 | - | - | 12 | - | - | - |
| Omega 3-6-9 SOLGAR | 60 kaps. | suplement diety | 74 | 115 | - | - | - | 195 | 108 | 200 |
| Omega 3 SOLGAR | 60 kaps. | suplement diety | 100 | 160 | - | - | - | - | - | - |
| Pełne Spektrum Omega SOLGAR | 120 kaps. | suplement diety | 90 | 101 | 2.5 | - | - | - | 192 | 24 |
| Omega-3 Naturell | 120 kaps. | suplement diety | 60 | 90 | - | - | - | - | - | - |
| Centrum Special Tran | 120 kaps. | suplement diety | 40 | 32 | 0.95 | 87.5 | - | - | - | - |
| Omacor | 28 kaps. | lek Rp | 380 | 460 | ||||||
| Omecardin | 60 kaps. | suplement diety | 270 | 380 | ||||||
| Naturell Omega-3 | 120 kaps. | suplement diety | 60 | 90 | ||||||
| Naturell Omega-3 1000 | 60 kaps. | suplement diety | 220 | 330 | ||||||
| EYE Q | 400 kaps. | suplement diety | 29 | 93 | - | - | - | 10 |
Piśmiennictwo:
- Bowen KJ, Harris WS, Kris-Etherton PM. Omega-3 Fatty Acids and Cardiovascular Disease: Are There Benefits? Curr Treat Options Cardiovasc Med. 2016 Nov;18(11):69.abstrakt⬏
- EMA: Meeting highlights from the Committee for Medicinal Products for Human Use (CHMP) 10-13 December 2018 [dostęp: 9.01.2019] link⬏
- Mayoclinic.org. Fish oil. [dostęp 14.11.2016] pełny tekst⬏
- Gu Y, Schupf N, Cosentino SA, Luchsinger JA, Scarmeas N. Nutrient intake and plasma β-amyloid. Neurology. 2012 Jun 5;78(23):1832-40. abstrakt⬏
- RJT Mocking, I Harmsen, J Assies, MWJ Koeter, HG Ruhé and AH Schene: Meta-analysis and meta-regression of omega-3 polyunsaturated fatty acid supplementation for major depressive disorder. Transl Psychiatry (2016) 6, e756; doi:10.1038/tp.2016.29 pełny tekst .pdf⬏
- Płudowski P et al: Practical guidelines for the supplementation of vitamin D and the treatment of deficits in Central Europe – recommended vitamin D intakes in the general population and groups at risk of vitamin D deficiency. Endokrynol Pol. 2013;64(4):319-27. abstrakt ⬏
Pacjenci pytają też, jaka jest rekomendowana dzienna dawka kwasów omega – 3, dlatego umieszczam link do tabeli z zalecanymi dawkami wg różnych organizacji:
https://www.issfal.org/index.php?option=com_content&view=article&id=145:goed-recommendation-for-epa—dha&catid=20:site-content&Itemid=177 🙂
Super link! Dzięki, ze się nim podzieliłaś.