Synonimy: gotu kola

Wąkrota azjatycka, znana również jako gotu kola, jest rośliną występującą głównie na wilgotnych obszarach strefy tropikalnej i subtropikalnej. Stanowi jedno z podstawowych ziół tradycyjnej medycyny chińskiej.

Działanie i zastosowanie wąkroty

Wykorzystuje się części naziemne wąkroty głównie ze względu na zawartość saponin triterpenowych, w tym azjatykozydu. Ponadto wąkrota jest źródłem olejku eterycznego, flawonoidów, kwercetyny, kemferolu oraz witamin i mikroelementów. Badania in vitro wskazują, że wąkrota obniża ciśnienie tętnicze, zmniejsza przepuszczalność naczyń włosowatych, działa przeciwbakteryjnie i ochronnie na śluzówkę żołądka oraz stymuluje gojenie ran. Badania na zwierzętach wykazały antyoksydacyjne działanie wąkroty i potencjalną ochronę struktur mózgu przed neurodegeneracją. Wąkrota azjatycka wykazała skuteczność kliniczną w niewydolności żylnej i przyspieszaniu gojenia się oparzeń. Ponadto wąkrota może stabilizować blaszki miażdżycowe, poprawiać krążenie w przebiegu mikroangiopatii cukrzycowej oraz wpływać korzystnie na wygląd skóry. Wąkrota nie wykazała skuteczności klinicznej w poprawie funkcji poznawczych u osób starszych.

Skuteczność wąkroty potwierdzona badaniami klinicznymi

Wąkrota azjatycka jest według badań klinicznych prawdopodobnie skuteczna w leczeniu takich wskazań jak:

• Niewydolność żylna – liczne pojedyncze badania kliniczne wykazały, że stosowanie preparatów z wąkrotą azjatycką przez 4–8 tygodni przyczynia się do poprawy krążenia żylnego i redukcji obrzęków u pacjentów z niewydolnością żylną.^[1][2][3]
• Oparzenia – badania kliniczne wskazują, że miejscowe stosowanie kremu zawierającego 3% wąkroty azjatyckiej przyczynia się do przyspieszenia gojenia ran o ok. 7 dni w porównaniu ze stosowaniem kremu z 1% sulfadiazyną srebra u pacjentów z oparzeniami II stopnia.^[4] W innym badaniu stosowanie opatrunków z wąkrotą i aloesem powodowało skrócenie czasu gojenia się rany względem opatrunku z chlorheksydyną.^[5]

Niewystarczające dowody na skuteczność wąkroty

Według wstępnych badań klinicznych stosowanie ekstraktu z wąkroty w ilości 60 mg 3 razy dziennie przez 12 miesięcy przyczynia się do ustabilizowania blaszek miażdżycowych.^[6] Badania z zastosowaniem preparatów złożonych (wąkrota azjatycka + sosna morska) wykazały, że powodują one zmniejszenie wielkości blaszek miażdżycowych, hamowanie ich tworzenia i redukują ryzyko incydentów naczyniowych, w tym zawału mięśnia sercowego.^[7]

Pojedyncze badania kliniczne wykazały, że stosowanie 60 mg ekstraktu z wąkroty 2 razy na dobę przez 6–12 miesięcy wpływa na poprawę krążenia i redukcję obrzęków w przebiegu mikroangiopatii cukrzycowej.^[8][9]

Wyniki badań klinicznych wskazują, że miejscowe stosowanie żeli z wąkrotą poprawia wygląd blizn, ich regularność i jednorodność. Ponadto kosmetyki zawierające wąkrotę i inne składniki zmniejszały powstawanie rozstępów u kobiet ciężarnych. Również doustna suplementacja ekstraktów z wąkroty przyczynia się do poprawy stanu skóry, w tym jej nawilżenia i elastyczności. Niewielkie badania kliniczne wskazują również, że wąkrota stosowana miejscowo powoduje przyspieszenie gojenia ran, m.in. po zabiegach laserowych.

Brak dowodów na skuteczność wąkroty

Podwójnie zaślepione badanie kliniczne z randomizacją wykazało, że stosowanie suplementu zawierającego miłorząb, wąkrotę i DHA przez 4 miesiące nie wpływa ani na poprawę funkcji poznawczych, ani jakości życia u pacjentów powyżej 65. r.ż..^[10]

Bezpieczeństwo stosowania wąkroty

Wąkrota azjatycka była bezpiecznie stosowana w badaniach klinicznych zarówno doustnie (do 12 miesięcy), jak i miejscowo. Suplementacja doustna powodowała u niektórych pacjentów nudności i podrażnienie żołądka, a stosowanie miejscowe – kontaktowe zapalenie skóry.

Wąkrota w ciąży i podczas laktacji

Miejscowe stosowanie preparatów z wąkrotą u kobiet ciężarnych jest uważane za prawdopodobnie bezpieczne.

Interakcje wąkroty

Potencjalnie doustne stosowanie preparatów z wąkrotą wraz z lekami uspokajającymi może nasilać ich działanie i zwiększać ryzyko wystąpienia działań niepożądanych. W rzadkich przypadkach wąkrota może uszkadzać funkcjonowanie wątroby i nasilać hepatotoksyczność niektórych leków, m.in. amiodaronu, atorwastatyny, karbamazepiny i diklofenaku.

Preparaty dostępne na rynku zawierające wąkrotę azjatycką

Wybrane suplementy diety zawierające wąkrotę azjatycką, które są dostępne na rynku, zaprezentowane zostały w poniższej tabeli. Wąkrota azjatycka stanowi również składnik licznych kosmetyków oraz wyrobów medycznych, m.in. czopków doodbytnicznych i globulek dopochwowych (Proxelan, Proktis-M, Cicatridina).

Wybrane suplementy zawierające wąkrotę azjatycką:

Piśmiennictwo

1. Belcaro, G. V., Rulo, A., Grimaldi, R. (1990). Capillary filtration and ankle edema in patients with venous hypertension treated with TTFCA. Angiology, 41(1), 12–18. https://doi.org/10.1177/000331979004100102⬏
2. Cesarone, M. R., Belcaro, G., Rulo, A., Griffin, M., Ricci, A., Ippolito, E., De Sanctis, M. T., Incandela, L., Bavera, P., Cacchio, M., Bucci, M. (2001a). Microcirculatory effects of total triterpenic fraction of Centella asiatica in chronic venous hypertension: measurement by laser Doppler, TcPO2-CO2, and leg volumetry. Angiology, 52 Suppl 2, S45–S48.⬏
3. De Sanctis, M. T., Belcaro, G., Incandela, L., Cesarone, M. R., Griffin, M., Ippolito, E., Cacchio, M. (2001). Treatment of edema and increased capillary filtration in venous hypertension with total triterpenic fraction of Centella asiatica: a clinical, prospective, placebo-controlled, randomized, dose-ranging trial. Angiology, 52 Suppl 2, S55–S59.⬏
4. Saeidinia, A., Keihanian, F., Lashkari, A. P., Lahiji, H. G., Mobayyen, M., Heidarzade, A., Golchai, J. (2017). Partial-thickness burn wounds healing by topical treatment: A randomized controlled comparison between silver sulfadiazine and centiderm. Medicine, 96(9), e6168. https://doi.org/10.1097/MD.0000000000006168⬏
5. Muangman, P., Praditsuktavorn, B., Chinaroonchai, K., Chuntrasakul, C. (2016). Clinical Efficacy Test of Polyester Containing Herbal Extract Dressings in Burn Wound Healing. The international journal of lower extremity wounds, 15(3), 203–212. https://doi.org/10.1177/1534734616652552⬏
6. Incandela, L., Belcaro, G., Nicolaides, A. N., Cesarone, M. R., De Sanctis, M. T., Corsi, M., Bavera, P., Ippolito, E., Griffin, M., Geroulakos, G., Sabetai, M., Ramaswami, G., Veller, M. (2001b). Modification of the echogenicity of femoral plaques after treatment with total triterpenic fraction of Centella asiatica: a prospective, randomized, placebo-controlled trial. Angiology, 52 Suppl 2, S69–S73.⬏
7. Belcaro, G., Dugall, M., Ippolito, E., Hosoi, M., Cornelli, U., Ledda, A., Scoccianti, M., Cesarone, M. R., Pellegrini, L., Luzzi, R., Corsi, M., Feragalli, B. (2017). Pycnogenol® and Centella asiatica to prevent asymptomatic atherosclerosis progression in clinical events. Minerva cardioangiologica, 65(1), 24–31. https://doi.org/10.23736/S0026-4725.16.04008-1⬏
8. Cesarone, M. R., Incandela, L., De Sanctis, M. T., Belcaro, G., Bavera, P., Bucci, M., Ippolito, E. (2001b). Evaluation of treatment of diabetic microangiopathy with total triterpenic fraction of Centella asiatica: a clinical prospective randomized trial with a microcirculatory model. Angiology, 52 Suppl 2, S49–S54.⬏
9. Incandela, L., Belcaro, G., Cesarone, M. R., De Sanctis, M. T., Nargi, E., Patricelli, P., Bucci, M. (2001a). Treatment of diabetic microangiopathy and edema with total triterpenic fraction of Centella asiatica: a prospective, placebo-controlled randomized study. Angiology, 52 Suppl 2, S27–S31.⬏
10. ⬏