Wykonanie wymazu z nosa, jamy ustnej, języka, migdałków lub gardła pozwala na stwierdzenie obecności drobnoustrojów chorobotwórczych. Identyfikacja bakterii lub grzybów umożliwia dobranie leczenia do występujących patogenów, co znacznie zwiększa prawdopodobieństwo całkowitej eradykacji. Wymaz jest też elementem testów diagnostycznych w kierunku wirusa grypy. O co może zapytać nas pacjent?
Kiedy wykonuje się badanie?
Najczęstszym powodem wykonywania badania są nawracające infekcje. Lekarz może zalecić wykonanie antybiogramu przed zapisaniem antybiotyku, w celu dobrania skutecznej terapii.
W przypadku badań na Streptococcus pyogenes (paciorkowce beta-hemolizujące) wykonuje się jedynie test na obecność antygenu. Takie badanie może być wykonane nawet w czasie wizyty lekarskiej i nie jest równoznaczne z wykonaniem wymazu z posiewem. Jeśli pacjent miał wykonany “wymaz na wizycie u lekarza z wynikiem od razu” należy go poinformować, że wykonany test diagnostyczny nie wyklucza obecności innych drobnoustrojów chorobotwórczych. Zwykle wykonanie testu jest podyktowane próbą uniknięcia zapisania niepotrzebnego antybiotyku.
Kiedy warto poinformować pacjenta o takim badaniu?
O możliwości wykonaniu wymazu warto wspomnieć pacjentowi, który skarży się na nawracające infekcje, szczególnie takie, którym towarzyszy ból gardła, powiększone migdałki lub ból zatok. Jeśli pacjent co kilka tygodni wraca do apteki po kolejne antybiotyki, to również może być sygnał, że warto zapytać się, czy takie badanie było wykonywane i czy pacjent wie o możliwości jego wykonania.
Jak przygotować się do badania?
Materiał najlepiej pobierać na początku infekcji, przed przyjęciem jakichkolwiek leków. W przypadku wcześniejszego stosowania antybiotyków należy poinformować pacjenta, że wymaz powinien być wykonany minimum 5 dni po zakończeniu antybiotykoterapii (w przypadku makrolidów czas ten powinien być dodatkowo wydłużony).
Wymaz z jamy ustnej, języka, gardła lub migdałków należy wykonywać rano. Pacjent powinien być na czczo. Przed badaniem nie należy spożywać płynów, ponieważ bakterie mogą zostać częściowo spłukane do dalszych odcinków przewodu pokarmowego, przez co wynik może wyjść fałszywie ujemny. Absolutnie nie należy przed badaniem myć zębów, ani używać płynów do płukania jamy ustnej, ponieważ zawierają substancje antybakteryjne, które mogą wpłynąć na wynik testu. Zwykle dopuszczalne jest jedynie przepłukanie jamy ustnej wodą. Wyjątek stanowi pobieranie materiału z języka – poza tym, że nie wolno przepłukiwać jamy ustnej należy też wspomnieć pacjentowi, że w przypadku stosowania miejscowych leków przeciwbakteryjnych lub przeciwgrzybiczych należy je odstawić przed badaniem. Wymaz pobiera się po wyjęciu protez zębowych.
Istnieje możliwość wykonania wymazu w ciągu dnia, 3- 4 godziny po posiłku i myciu zębów. Przyjmuje się jednak, że wynik takiego badania nie ma takiej samej wartości diagnostycznej jak w przypadku zachowania wyżej opisanych reguł. Pobranie wymazu z nosa nie musi być wykonywane rano, ale przed badaniem nie należy, przez minimum 2 godziny, używać leków aplikowanych miejscowo do nosa. Bezpośrednio przed badaniem nie należy też wydmuchiwać nosa.
Jak przebiega badanie?
Samo badanie nie jest bolesne ani inwazyjne. Zazwyczaj pacjent jest poproszony o otwarcie szeroko jamy ustnej i odchylenie głowy do tyłu. Osoba pobierająca materiał pociera patyczkiem wymazowym tylną ścianę gardła, migdałki, zmienione chorobowo miejsca na języku lub w jamie ustnej. W przypadku wymazu z nosa zwykle pobiera się materiał oddzielnie z obu nozdrzy. Następnie patyczek umieszczany jest w jałowej probówce i wysyłany do laboratorium w celu wykonania posiewu. Wyniki badania są dostępne zwykle po kilku dniach.[1][2]
Piśmiennictwo:
- Pajdas A., Jak wygląda wykonywanie wymazu z gardła i z nosa?, mp.pl, pełny tekst [dostęp 4.10.2018]⬏
- Przygotowanie do badań mikrobiologicznych, ulotka, pdf [dostęp 4.10.2018]⬏
Bardzo przydatny artykuł, który dokładnie wyjaśnia, co należy robić przed pobraniem wymazu i wyjaśniający, na czym polega sama procedura