Ekstrakty i preparaty z liści Ginkgo biloba oprócz składników bioaktywnych mogą zawierać także toksyczne kwasy ginkgolowe,^[1] czy zatem bezpieczne jest stosowanie suplementów diety zawierających miłorząb japoński?

Krótka odpowiedź

Suplementy diety są żywnością, z założenia nie mogą działać leczniczo, podlegają kontroli jedynie GIS (nie ma obowiązku badania suplementu przed wprowadzeniem do handlu). Sięgając po suplement diety nie mamy w większości żadnych badań potwierdzających deklarowaną przez producenta zawartość substancji aktywnych ani szkodliwych, co w przypadku suplementów z miłorzębu stwarza niebezpieczeństwo zanieczyszczeń ekstraktów toksycznymi kwasami ginkgolowymi.

Wyjaśnienie

Miłorząb japoński (Ginkgo biloba) jest źródłem m.in. flawonoidów, terpenoidów (ginkgolidy, bilobalid) i kwasów organicznych (kwasy ginkgolowe), te ostanie odpowiedzialne są za silne reakcje alergiczne, mogą mieć działanie neurotoksyczne, kancerogenne, mutagenne i genotoksyczne dla organizmu.^[2] Kwasy ginkgolowe występują głównie w łupinie nasion miłorzębu, jednak śladowe ilości znajdują się również w liściach. Obecnie, według norm unijnych ich zawartość w ekstraktach musi być mniejsza niż 5 ppm.^[3] Stąd też standaryzowane ekstrakty z liści miłorzębu stosowane do produkcji leków ziołowych muszą, poprzez odpowiedni proces technologiczny, być wolne od kwasów ginkgolowych.

Analiza porównawcza 3 preparatów z kategorii leków i 8 suplementów diety dostępnych na polskim rynku, zawierających ekstrakty z liści miłorzębu japońskiego, przeprowadzona przez Gawron-Gzella i wsp.^[4] wykazała, że preparaty z kategorii leków roślinnych zawierały odpowiednią zawartość substancji farmakologicznie czynnych (glikozydów flawonowych i laktonów terpenowych) oraz mniej niż 5 ppm kwasów ginkgolowych, natomiast wśród suplementów diety zawartość składników aktywnych różniła się od deklarowanej (przeważnie była znacznie mniejsza), a zawartość toksycznych kwasów ginkgolowych znacznie przewyższała dopuszczoną normę.

Suplementy diety nie są odpowiednikami leków roślinnych, nie można oczekiwać od nich efektów terapeutycznych, wspomagają funkcje fizjologiczne organizmu, działają bardziej profilaktycznie niż leczniczo. Niemniej jednak nie powinny zawierać żadnych niebezpiecznych związków. Decydując się na przyjmowanie preparatów zawierających wyciąg z miłorzębu najbezpieczniejszym wyborem, są produkty zarejestrowane jako leki roślinne. Leki mają w składzie standaryzowane na zawartość substancji leczniczych ekstrakty z miłorzębu, podlegają kontroli, a zawartość niebezpiecznych kwasów ginkgolowych jest mniejsza niż 5 ppm, np. lek Bilobil, Ginkofar, Tanakan.

Na rycinie poniżej przedstawiono liść miłorzębu japońskiego, z którego sporządza się ekstrakty. Ostatecznym produktem jest wyciąg suchy, standaryzowany na obecność gingkoflawonoglikozydów i ginkgoterpenoidów.

Piśmiennictwo

1. Hecker, H., Johannisson, R., Koch, E., & Siegers, C. P. (2002). In vitro evaluation of the cytotoxic potential of alkylphenols from Ginkgo biloba L. Toxicology, 177(2-3), 167–177.⬏
2. Boateng I. D. (2022). A critical review of ginkgolic acids in Ginkgo biloba leaf extract (EGb): toxicity and technologies to remove ginkgolic acids and their promising bioactivities. Food & function, 13(18), 9226–9242.⬏
3. Baron-Ruppert, G., & Luepke, N. P. (2001). Evidence for toxic effects of alkylphenols from Ginkgo biloba in the hen’s egg test (HET). Phytomedicine : international journal of phytotherapy and phytopharmacology, 8(2), 133–138.⬏
4. Gawron-Gzella, A., Marek, P., Chanaj, J., & Matlawska, I. (2010). Comparative analysis of pharmaceuticals and dietary supplements containing extracts from the leaves of Ginkgo biloba L. Acta Pol Pharm, 67(4), 335-43.⬏